Κριτικές παρουσιάσεις των μετασχηματισμών στις Μεσανατολικές χώρες. Ζητήματα ιστορίας, πολιτικής, ταξικής ανάλυσης

Φιλοσοφικό προλεγόμενο

Η Μέση Ανατολή, κατά το εύρος στο οποίο είναι ισλαμοκρατούμενη, προβάλλει στην κριτική οπτική όλο και πιο πολύ ως έκταση, κυριαρχούμενη από το πνεύμα. Η πνευματικότητά της τείνει προς την προσπάθεια αυτοκατανόησής της μέσα από τους όρους της Φαινομενολογίας του Πνεύματος. Αυτό από την άλλη, πάλι στην κριτική οπτική, ανά περιπτώσεις αποκρυσταλλώνεται στην εικόνα του παλαιού, ανόητου, αντεστραμμένου κόσμου, όπου η ίδια η έννοια και η εμπειρία της υλικής ισχύος, των υλικών παραγωγικών δυνάμεων έχει αντικατασταθεί στα μυαλά των ανθρώπων με την θεοποιημένη ενεργότητα της Ιδέας και των Ιδεών.

Τα πολιτικά πράγματα μοιάζουν βυθισμένα στην πολεμική, μιλιταριστική συνθήκη. Κι όσο αυτό παγιώνεται, τόσο η φαινομενολογία τους μοιάζει ότι τραβιέται πίσω στις εποχές των Σταυροφοριών.

Εμμένουμε στο ότι η πολιτική και πολιτισμική δυναμική των Mεσανατολικών χωρών είναι προϊόν της εγγενούς δυναμικής και των αντιφάσεών τους, και όχι τόσο μιας έξωθεν ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Αυτό για μας είναι ένα συνεκτικό νήμα κριτικής κατανόησης της ευρύτερης περιοχής και του Αραβικού κόσμου. Σε τελική ανάλυση, η εκ Δύσεως αντι-ιμπεριαλιστική ανάλυση για την Μέση Ανατολή εκτιθέμενη ως διαμεσολαβημένο ιμπεριαλιστικό αποτέλεσμα αναπαράγει τις ίδιες τις Οριενταλιστικές ιμπεριαλιστικές συνθήκες των τελών του ΠΠΑ΄.

Σύντομη ιστορική σταχυολόγηση

Το Ανατολικό Ζήτημα, όπως ετέθη στις αρχές του 19^ου αιώνα με τις εθνικές εξεγέρσεις Βαλκανικών λαών έφτασε στην κορύφωσή του κατά την διάρκεια του ΠΠΑ΄, διαφοροποιημένο στο ότι το κέντρο βάρους του είχε μετατοπισθεί από την Βαλκανική χερσόνησο στην Μέση Ανατολή, και είχε ήδη αναπτυχθεί το σιωνιστικό κίνημα.

Ο καταλυτικός παράγοντας ήταν το κίνημα των νεό-Τουρκων (1889), και στην συνέχεια η υπό τον Κεμάλ δημιουργία του σύγχρονου κοσμικού Τουρκικού κράτους (1922-1923).

Κατά την διάρκεια του ΠΠΑ΄ συντελέσθηκε μια σχετικά νεωτερικού τύπου αφύπνιση του Αραβικού και Ισλαμικού πληθυσμού, η οποία έχει τις ρίζες της στην πνευματική και πολιτιστική αφύπνιση των τελών του 19^ου αιώνα (την λεγόμενη Νάχντα)¹, η οποία σε πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο (καθ' όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα) έλαβε τις εξής ετερόκλητες και αντιφατικές μεταξύ τους κατευθύνσεις:

-Τον Παναραβισμό² ως νεωτερικό ιδεολογικό και πολιτικό κίνημα, το οποίο εκδηλώθηκε με την “Μεγάλη Αραβική Εξέγερση” του 1916-1918 ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Στην δεκαετία του 1940 η πιο προωθημένη και ριζοσπαστική πτέρυγα διαμόρφωσε τον Μπααθισμό.³

-Τον Πανισλαμισμό ως μια εκμοντερνισμένη μορφή πολιτικής θεολογίας, με κεντρική συστατική δυναμική την Μουσουλμανική Αδελφότητα (1928), καθώς και ποικίλες θεολογικές σέκτες και ομάδες, τα οποία όλα μορφοποιούν αυτό, το οποίο λέγεται “πολιτικό Ισλάμ”.⁴

Επισημαίνεται, ότι η πολυσχιδότητα αυτών των πολιτικών φαινομένων και κινημάτων δεν μπορεί να κατανοηθεί στην συνολικότητά της, αν δεν ληφθεί υπόψη η σχέση τους και η τοποθέτησή τους ως προς τον Σιωνισμό, το Ισραήλ και τον Ιουδαϊκό εποικισμό.⁵

Επισήμανση

Ανήκει στις απόψεις μας, ότι η εν λόγω ευρύτερη περιοχή (Μαγκρέμπ, Αίγυπτος, Μέση Ανατολή) συγκροτείται ως περιφερειακό μεγα-σύστημα πολιτικής οικονομίας, και επομένως ο βασικός τρόπος κατανόησης και ανάλυσης είναι μέσα από το κεφάλαιο (διαθέτον την ίδια αντικειμενικότητα και νομοτέλειες, όπως σε οποιαδήποτε χώρα, σε οποιοδήποτε σημείο της παγκόσμιας αγοράς) στην επαφή και διεμπλοκή του με τα Ισλαμικά οικονομικά.

Πρέπει, όμως, να είναι ξεκάθαρο, ότι η κορωνίδα των Ισλαμικών οικονομικών, η Ισλαμική χρηματιστική⁶ είναι μορφή χρηματοκεφαλαίου (προκύπτοντος από μετατροπή εμπορευματικού κεφαλαίου, από χρηματοθετικό κεφάλαιο, τοκοφόρο κεφάλαιο, χρηματαγορές και τραπεζική), η οποία εισέρχεται στο συνολικό προτσές καπιταλιστικής παραγωγής αδιαφοροποίητα ως προς το Δυτικό ή το Κινεζικό χρηματοκεφάλαιο. Προκειμένου η εμπορευματική ανταλλαγή των Ισλαμικών οικονομικών να φτάσει στο επίπεδο και να μετατραπεί σε Ισλαμική χρηματιστική, αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την επ’ αυτών επιβολή δια πολέμων, σφαγών και καταστροφών απαλλοτριωτικών διαδικασιών, προσιδιαζουσών σε επιμέρους διαδικασίες και φάσεις του προτσές εκπηγαστικής συσσώρευσης κεφαλαίου.

Έχουμε αναλύσει, επεκτείνοντας την κριτική της Ρόζας, ότι για τις προηγμένες χώρες, όπως και για την Ισραηλινή στρατοκρατία, η περιοχή προσφέρεται για δοκιμές και εφαρμογές μοντέλων συσσώρευσης με βάση τον “μιλιταρισμό ως επαρχία/έκταση/επιφάνεια συσσώρευσης”⁷, ενώ η κεντρική καπιταλιστική κατηγορία οικονομικής κατανόησης και σημειωτικής κωδίκωσης είναι αυτή των απορροών (derivatives).⁸

Από την άλλη, αυτό το οποίο διαφοροποιεί την οικονομική κατανόηση, αλλά κυρίως την οικονομική πραγματικότητα, είναι η ύπαρξη επί δεκαετίες εφαρμοσμένων ετερόδοξων σχεδιοποιημένων οικονομικών κύρια σε Αίγυπτο, Συρία, Ιορδανία, αλλά και στο Ισραήλ.

Συνολικά, αυτό, το οποίο ξενίζει, συγκριτικά με το επίπεδο οικονομικής και διανοητικής ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών χωρών, είναι οι υποκειμενικές εκφράσεις του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου στο προτσές αναπαραγωγής, όπου παρατηρείται εκτεταμένος πραγματικός ουμανισμός σε τέτοιο εύρος (και τούτο διότι εξάγεται από τον θεολογικό ανιμισμό), ώστε έχει αποκτήσει αυτοτελή Ιδεολογικά χαρακτηριστικά: έχει καταστεί κώδικας αντίληψης της πραγματικότητας.⁹ Αυτό είναι οργανικά δεμένο με τις οικογενειοκρατικές δομές της περιοχής, με την θεσμικά κατοχυρωμένη υποδεέστερη θέση των γυναικών, των ομόφυλων και των ετεροκανονικών, καθώς και με τις αταβιστικού χαρακτήρα έμφυλες διαμάχες μεταξύ πατριαρχικών και μητριαρχικών λειτουργιών. Επιπρόσθετα, καταδεικνύει την ενεργή πολιτική σημασία αντιλήψεων ανθρωπολογικού και κοινωνιολογικού Δαρβινισμού.

Η κριτική ανάλυση της Αραβικής Άνοιξης – το Συριακό – το Ισλαμικό Κράτος

Η εκτεταμένη εξεγερσιακή, κινηματική διαδικασία ταραχών και πολιτικοθεσμικών ανατροπών, η οποία συνοψίζεται στον όρο Αραβική Άνοιξη (2011-), δεν μπορεί να κατανοηθεί, αν δεν ληφθούν υπόψη δύο βασικά υλικά δεδομένα της περιοχής:

-Η πολύ μεγαλύτερη νεανική βιοπολιτική δυναμική της περιοχής εξ αιτίας της δημογραφικής ανάπτυξης.

-Το σύστημα επικοινωνίας μεταξύ των κατοικούντων και διαβιούντων στην περιοχή πληθυσμών και των οικείων, συγγενών τους στις Δυτικές και Αφρικανικές μητροπόλεις, το οποίο διαμορφώνει και εγκαθιστά δίκτυα οργανωτικότητας.

Εκ του πρώτου αναδύεται και συγκροτείται ένας αχανής επιθυμητικός ορίζοντας, ο οποίος στις πλείονες των περιπτώσεων καθίσταται εμφανής και ορατός μέσα από τις διαψεύσεις και ματαιώσεις του. Αυτό σε εκατομμύρια προλετάριους, πληβείους, νέους των μεσαίων τάξεων από το Γιβραλτάρ έως το ανατολικό Ιράν (δηλαδή, στα εδάφη του παλαιού Ισλάμ) δημιουργεί αισθήματα μιας παγιωμένης και χρονίζουσας απογοήτευσης για τις ποικίλες δημιουργούμενες ή επιβαλλόμενες καταστάσεις, κάτι το οποίο οδηγεί σε κοινωνικές και πολιτικές αποστοιχίσεις.

Αναλογιζόμενοι αυτά, η πρώτη ανάλυση για την Αραβική Άνοιξη, αντικειμενικά επικεντρωμένη στις χώρες της βόρειας Αφρικής (Τυνησία, Λιβύη, Αίγυπτο) γράφτηκε εν τω μέσω της Αραβικής Άνοιξης, τέλη Νοεμβρίου 2011, από την Βερολινέζικη συλλογικότητα “Φίλοι της Αταξικής Κοινωνίας”, που συμμετέχει στο kosmoprolet, και δημοσιεύθηκε στο Aufheben #21 (10/2012, pp. 56-68), με τίτλο “Η Αραβική Άνοιξη στο Φθινόπωρο του κεφαλαίου”.¹⁰ Σε αυτό επιχειρείται μια προβλεπτική ανάλυση, μάλλον σκεπτικιστική, ερειδόμενη τόσο επί των τάσεων της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, όσο και επί της ανάλυσης της ταξικής σύνθεσης των Αραβικών κοινωνιών. Αξίζει να επισημανθεί, ότι στο “υστερόγραφο” της σύνταξης του aufheben περιείχετο η διαπίστωση: “Ωστόσο, ο αναπτυσσόμενος πολιτιστικός πόλεμος μεταξύ των Ισλαμιστών και των κοσμικών δεν διατρέχει εξ ολοκλήρου τις ταξικές γραμμές”. Στο ίδιο γινόταν σύντομη αναφορά περί του δυσδιάκριτου πολιτικού χαρακτήρα του πολιτικού πολέμου στην Συρία.

Στην συνέχεια, στο Aufheben #23 (2015-2016, pp. 3-13) στα πλαίσια της κριτικής παρουσίασης της πολιτικής Ομπάμα για την Κίνα, επιχειρήθηκε μια πιο διεισδυτική ανάλυση της ΗΠΑ στρατηγικής στην Μέση Ανατολή, με επικέντρωση στην Συρία.¹¹ Αναφέρεται η κατ' αναλογία των χρηματιστικών παιγνίων αντιμετώπιση της όλης κατάστασης από την Λιβύη έως το Ιράν. Το εξηγητικό νήμα έγκειται στην κατάδειξη της σχετικής και εν μέρει πολιτικής και επιχειρησιακής αποτυχίας της ΗΠΑ γραμμής για δημοκρατική και φιλελεύθερη πάλη μέσα από το σχήμα των “πολύχρωμων επαναστάσεων”. Επί του πρακτέου, η συνολική παιγνιώδης πολιτική των ΗΠΑ δεν συναντούσε τις ετερόκλητες και ανά περιστάσεις πρωτόγνωρες δυναμικές εκπορευόμενες τόσο από την Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο, όσο και από την εν τοις ιδίοις όροις αντιφατική Συριακή αντιπολίτευση. Στον ίδιο χρόνο, το κείμενο εντοπίζει έναν μετασχηματισμό του Συριακού πολιτικού πολέμου (pp. 11-13) μέσα από την ακραία στρατιωτικοποίηση της σύγκρουσης και την μορφοποίηση του ISIS.

Είναι σημαντικό, ότι στην επί της συγκυρίας ανάλυση του aufheben, η ΗΠΑ πολιτική στην φλεγόμενη Μέση Ανατολή παρουσιάζεται οργανικά ως τμήμα της ευρύτερης ΗΠΑ στρατηγικής ως προς την Κίνα. Αυτό διαφοροποιεί και προσπερνά τις παραδοσιακές αναλύσεις, οι οποίες a priori συστημικά αυτοτελοποιούν με τον συνήθη οριενταλιστικό και εξωτικιστικό τρόπο την Μέση Ανατολή, ώστε δι' αυτών προβάλλεται ως ταυτισμένη με τις ίδιες τις ουμανιστικές υποστασιοποιήσεις του εμπορευματικού φετιχισμού.

Σε εκείνα τα χρόνια (2015-2018), ένα νέο υλικό και πολιτικοστρατιωτικό μεγα-δεδομένο ετίθετο ενώπιον όλων: πολλά εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε μια μεγάλη εδαφική περιοχή υπό τον άμεσο στρατιωτικό, πολιτικό, δικαστικό και βιοπολιτικό έλεγχο του Ισλαμικού Κράτους, και αυτή η δυναμική είχε αρχίσει όχι μόνο να εισρέει ως τέτοια στις Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και να αναπτύσσεται εν τοις ιδίοις όροις της (σχεδόν ipso facto) στο εσωτερικό και στις παρυφές των μητροπόλεων. Αυτό αντικειμενικά επέβαλε την σχετική απόσπαση της ανάλυσης από τα per se Μεσανατολικά πεδία και την επικέντρωση τόσο στις Ευρωπαϊκές μητροπόλεις, όσο και στην ίδια την φύση του Ισλαμικού Κράτους.

Ο Φραγκικός κύκλος “Guerre de Classe” προέβη (10/2016) σε μια ανάλυση των όρων και προϋποθέσεων της φύσης του Ισλαμικού Κράτους ως “ενός σχεδίου της πολιτικής κοινωνίας”.¹² Παραπλήσια ανάλυση είχε δημοσιευθεί προγενέστερα (11/2015) σε εγχώριο blog.¹³ Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους (2016), ο Gilles Dauvé δημοσίευσε το κείμενό του με τίτλο “Brouillards de guerre”¹⁴ (Ομίχλες του πολέμου) διαθέτον κρίσιμες κριτικές επισημάνσεις ως προς το Συριακό και το Ισλαμικό Κράτος. Μπορεί να εξαχθεί ως συμπέρασμα από το κείμενο του Dauvé η διαπίστωση περί εξάντλησης της ιδιοποιητικής πρακτικής τέτοιων τρομοκρατικών φαινομένων, και η αντικειμενική ανάγκη για μια άμεση αντιπαράθεση προς τους ίδιους τους πολιτικούς και θεσμικούς όρους των.

Επίσης, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, δημοσιεύθηκε στο blog DDT21¹⁵ , και κυκλοφόρησε η σειρά άρθρων με τίτλο “Califat et Barbarie” του συγγραφέως Tristan Leoni¹⁶. Σε αυτό, η πάλη ενάντια στο ISIS παρουσιάζεται με αναφορά στο Κουρδικό κίνημα της Συρίας, παρά τα όποια ουτοπικά γνωρίσματά του. Στον ίδιο χρόνο, το κέντρο βάρους της κριτικής εστιάζεται στην συγκρότηση του Ισλαμικού Κράτους ως Χαλιφάτου, επομένως και στην αντλούμενη σημειολογική/ιστορικιστική νομιμοποίησή του ως μια κατ' αναλογία τέτοια κρατικο-εξουσιαστική οργάνωση. Επιπρόσθετα, η νεωτεριστική φοβία της μαζικής Δυτικής προπαγάνδας στην έννοια της ab sich βαρβαρικότητας (φοβία υποκρύπτουσα εντός της μια ψευδο-ιδεολογία) είναι κάτι, το οποίο μυστικοποιεί την υλική, πραγματική, οικονομική και θεσμική φύση του Ισλαμικού Κράτους. Αυτό καθίσταται ευνόητο, αφ' ής στιγμής η χρησιμοποίηση των όρων Κράτος και Χαλιφάτο απ' τους Ισλαμιστές παραπέμπει κατ' ευθεία γραμμή και στον ίδιο χρόνο σε έναν ιστορικά προσδιορισμένο τόσο νεωτερικό, όσο και προνεωτερικό πολιτισμό αντίστοιχα. Απ' αυτήν την άποψη, φερ' ειπείν οι Κούρδοι μαχητές στο οντολογικό επίπεδο της σύγκρουσης είναι πολύ περισσότερο βάρβαροι, παρά τις φρικιαστικές πράξεις των εχθρών τους.

Ιρανικές ελπίδες και σπασμοί

Προς τα τέλη του 2019, στην έναρξη του νέου τότε γύρου εργατικών και λαϊκών κινητοποιήσεων στο Ιράν,¹⁷ συντάχθηκε και στην συνέχεια δημοσιεύθηκε και κυκλοφόρησε το “La Révolution Iranienne. Notes sur l'islam, les femmes et le prolétariat”¹⁸.

Σε αυτό περιέχεται μια ιστοριογραφικού τύπου ταξική ανάλυση της χώρας του Ιράν με επικέντρωση στους όρους του 1979.

Πολλές από τις προβληματικές της εν λόγω μονογραφίας αναδείχθηκαν στην πολιτικοδημοκρατική και φεμινιστική εξέγερση του 2022.

Το πολιτικοδημοκρατικό και ανατρεπτικό προτσές στο Ιράν φαινομενικά διεκόπη εν όψει της πολεμικής συγκυρίας στο Ισραήλ και το ξέσπασμα του νέου πολέμου μετά την 7/10/23.

Ο πόλεμος αυτός έχει ήδη θέσει το ζήτημα της ισορροπίας ισχύος και μιας ευρύτερης στρατηγικής μεταμόρφωσης της περιοχής. Σε αυτό το επίπεδο, η κριτική παρακολούθηση και η ψύχραιμη και σφαιρική ενάσκηση τρέχουσας πολιτικής κριτικής είναι ο αναγκαίος όρος για ενδεχόμενες γενικότερες τοποθετήσεις από τις διάφορες πλευρές του ανταγωνιστικού κινήματος.

1^ Ενδεικτικά βλ. Peter Hill, Utopia and Civilization in the Arab Nahda, Thesis submitted in partial fulfiment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy, Department of Oriental Studies, University of Oxford, December 2015.

2^ Ενδεικτικά βλ. Rashid Khalidi (ed.), The Origins of Arab Nationalism, Columbia University Press, New York, 1990, Gadi Hitman and Dan Naor, “Rethinking Pan-Arabism: an analysis of the challenges of a Utopian ideology”, Journal of Political Ideologies, 2024, pp. 1-20.

3^ Ενδεικτικά βλ. Milton Viorst, Sandcastles. The Arabs in Search of the Modern World, Syracuse University Press, 1995, Anne Giesbers, Ba’athism: the hidden hand behind ISIS? An examination of the Ba’ath ideology, Saddam-regime and ISIS, Master Thesis International Relations in Historical Perspective, Utrecht University, Therese Cuizon, Shaun Julius Lumapas Lastimosa, Yeka Robledo, Pam Manalo, Baathism: A Dead Twentieth-Century Arab Ideology, 2020, https://www.researchgate.net/publication/344811198_BAATHISM_A_DEAD_TWENTIETH-CENTURY_ARAB_IDEOLOGY

4^ Ενδεικτικά βλ. Jacob Landau, The Politics of Pan-Islam: Ideology and Organization, Clarendon Press, Oxford, 1990, Matthias Küntzel, Djihad und Judenhaß: über den neuen antijüdischen Krieg, Ça Ira, Freiburg, 2002, Melanie Philips, Londonistan: How Britain is Creating a Terror State Within, Encounter books, 2006, Gilles Kepel, Jihad: The Trail of Political Islam, Bloomsbury Publishing PLC, 2006, Justus Wertmüller, Die Minarette sind unsere Bajonette! Eine Reisewarnung an alle Freunde einer zivilen türkischen Republik, Bahamas, Brauchen wir eine neue Antifa?, Heft 75 / Winter/Frühjahr 2017, https://www.redaktion-bahamas.org/hefte/75/Die-Minarette-sind-unsere-Bajonette.html, Shadi Hamid, William McCants, Rethinking Political Islam, Oxford University Press, 2017.

5^ Ενδεικτικά βλ. Stephan Grigat, Adorno and Iran: Critical Theory and Islamic Antisemitism, Dec. 2020, https://fathomjournal.org/fathom-long-read-adorno-and-iran-critical-theory-and-islamic-antisemitism/, Daniel Ben-Ami, The Antisemitic Origins of Islamist Violence: A Study of the Muslim Brotherhood and Islamic State, Uppsala University, Sweden, 2022, Adam Kirsch, On Settler Colonialism. Ideology, Violence and Justice, Norton, New York, 2024, Matthew Levitt, Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon’s Party of God, Nov. 2024, https://fathomjournal.org/fathom-interview-hezbollah-the-global-footprint-of-lebanons-party-of-god/

6^ Βλ. τις σχετικές αναφορές και παραπομπές στο προηγούμενο άρθρο.

7^ Βλ. Rosa Luxemburg, Die Akkumulation des Kapitals. Ein Beitrag zur ökonomischen Erklärung des Imperialismus (1913), Gesammelte Werke, Bd. 5, Berlin/DDR 1975, Dritter Abschnitt. Die geschichtlichen Bedingungen der Akkumulation Zweiunddreißigstes Kapitel. Der Militarismus auf dem Gebiet der Kapitalakkumulation.

8^ Βλ. Καταδύσεις: Σύγχρονες Θεωρίες της Πολιτικής Οικονομίας και Αλλαγές στις Μορφές και στην Κίνηση του Χρήματος, Lulu Press, North Carolina, 2022, σ. 11-102, Παρουσιάσεις. Επιστημονικά προβλήματα ανάπτυξης της εργατικής κριτικής, οπ., 2024, σ. 16-25.

9^ Βλ. Die heilige Familie oder Kritik der kritischen Kritik gegen Bruno Bauer und Kunsorten, MEW, Band 2, Dietz Verlag, Berlin, 1972, S. 7-8.

10 Βλ. https://libcom.org/article/intakes-arab-spring-autumn-capital

11Βλ. https://libcom.org/library/obamas-pivot-china

12 Βλ. https://libcom.org/article/islamic-state-project-civil-society

13 Βλ. https://aruthlesscritiqueagainsteverythingexisting.wordpress.com/2015/11/19/%ce%bf%cf%81%ce%ac%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%84%ce%ad%ce%bb%ce%bf%cf%85%cf%82/

14 Βλ. https://libcom.org/article/brouillards-de-guerre-gilles-dauve

15 Βλ. https://ddt21.noblogs.org/

16 Βλ. https://libcom.org/article/califat-et-barbarie-tristan-leoni, Tristan Leoni, Kalifat und Barbarei. Wie funktioniert der Islamische Staat ?,  Bahoe Books, Vienne, 2016.

17 Ενδεικτικά βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/2019%E2%80%932020_Iranian_protests#:~:text=Demonstrators%20gathered%20in%20over%2050,Kermanshah%2C%20Karaj%2C%20and%20Shiraz.

18 Βλ. Tristan Leoni, La Révolution Iranienne. Notes sur l'islam, les femmes et le prolétariat, entremode, rupture, Genève, Paris.

Πολιτική Δημοκρατία και Συμβουλιακό προτσές

 

I. Προσδιοριστικό πλαίσιο εργασίας

Στην οπτική μας, η πολιτική δημοκρατία είναι το εμμενές στο 1848 ιστορικά προσδιορισμένο κίνημα. Αυτό στην γενική πλευρά του περιλαμβάνει την αντιμοναρχική επανάσταση στην Φραγκική Επικράτεια,¹ την επανάσταση για την πολιτική ενοποίηση της Γερμανίας, το Ιταλικό Ριζορτζιμέντο,² το κίνημα για την Πολωνική ανεξαρτησία,³ την πάλη για την κατάργηση της δουλείας και το Χαρτιστικό⁴ κίνημα για την απόδοση πολιτικών εξουσιών στους εργάτες. Η πολιτική αριστερά οφείλει να αναδεικνύει και να επιβεβαιώνει μέσα στην ίδια την πράξη τον εμμενή χαρακτήρα της σε αυτό. Αν δεν διαθέτει ή αν συνειδητά δεν προσπαθεί για την απόκτηση τέτοιου, μάλλον δεν είναι τέτοια.

Στην ειδικά προσδιορισμένη διάσταση της η πολιτική δημοκρατία είναι σε επαρκή βαθμό οργανικά συνδεδεμένη με το προτσές νεωτερικοποίησης, όπως στον Ηπειρωτικό χώρο έχει περιγραφεί από την Γερμανική Ιστορική Σχολή Οικονομίας⁵. Αμφότερα η πολιτική δημοκρατία και το νεωτερικοποιητικό προτσές ορίζουν μια μακρά αντιφατική ιστορική διαδρομή ανάπτυξης και εξέλιξης της κοινωνικής συνολικότητας που συντείνει στην ανάδυση και επιβολή ενός βιομηχανικού κόσμου και του προσίδιου πολιτισμού.

Ειδικότερα, αυτό είναι το κεντρικό πλαίσιο ανάπτυξης του επιστημονικού σοσιαλισμού από τον 19ο αιώνα και εντεύθεν. Αυτή η κριτική αναγνώριση επετεύχθη σε γενικό επίπεδο κύρια με την κριτική του Ένγκελς στον ουτοπικό σοσιαλισμό,⁶ και μετέπειτα με την εκ μέρους του ανάπτυξη του Γερμανικού σοσιαλισμού⁷.

Σε επίπεδο ταξικού ανταγωνισμού, αυτό που εμπεριέχει και εξασφαλίζει ο βιομηχανικός κόσμος, είναι την πολιτική κεντρικότητα της κοινωνικής εργασίας, την πάλη για υπεροχή των κάθε τόσο επαναστατικοποιημένων παραγωγικών δυνάμεων έναντι των εκμεταλλευτικών παραγωγικών σχέσεων, τις σχετικά ελεύθερες συνθήκες ανάπτυξης της ταξικής πάλης ένεκα του ίδιου του αντικαταπιεστικού, αντικληρικαλικού χαρακτήρα της πολιτικής δημοκρατίας.

Αναφερόμενοι στις Ευρωπαϊκές χώρες, το επίπεδο της πολιτικής δημοκρατίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει για ιστορικά διαπιστωμένους και συγκεκριμένους λόγους υποχωρήσει. Αυτό διαμορφώνει μια συνεχή κατάσταση κινδύνου σε σύγκριση με τα προωθημένα ζητήματα, τα οποία το εργατικό κίνημα αντιμετώπιζε και επέλυε σε προηγούμενες δεκαετίες.

Κι όμως, αυτή η διαπιστωτική περιγραφή δεν είναι ζήτημα “αριστερής μελαγχολίας” ή μιας κάποιας αυτόνομης απόγνωσης. Η υποχώρηση της πολιτικής δημοκρατίας είναι κοινωνικοϊστορικό προϊόν προσωρινών πολιτικών ηττών του εργατικού κινήματος.

Από άποψη επιστημονικής κριτικής ανάλυσης είναι ωφέλιμο να διαπιστωθεί, ποια είναι εκείνα τα πλαίσια λειτουργίας στο οικονομικό επίπεδο, τα οποία έχουν αναπτυχθεί και ως τέτοια διαφεύγουν των αρχικών, συστατικών οριζουσών αυτού που καλείται Ευρωπαϊκός βιομηχανικός κόσμος.

Αδιαμφισβήτητα, πρόκειται για την εσωτερίκευση εκσυγχρονισμένων δυναμικών από τον Ασιατικό τρόπο παραγωγής στην κυρίαρχη μορφή των λεγόμενων Ισλαμικών οικονομικών.

Η βασική διαφορά έγκειται στο ότι η Ισλαμική εμπορευματική ανταλλαγή δεν κατανοείται και δεν παρουσιάζεται μέσα από τους όρους της αξίας, ήτοι μέσα από μια ανεξάρτητη αντικειμενικότητα, αλλά μέσα από όρους ηθών, ανταποδοτικότητας και δικαιοσύνης (δηλαδή, από την σκοπιά της κλασικής πολιτικής οικονομίας μέσα από κατά βάση εξω-οικονομικά κριτήρια).⁸ Ωστόσο, αυτό δεν έχει αποτρέψει την Ισλαμική οικονομική επέκταση στην Ευρώπη, κυρία στην μορφή της Ισλαμικής χρηματιστικής,⁹ κάτι το οποίο στην συνέχεια απλώνεται και κωδικώνεται στο κυκλοφοριακό προτσές του κεφαλαίου, λαμβάνοντας την μορφή του προσίδιου εμπορευματικού κεφαλαίου και των κυκλωμάτων του. Αυτό σε ένα εμπειρικό και φαινομενολογικό επίπεδο σημαίνει, ότι τα Ισλαμικά οικονομικά νιώθουν πιο άνετα στις περιγραφόμενες οικονομικές επικράτειες του Δεύτερου Τόμου του “Κεφαλαίου” και στην ανάλυση της τραπεζικής και χρηματιστηριακής του Tρίτου Τόμου.

Εντός αυτού αναπτύσσεται διαδικασία ωσμώσεων, ιδιοποιήσεων, αναβιώσεων, ανταγωνισμών. Ωστόσο, επ' αυτού δεν είμαστε τόσο αισιόδοξοι, ή μάλλον δεν προκρίνουμε μια ιδεολογικών κινήτρων οπτική συνθέσεων και εναρμονισμών. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την ενεργοποίηση του ανταγωνισμού της μεγάλης βιομηχανίας, του κεφαλαίου υψηλής οργανικής σύνθεσης προς τα μικρότερα κεφάλαια, εντός του προτσές συσπείρωσης κεφαλαίου, αλλά και με την ίδια την συνολικότητα των εργατικών συμφερόντων.

Το πράγμα θεσμικά περιπλέκεται κατά το εύρος στο οποίο η Ισλαμική χρηματιστική, τα Ισλαμικά οικονομικά αντανακλώνται ή εισρέουν μέσα στις έδρες της κοινωνικής και πολιτικής ισχύος, μέσα στο σύστημα της καπιταλιστικής διανομής.

Στο νομικό και δικανικό επίπεδο αυτό εκφράζεται μέσα από την προβληματική περί του in concreto νόμιμου δικαστή (“Gestzlicher Richter”), της in concreto δικαιοδοσίας από την σκοπιά της εφαρμοστέας έννομης τάξης. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, οι νομικοί ανταγωνισμοί και συγκρούσεις όλο και περισσότερο λαμβάνουν διάσταση πολιτισμικού ανταγωνισμού, καθίστανται “Kulturkampf”. -Το αυτό κι ίσως πιο έντονα ισχύει και για την εκπαίδευση.

Δεν θεωρούμε, ότι είναι ζήτημα συγκρητισμού, συνθετικότητας ή μιας ευκταίας μακράς διαδικασίας αφομοίωσης, αλλά από θεσμική σκοπιά αποτελεί ζήτημα Σμιτικής νομικοθεσμικής και παιδαγωγικής αποφασιστικότητας

Επ' αυτού η αξιοποίηση της συναφούς και σχετικής παιδαγωγικής εμπειρίας της ΕΣΣΔ και του ΚΚΣΕ, είναι για όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες ωφέλιμη: δηλαδή, πως σε ένα πολυπολιτισμικό, πολύγλωσσο περιβάλλον εφαρμόζεται και εμπεδώνεται η συλλογική απόφαση.

Από την άλλη, στα νομικά ζητήματα, κι αυτό λόγω της από κοινωνική σκοπιά επιτακτικής αναγκαιότητας τους, φαίνεται ότι η εφαρμογή οργανικού κεντρισμού¹⁰ προσφέρει τις πιο επιτυχείς και οικονομικές λύσεις.

Στον ίδιο χρόνο, μέσα στο επίπεδο της θεωρητικής πρακτικής πάλης, του θεωρητικού πρακτικού αγώνα, η καθιερωμένη αστική επιστήμη συχνά παραδομένη στις απ’ τον Ασιατικό τρόπο παραγωγής γνωσιακές προκλήσεις εμφανίζεται μέσα από μορφές αυτού του γνωσιακού in sich. Αυτό –φυσικά- δικαιολογείται από συγκεκριμένες μερίδες της μπουρζουάδικης τάξης με προσφυγή στον ίδιο τον οριενταλισμό. Ωστόσο, η εσωτερίκευσή του είναι σε τόση έκταση, ώστε δεν μπορεί να δικαιολογηθεί χάριν των οποιων διπλωματικών σκοπιμοτήτων, και επομένως τείνει να πάρει χαρακτηριστικά μιας αλλοιωμένης, αν όχι μεταλλαγμένης, φυσιογνωμίας.

Ενάντια στο κάθε λογής Ισλαμιστικό φτιασίδωμα της μεσοπολεμικής θεωρίας για την “παρακμή της δύσης”, αντιπαραβάλλουμε, με την ίδια συνέπεια και το ίδιο πείσμα όπως στα 2007, την διαλεκτική της δυτικής οπτικής, την διαλεκτική του μητροπολιτικού βλέπειν.¹¹

II. Αντίδραση και αντεπαναστάσεις

Η παραδοσιακή πολιτική αντίδραση παίρνει τις μορφές της μηχανιστικής φορμαλιστικής αντί-θεσης:

Φερ’ ειπείν, απέναντι στην βιοτική διαδικασία του υποκειμένου για χειραφέτηση: όπως στα χρόνια του Μαρτέλου, του Πεπίνου, του Καρλομάγνου αντιτείνει τον παπαδίστικο συμβιβαστισμό ως προς την πάλη ενάντια στην Ισλαμική κατοχή, αναπτύσσει Παπικού τύπου παρεμβατισμό στην βιοτική σφαίρα του υποκειμένου με τον ίδιο τρόπο κατά τον οποίο η Παπική έδρα παρενέβαινε στα εσωτερικά της Γερμανικής Αυτοκρατορίας στο όνομα των συνεχών πολιτικών πολέμων για τον Γερμανικό θρόνο (“Deutch Thronestreit”), αυτοπροβάλλεται με τον Ιησουίτικο ηθικισμό της Συνόδου του Τρέντo όταν συνειδητοποιεί πως το υποκείμενο προσχωρεί στον Λουθηρανισμό κι ακόμα χειρότερα στον Καλβινισμό, παίρνει την μορφή του Ισπανού Ιεροεξεταστή όταν το υποκείμενο κάνει παρέες με τύπους και τύπες της ετερότητας, παίρνει την μορφή του Πρωσικού καμεραλισμού και λογοκρισίας απέναντι στην Χεγκελιανή ελευθεριακότητα του υποκειμένου, ξεσκονίζει τις αγίες-Ιδέες της Φραγκικής Επανάστασης καθώς το υποκείμενο συναναστρέφεται κομμουνιστές.

Τα προσωπεία της εγχώριας πολιτικής αντίδρασης είναι κάτι γνωστό απ’ τα χρόνια της “Αγίας Οικογένειας”.

Στην περαιτέρω ανάπτυξη, συνιστά κοινό θεωρητικό πολιτικό κεκτημένο τουλάχιστον για τον Γερμανικό αυτόνομο χώρο περί τον Ρήνο και στα νότια της χώρας,¹² ότι η κεντρική αντεπαναστατική δυναμική ορίσθηκε από το Ιρανικό 1979, και όπως έχουμε γράψει επανειλημμένως, στην συνέχεια από την αντισοβιετική αντεπανάσταση των Ταλιμπάν. Αυτό το κεκτημένο επιθέτει μια οριζόντια διχοτόμηση σε κάθε δοσμένο βαθμό ανάπτυξης του ανταγωνισμού, ανάλογα με την κατανόηση και εμπέδωση του ή μη.

Η δεύτερη χρονολογικά αντεπαναστατική δυναμική έχει να κάνει με την νεοφιλελεύθερη ιδεολογικοποίηση της “εξέγερσης ενάντια στην ιστορία” μέσα από το ιδεολόγημα του τέλους της ιστορίας και συνολικά με τον ιστορικό ρεβιζιονισμό.

Αυτή η δυναμική είναι πιο στενά δεμένη με την παραδοσιακή και παραδοσιοκρατική αντίδραση στις Ευρωπαϊκές χώρες και σε Ρωσία.

Η τρίτη προϊούσα αντεπαναστατική δυναμική παίρνει την μορφή της αντίδρασης στην θεμελίωση του ανταγωνισμού επί της μη διαμεσολαβημένης αντίθεσης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, και εμφανίζει την διαλεκτική της διαμεσολάβησης ως φορέα των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων. Σ’ αυτό χωράνε και αναπτύσσονται από τις γνωστές πολιτικές των ταυτοτήτων έως τον γουοκισμό.

Αδιαμφισβήτητα, η μετααποικιακή ιδεολογία και επιστημολογία πασχίζει, ώστε να χαρακτηρισθεί το τελευταίο στιγμιότυπο –και φυσικά να πάρει και τα ανάλογα υπηρεσιακά και κομματικά εύσημα- αυτής της αντεπαναστατικής δυναμικής.

Το μετααποικιακό προβάλλει ως μια καθολικά διαχωρισμένη μορφή της διαμεσολάβησης, κατατείνοντας στην ταύτιση με την αλλοτρίωση μέσα από το φιλοσοφικό σχήμα της Différence. Αυτό είναι κάτι ποιοτικά διαφορετικό από την ευρύτερη κριτική στον νεωτερικό πολιτισμό ως ρατσιστικό,¹³ ή από την ειδικά προσδιορισμένη κριτική στον καπιταλισμό ως ab initio αποικιοκρατικόν¹⁴.

Ο ριζικά (και γι' αυτό μυστικοποιημένος) αντεπαναστατικός χαρακτήρας του μετααποικιακού αποδεικνύεται στην απ' αυτόν κατάφαση στην αλλοτρίωση ως δήθεν επικύρωση της διαφοράς του εαυτού, κάτι το οποίο σημαίνει την εγκατάλειψη του für sich της εργατικής τάξης.

Είναι αυτό ο πιο πρόσφατος δευτεροκοσμικός σοσιαλ-κάτι ή κάτι το οποίο δομικά αντιπαρατίθεται στην ίδια την οντολογία του ιστορικού κομμουνιστικού κινήματος στην Ευρώπη;

Φρονούμε, ότι, όσο μέσα από την διαπάλη διευκρινίζονται τα χαρακτηριστικά του, έχουμε να κάνουμε με την δεύτερη περίπτωση.

ΙΙΙ. Η μορφή κόμμα ως “μαχόμενη εκκλησία” και ο Iσλαμισμός

Ο Τραμπισμός στην πρώτη φάση ανάπτυξής του αναβίωσε πλείστες όσες των Αγγλοσαξονικών πρωτοϊδεολογιων (από τον ριζοσπαστικό Αγγλικανισμό μέχρι τους Υπερβατιστές), δηλαδή των ιδεολογιών οι οποίες προηγούνται χρονολογικά της Γερμανικής Ιδεολογίας, χωρίς να αποτελούν όλες εξ αυτών με αναγκαίο τρόπο προαπαιτούμενα αυτής.

Αυτό αναπόδραστα επέφερε μια επικαιροποιημένη πολιτική θεολογία, η οποία διαπλεκόμενη τόσο με τον μεσσιανισμό όσο και με τον Σταυροφορικό Βιβλικό σιωνισμό κατέτεινε στην επαναμορφοποίηση της κομματικής μορφής μέσα από την έννοια της “ecclesia militans”.

Αυτό από τα πράγματα διαπλέχθη με εμπειρίες και αναπαραστάσεις μεταπολεμικού παναραβικού σοσιαλισμού, όπου η έννοια του θείου έχει αντικατασταθεί με την έννοια του κόμματος (και vice versa), και η έννοια της θρησκευτικής υποταγής έχει ταυτισθεί με την κομματικά επιβαλλόμενη ιδεολογική και βιοπολιτική πειθαρχία.

Όλο αυτό δεν είναι κάτι βολικό για ελευθεριακούς τύπους σαν κι εμάς. Aντίθετα, παρίσταται ως κάτι πραγματικά ενοχλητικό, κρινόμενο με Συνταγματικά μέτρα.

Όμως, δεν πρόκειται για τον κλασικό κομματικό ανταγωνισμό, ο οποίος στην πορεία ανάπτυξης του αντιτίθεται στο προς το κράτος Συνταγματικό conatus. Αλλά, για κάτι το οποίο θέτει εαυτόν εκτός ακόμα και από την ίδια την συντακτικότητα των Συνταγματικά αναγνωρισμένων “volksrechten”.

Επ’ αυτού επανεπιβεβαιώνεται η διαπιστωμένη συγχώνευση του αντιίμπ πολιτικού χώρου (στην πλειοψηφία του, Μαοϊκά προσδιορισμένου στο παρελθόν) σε επικαλυπτόμενες μορφές πολιτικής θεολογίας, οι οποίες όλες κατατείνουν σε έναν δομικά προσδιορισμένο πολιτισμικό αντιδυτικισμό, ανεξάρτητα του με ποια από τις τρεις θρησκευτικές μορφές πολώνονται κάθε φορά.¹⁵

Δι' αυτού παρατηρείται η δόμηση μιας επί μέρους πολιτικής πραγματικότητας μέσα στις Ευρωπαϊκές μητροπόλεις, η οποία ελίσσεται δια της late seventies φόρμουλας “εντός εκτός ενάντια”, την οποία αναγνωρίζει ως την ίδια την συμμετοχή της στον πόλεμο ελιγμών, ώστε στην κατανοητικότητά της ο εκάστοτε επιτυχής ελιγμός (δήθεν) αντιστοιχεί σε θέση.

IV. Πραγματική πολιτική και πολιτική των πραγμάτων

Η σύγχρονη realpolitik είναι τέτοια διότι αναγνωρίζει την πραγμότητα ως ένα σχετικά ανεξάρτητο οντολογικό πεδίο συγκρότησης σχέσεων, και άντλησης νοηματοδοτήσεων και τυπικών προσδιορισμών. Αυτό έχει αναντικατάστατη αξία για το νομικό, δικανικό προτσές (“Rechtprozess, Gerichtprozess”).

Η πραγμότητα είναι τέτοια διότι εντός της ενέχει πράγματα τα οποία προκύπτουν ως σημειωτικοποιήσεις των ίδιων των πραγμοποιημένων σχέσεων. Σε αυτό, η πραγμότητα συνδέεται στενά με τις λειτουργίες του σημειοκαπιταλισμού.

Έχει καταδειχθεί κατά τα τελευταία χρόνια η χάριν του ατομικισμού άρνηση της πραγματικότητας.¹⁶ Αυτό υπερασπίζεται έναν για χάρη του Φιχτεϊκού Εγωισμού πολιτικό flatearthism. -Όλοι είναι ξεχωριστά παρμένα άτομα, άσχετα από τα πράγματα, ξέχωρα των κοινωνικών ανταγωνισμών, και όπως έλεγε η Αόρατη Επιτροπή, συνεχίζει να μην πηγαίνει καλά το πράγμα, μέχρι το μέσο άτομο του δυτικού κόσμου να ξυπνήσει ένα πρωί και να ακούσει ότι στον Ουκρανικό ουρανό χορεύουν νέου τύπου πύραυλοι. Βέβαια, η άρνηση της πραγματικότητας εμπεριέχει κι έναν αριστερό παλιμπαιδισμό,¹⁷ μια νέα μορφή πολιτικής ανευθυνότητας και ανηλικότητας. Κατ' αυτόν τον τρόπο δικαιολογείται στα ποικίλα κομματικά και κυβερνητικά γραφεία, διότι πλέον η πυρηνική προσωπική ευθύνη έχει αποδοθεί στο κόμμα-αφαίρεση, και ούτω τρόπω δήθεν έχει εκλείψει.

Αυτό είναι μέσες-άκρες η τραγωδία της σύγχρονης Ευρωπαϊκής αριστεράς: αρνείται την προσωπική υπευθυνότητα, προκειμένου να αποσοβήσει την ιδία πολιτική ευθύνη στο όνομα του ότι είμαστε απλά και μόνο άτομα του πυρήνα/εργοστασίου-κόμματος, και τελειώνει η ιστορία. Αυτό είναι μια νέα μορφή κομματικής ιδιώτευσης μέσω της προσφυγής στην μορφή του συλλογικού αφηρημένου.

Σε ένα πιο δυστυχές επίπεδο, αυτός ο νεόκοπος αριστερός ατομικισμός δικαιολογείται πάλι μέσα στα γραφεία με προσφυγή στον ψυχολογισμό. Ώστε η όλη προσπάθεια είναι η κατάδειξη του ότι οι ενεργά κομμουνιστές αντίπαλοι είναι δήθεν τρελοί. -Κι αν λοιπόν τεκμηριώσουμε την τρέλα των κομμουνιστών αντιπάλων, τότε θα μπορούμε απερίσπαστοι να φάμε την δεξιά.

Το ότι όμως η πολιτική των πραγμάτων μετέρχεται όλο και πιο πολύ των μέσων και του λεξιλογίου του ψυχολογισμού, σημαίνει σε τελική ανάλυση ότι η ίδια η έννοια της ψυχής, της εικαζόμενης ψυχικής ευταξίας ή διαταραχής κοκ. λειτουργεί σαν υπερχειλές του εμπορευματικού φετιχισμού: σε νομικό επίπεδο κατ' επανάληψη, καθ' έξιν και κατ' επάγγελμα συκοφαντική δυσφήμηση. Το ψυχικό status καθίσταται εικαζόμενη αναπαράσταση της ίδιας της ενδοκομματικής επικράτησης του εμπορευματικού φετίχ.

Πρόκειται –γενικά- για μια βαρετή παράσταση, η οποία ανέβηκε για πρώτη φόρα στην αριστερή σκηνή του μαρτυρίου κατά τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, μετέπειτα στις αρχές του ’90, και προσφάτως κατά τα 2017-2023, και είναι, όπως και τότε, δείγμα, ότι ένα σημαντικό εύρος των αριστερών δυνάμεων τήρησαν ανοικτά αντικομμουνιστικές, αντιεξεγερτικές, αντεπαναστατικές, παράτυπες στάσεις. Κι αυτό έχει ως συνέπεια, ότι η πολιτική των πραγμάτων (και γι’ αυτό εγκολπώνεται με ευκολία από αυτά τα κομμάτια της αριστεράς) είναι απλά η δικαιολόγηση των παραπάνω αναφερομένων στάσεων.

V. Η ανθρωπολογικοποίηση της φιλοσοφίας της ζωής

Στις λειτουργίες της σύγχρονης πολιτικής δημοκρατίας εμφανίζεται μια νέα απ' τα παλιά μόδα, η οποία συχνά παίρνει τον χαρακτήρα της υποτροπής.

Πρόκειται για μια διαδικασία πολιτικής υποστασιοποίησης (θεωρητικά πλαισιωμένη μέσω όψεων της ανθρωπολογικής επιστήμης) του “credo” της ανθρώπινης βιοποικιλότητας: πολιτική ρητορική περί απ' τα πάνω διατήρησης προκαπιταλιστικών μορφών ζωής.¹⁸ Αυτό δεν είναι άσχετο από τις πολιτικές περί μειονοτήτων. Σε ένα πιο ειδικά προσδιορισμένο επίπεδο δεν είναι άσχετο από τις μετενσωματώσεις του Δαρβινισμού κλπ. στην με Μαλθουσιανών προθέσεων οικονομική πολιτική.

Αυτό που σε ειδικά προσδιορισμένο επίπεδο ίσταται έναντι αυτού, είναι η ίδια η αντικειμενικότητα της επιβολής της νεκρής εργασίας, ήτοι η ίδια η μηχανική-αυτοματοποιητική αντικειμενικότητα της κεφαλαιακής μηχανουργίας, που καθιστά όλο και πιο πολλά τμήματα της εργατικής τάξης cyborg εργάτες.

Οι ανθρωπολογικοί καημοί της εδραίας πολιτικής δεν είναι άσχετοι από τα προτσές της λεγόμενης διαρκούς πρωταρχικής συσσώρευσης κεφαλαίου. Απ' αυτήν την άποψη αντανακλούν και αποτυπώνουν τις τελευταίες τάσεις του αναρχοκαπιταλισμού.

Τα νομοσχέδια για την "προστασία" εν μέρει προσδιορισμένων μορφών ζωής και οι συνοδεύουσες αυτά πολιτικές και ιστορικές δικαιολογήσεις συμπυκνώνουν την όλη προβληματική και τα ίδια τα καπιταλιστικά αδιέξοδα, ακόμα κι αν η ανθρωπολογική-βιολογική επίκληση στην προκαπιταλιστική ή μη-καπιταλιστική¹⁹ κοινότητα γίνεται στο όνομα της πάλης ενάντια στον αστικό νεο-φιλελευθερισμό.

Φρονούμε, ότι αυτές οι καμπές δεν φέρουν αντικειμενική πρόοδο.

Επ' αυτών επικαιροποιείται η συστηματική κριτική του Ένγκελς στην Σελλινγκική φιλοσοφία ζωής, το Ενγκελσικό Αντι-Σέλλινγκ.²⁰

Συμβούλια – Συνελεύσεις – Καταλήψεις ²¹

Θεωρησιακά, η ενεργή σύνδεση Κομμουνιστικό Κόμμα – εργατική τάξη – ταξικό κίνημα παρέχει την βάση για την θεμελίωση της υλικής – πολιτικής ενότητας της εργατικής τάξης.

Ωστόσο, αντικειμενικά δεν βρίσκουμε τους εαυτούς μας εν όψει ενός τέτοιου τρέχοντος καθήκοντος. Μάλλον πρέπει να πούμε, ότι είμαστε στην φάση ανεύρεσης και ισχυροποίησης των διαθεσιμοτήτων τόσο στο επίπεδο του θεωρητικού πρακτικού αγώνα, όσο και στο επίπεδο της ημερήσιας ταξικής αντιπαράθεσης μέσα στην εργασία.

Αυτό έχει και την πρακτική συνέπειά του ότι για όλους τους ανωτέρω εκτιθέμενους λόγους η έμπρακτη συνεισφορά στο επίσημο λαϊκό κίνημα, μάλλον τελεί σε αντίφαση με αυτό που τίθεται στην πρώτη παράγραφο της παρούσης ενότητας.

Βέβαια, υπάρχουν παραπάνω από ένας τρόποι για να παράγεις ταξική εργατική πρακτική πολιτική: από την συνεργασία αυτόνομων ομάδων και κομμουνιστικών συλλογικοτήτων και εγχειρημάτων έως τον μητροπολιτικό καταστασιασμό.

Επιμένουμε στην ανάπτυξη, ότι άνευ της ύπαρξης, της εμπειρίας και της πρακτικής των συμβουλίων σε μητροπολιτικό επίπεδο (χωρίς να υποτιμώνται οι θεωρητικές και πολιτικές συμβολές) συνολικά η συναφής πολιτική διαδικασία είναι τουλάχιστον απονευρωμένη.

1^ Βλ. Die Klassenkämpfe in Frankreich 1848 bis 1850, MEW, Band 7, Berlin, 1960, S. 9-107, Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte, ibid., Band 8, ibid., S. 111-207.

2^ Βλ. Antonio Gramsci, Prison Notebooks, I3. Notes on Italian History, edited and translated by Quentin Hoare and Geoffrey Nowell Smith, London, 1999, pp. 191-311.

3 Βλ. https://www.marxists.org/archive/marx/works/subject/poland/index.htm, H. Malcolm MacDonald, “Marx, Engels, and the Polish National Movement”, The Journal of Modern History, Vol. 13, No. 3 (Sep., 1941), pp. 321-334.

4^ Βλ. https://www.marxists.org/archive/marx/works/subject/england/chartists.htm

5^ Βλ. https://www.hetwebsite.net/het/schools/historic.htm

6^ Βλ. Friedrich Engels, Die Entwicklung des Sozialismus von der Utopie zur Wissenschaft, MEW, Band 19, Berlin, 1987, S. 176-228.

7 Ενδεικτικά βλ. Friedrich Engels, Der Sozialismus des Herrn Bismarck, ibid, S. 166-175, Der Sozialismus in Deutschland, ibid., Band 22, ibid., 1977, S. 345-260.

8 Ενδεικτικά βλ. Muhammad Baqir al-Sadr, Iqtisaduna. Our Economics, 1982, Murniati Mukhlisin, Nurizal Ismail, Reza Jamilah Fikri, “Mind the gap: theories in Islamic accounting and finance, Islamic economics and business management studies”, https://www.emerald.com/insight/0128-1976.htm, https://www.meforum.org/the-rise-of-the-islamic-economy-part-ii-defining

9 Ενδεικτικά βλ. https://www.thecityuk.com/news/the-uk-remains-the-leading-western-hub-for-islamic-finance/, https://www.researchgate.net/figure/slamic-finance-in-Western-Countries-Adopted-from-Lifegatecom-As-Islamic-finance_fig1_368465278, ECB-Eurosystem, Occasional Paper Series, No 146, June 2013, Islamic Finance in Europe, TheCityUK, Islamic finance: global trends and the UK market, 2022

10 Βλ. Amadeo Bordiga, Draft theses for the 3rd Congress of the Communist Party of Italy presented by the Left – Lyon Theses, 1926, https://www.marxists.org/archive/bordiga/works/1926/lyons-theses.htm

11^ Ενδεικτικά βλ. Bahamas, Mit den Augen des Westens, Heft 54/Winter 2007, Susan Buck-Mors, Η Διαλεκτική του Βλέπειν. Ο Walter Benjamin και το Σχέδιο Εργασίας περί Στοών, μτφ. Αθανασάκης Μανόλης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα, Δεκέμβριος 2011.

12^ Βλ. Thesen zum Islamismus, 01. Oktober 2018, Von LA BANDA VAGA, https://kosmoprolet.org/index.php/de/thesen-zum-islamismus

13 Βλ. Hannah Arendt, Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft. Antisemitismus, Imperialismus, totale Herrschaft, Piper, München Berlin Zürich, 2016, S. 284-558.

14 Βλ. Das Kapital. Kritik der politischen Ökonomie, Erster Band. Buch I: Der Produktionsprozeß des Kapitals, VII. Der Akkumulationsprozeß des Kapitals, 25. Die moderne Kolonisationstheorie, MEW, Band 23, Berlin, 1962, S. 792-802, Das Argument, 342, Dekoloniales Denken und marxistische Theorie,(HEFT2/2023 - ERSCHIENEN FEBRUAR 2024).

15 Βλ. Materiaux Critiques, Journal 2, Islamism the criminal complicity of the left and the extreme left of capital, December 2020, https://materiauxcritiques.wixsite.com/monsite/tex, https://theshadesmag.wordpress.com/2024/03/14/eglimatiki-sinergia-tis-aristeras/

16 Παράβαλε Διαλυτικό, Η πραγματικότητα της άρνησης και η άρνηση της πραγματικότητας, 5/1/2022, https://dialytiko.espivblogs.net/2022/01/05/i-pragmatikotita-tis-arnisis-kai-i-arnisi-tis-pragmatikotitas/

17 Παράβαλε Λένιν, Για τα “αριστερά” παιδιαρίσματα και τον μικροαστισμό, εκδ. Προγκρές, Αθήνα, Δεκέμβριος 1983.

18 Ενδεικτικά βλ. Emanuela Conversano, Zur Kritik der Anthropologie. Marx’ Theorie des Kapitals und seine ethnologischen Studien, MEJ 2017/18, Berlin/Boston, pp. 9-40.

19 Ενδεικτικά βλ. Γιάννης Ευσταθίου, Η Απωθημένη Κοινότητα. Η Επιθυμητική Παραγωγή και ο Ιστορικός Υλισμός πέρα από το Κράτος, Ακυβέρνητες Πολιτείες, Θεσ/νίκη, Ιούλιος 2024.

20 Βλ. Friedrich Engels, Anti-Schelling: Schelling über Hegel Von Friedrich Oswald, Schelling und die Offenbarung Kritik des neuesten Reaktionsversuchs gegen die freie Philosophie, Schelling, der Philosoph in Christo, oder die Verklärung der Weltweisheit zur Gottesweisheit Für gläubige Christen, denen der philosophische Sprachgebrauch unbekannt ist, MEW, Band 41, Berlin, 1967, S. 163-170, 171-221, 224-245.

21 https://www.marxists.org/archive/gramsci/1924/10/fascism-liberalism.htm

Kein Rückkehrpunkt. Για την ανάδυση και ανάπτυξη της πολιτικής πάλης

 

Παρότι τα αποτελέσματα της 1ης Σεπτέμβρη στις κρατιδιακές εκλογές σε Θουριγγία, Σαξονία, ως τέτοια δεν είναι έκπληξη, ωστόσο η ανάδειξη πολιτικών ισορροπιών δυνάμεων μέσα από την κάλπη είναι κάτι ποιοτικά διαφορετικό και αναβαθμισμένο -ακόμα και για μας τους απολίτιστους που μας αρέσει να τρώμε μπέργκερς και να βλέπουμε μπάλα.

Καταγράφεται παγίωση μιας αντίστροφης πολιτικής του σοκ που αυτή την φορά στρέφεται εις βάρος της μπουρζουάδικης πολιτικής τάξης. Όλο και πιο πολύ τους τελευταίες μήνες ακούμε από ευαγείς φιγούρες της μπουρζουαζίας, ότι έχουν πάθει σοκ, με αφορμή ακόμη και επεισόδια της τρέχουσας κοινωνικής καθημερινότητας. Αυτό υποψιάζει, ότι εμφανίζονται δυναμικές πολιτικού μετασχηματισμού της Γερμανικής αστικής κοινωνίας. Πρόκειται για κάτι που άπτεται τόσο της τρέχουσας στρατηγικής του κεφαλαίου (ήτοι έχει αντικειμενικότητα), όσο και των εκβάσεων της μη διαμεσολαβημένης ταξικής πάλης. Επομένως, είναι ανεδαφική -και θα συνεχίσει όλο και πιο πολύ να είναι τέτοια- η ανάλυση περί του ότι όλο αυτό είναι αποκλειστικά και μόνο ένας ενδοαστικός ανταγωνισμός στα πλαίσια της ΕΕ.

Προς επίρρωση αυτής της προσέγγισης, κεντρικά μπουρζουάδικα μέσα και μπουρζουάδικες πολιτικές δυνάμεις στην Γερμανία επανασύρουν ρητορικές πλευρές και πολιτικές τακτικές από την θεωρία των δύο άκρων ως προς το BSW. H Bild πριν τις εκλογές δημοσίευσε ότι η Ζάχρα “έχει κάποιο Στάζι παρελθόν”, ο τύπος ο οποίος της επιτέθηκε δυο μέρες πριν τις εκλογές σε δημόσια συγκέντρωση με ροζ μπογιά φώναξε “Ουκρανία”, ο εκπρόσωπος του CDU την είπε κομμουνίστρια, όπως και κάποιο ΕΕ μέσο χαρακτήρισε το BSW κομμουνιστικό, ενώ η σταθερή προμετωπίδα του μπουρζουάδικου τύπου είναι ότι αμφότερα BSW και AfD ουδεμία σχέση έχουν με την αστική δημοκρατία. Στον ίδιο χρόνο, οι πολιτικές δυσκολίες -κύρια για το SPD- αυξήθηκαν από το ότι το Die Linke κράτησε σε επαρκή ποσοστά δυνάμεις.

Σίγουρα, αν κάποιος πιστεύει, ότι η τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση στην Γερμανία είναι νέτα-σκέτα ένα θέαμα, ένα θέατρο, και το βλέπει όλο αυτό ως κάτι στημένο, μάλλον θα έχει αλλάξει άποψη, έως ότου συνειδητοποιήσει τις συνέπειες από τις πρωτιές του AfD, έως ότου βρει μπροστά του στα εργατικά σωματεία και τους μαζικούς φορείς την ατζέντα του BSW.

Αυτές οι εξελίξεις θραύουν την χωνεμένη απολίτικη (και εν κρυπτώ βαθιά νεοφιλελεύθερη) βεβαιότητα περί μετα-δημοκρατίας, όπου όλοι είναι το ίδιο, και “απλά αλλάζουμε CEO”.

Μαζί μ' αυτά, αυτό που είναι εντυπωσιακό, είναι η καταβαράθρωση των πιο σύγχρονων αστικοδημοκρατικών δυνάμεων, των Πρασίνων και του FDP, τα οποία κρατούν τα δυο κρίσιμα υπουργεία, Εξωτερικών και Οικονομικών. Αυτό είναι που έχει το μεγαλύτερο βάθος, καθ' όσον εμπεριέχει κοινωνική αμφισβήτηση με μαζικούς όρους των ιδεολογιών των πολιτικών των ταυτοτήτων. Άλλωστε, η διαδεδομένη εκτίμηση είναι ότι το Die Linke απώλεσε την ηγεμονία μέσα στα πιο πολιτικοποιημένα και ριζοσπαστικά τμήματα της εργατικής τάξης, επειδή ακριβώς εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία έχει υιοθετήσει ταυτοτικές και γενικά post- πολιτικές, αρνούμενο επί του πρακτέου σε κομβικά σημεία την μη διαμεσολαβημένη ταξική πάλη, την κεντρικότητα της αντίθεσης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.

Μετακινούμενοι, μπορούμε να παραθέσουμε κάποια επιπρόσθετα στοιχεία:

Η Σαξονία και η Θουριγγία για διαφορετικούς λόγους είναι δύο περιοχές με πλούσια συμβολή και συμμετοχή στην πολιτική ιστορία της Γερμανίας. Η Σαξονία ιστορικά λόγω των ανθρακωρυχείων είναι εκ των κοιτίδων του Γερμανικού εργατικού κινήματος, επίσης η Λειψία, λόγω και της πνευματικής κίνησης, πάντοτε επιτελεί κρίσιμο ρόλο στο πολιτικό κίνημα. Η Θουριγγία, λόγω των σε αυτήν Πανεπιστημιών είναι εκ των κοιτίδων της Γερμανικής διανοητικότητας, ο βασικός συστηματικός χώρος της Κλασικής Γερμανικής Φιλοσοφίας. Αμφότερες έχουν σημαντικές κωδικώσεις και σημειολογίες στην μεσοπολεμική και πρώιμα μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, ωστόσο αυτό που μάλλον ενοικεί σε κρίσιμες μάζες και καθορίζει επιλογές σε κάποιο εύρος, είναι η DDR εμπειρία.

Παρότι, η οικονομία αμφοτέρων (Θουριγγίας, Σαξονίας) έχει εδώ και αρκετά χρόνια αναπτυχθεί με σύγχρονους και σχετικά προηγμένους καπιταλιστικούς όρους και έχει αμετάκλητα ξεπεράσει το post-DDR επίπεδο αναδιάρθρωσης και συσσώρευσης παραγωγικού κεφαλαίου και χρηματοκεφαλαίου, και παρότι η Ostalgia των πρώτων χρόνων δείχνει να έχει εκλείψει ως τέτοια, ωστόσο φαίνεται ότι η DDR εμπειρία έχει μεταστοιχειωθεί σε κάποιες νέες ποιότητες:

Για τις εργατικές και λαϊκές μάζες, η DDR εμπειρία inter alia σημαίνει, ότι είτε με σφυροδρέπανα και πεντάκτινα αστέρια, είτε χωρίς, πρέπει (Καντιανά προσδιορισμένο) να επιτευχθεί μια συλλογική οργάνωση βασικών πλευρών της ζωής που να παρέχει κάποιες σιγουριές τουλάχιστον για ζητήματα, όπως δημόσια και οικιακή ασφάλεια, ανθρώπινο αστεακό περιβάλλον, ελεύθερες συνθήκες πολιτιστικής ανάπτυξης, σεβασμός και προάσπιση του δημόσιου χώρου, περιεχόμενο εκπαίδευσης. Αυτό ως minimum πολιτικής απαίτησης εκφέρεται από την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών ανεξάρτητα εκλογικών προτιμήσεων. Απ' αυτήν την άποψη, η DDR εμπειρία στις σύγχρονες συνθήκες και περιστάσεις λαμβάνει την μορφή της αξίωσης για μια ελάχιστη πρέπουσα “κοινωνική οικολογία” και συμπεριφορά αναπτυσσόμενη μέσα στους χώρους των πόλεων, που περιλαμβάνει και τις πιο μικρές κοινότητες δίπλα στις βιομηχανικές ζώνες.

Τούτου δοθέντος, η με απαξιωτική ως προς την ίδια την σήμανση της DDR εμπειρία λέει ότι ήταν κάτι εντελώς γελοίο, το ότι επί 30 χρόνια, έλεγαν την Ιένα, το Βερολίνο, την Λειψία, την Δρέσδη και άλλες τέτοιες πόλεις ως Ανατολή, από την στιγμή που όλοι γνώριζαν και γνωρίζουν ότι η Ιένα και η Λειψία, μαζί με την Χαϊδελβέργη και την Φρανκφούρτη στην ανατολική πλευρά του Ρήνου, είναι τα ιστορικά κέντρα της stricto sensu Γερμανικής διανοητικότητας.

Το ότι το BSW παλεύει για τέτοια ζητήματα, είναι ο λόγος για τον οποίο χαρακτηρίζεται ως “κοινωνικά συντηρητικό” και ότι δήθεν μοιράζεται κοινά στοιχεία με το AfD, συν το ότι επειδή έχει μη-ταυτοτικό λόγο περί εργατικής μετανάστευσης, καθώς και ότι σε αμφότερα Μεσανατολικό και Ουκρανικό τηρεί αντιπολεμική στάση.

Ένα χρήσιμο πολιτικά ερώτημα είναι, ποιό είναι το διανοητικό υπόβαθρο το οποίο προσδίδει ευελιξία στο AfD. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι προωθεί μια ρευστή όψη περί Φιλοσοφίας της Ζωής: αυτό το οποίο λέει στις μάζες όπου απευθύνεται, είναι ότι το πιο σημαντικό είναι να είσαι στο επίκεντρο, κι αυτό αυτοί εγγυώνται. Λόγω αυτού, έχει αισθητικές εμφανίσεις (παρότι από κάτω -εδώ και κάμποσο καιρό- οι σημαίες έχουν αρχίσει να είναι παλαιά Γερμανικές) οι οποίες δεν κινούνται στα παραδοσιακά κιτς πρότυπα της Γερμανικής ακροδεξιάς. Ωστόσο, στην περιεχομενικότητα του πολιτικού discourse του, διατρέχεται από την εσωτερική αντίφαση μεταξύ ενός αφηρημένου εθνοκοινωνικού πατερναλισμού και μιας απροκάλυπτα φιλελεύθερης αντεργατικής κατεύθυνσης, την οποία φαίνεται ότι εκφράζει η Weidel μέσω των επανειλημμένων διαπιστευτικών δηλώσεων ότι είναι κατά του βασικού μισθού.

Παρακινούν αυτές οι εξελίξεις κάποιον να πει: ουδέν καλό νέο από την Γερμανία; -Δεν νομίζουμε ότι, αν κάποιος θέλει ν' ακούει καλά (δηλαδή στρογγυλεμένα και ταξικά συμφιλιωτικά) νέα, o Γερμανικός χώρος είναι ενδεδειγμένος για κάτι τέτοιο, και αυτό ισχύει ανά τους αιώνες.

Βέβαια, σε ένα γενικότερο επίπεδο υπάρχει ένα προηγούμενο: μια πολιτική εκλογική επιτυχία της σύγχρονης ακροδεξιάς στην καρδιά της Ευρώπης (και όχι κάπου στην Ανατολή ή σε κάποιο εξωτικό μέρος). Αυτό είναι κάτι ανησυχητικό: με τον ίδιο τρόπο κατά τον οποίο ήτο ανησυχητική η επίθεση στο Καπιτώλιο και ο Τραμπισμός, με τον ίδιο τρόπο κατά τον οποίο είναι ανησυχητική η για πολλά χρόνια ποδηγέτηση της προσφυγικής μάζας από πλευράς της άρχουσας τάξης για το σπάσιμο του εργατικού μισθού και την διάσπαση των γραμμών της εργασίας, με τον ίδιο τρόπο κατά τον οποίο είναι ανησυχητική η παγίωση μέσα στον χρόνο και η μακροημέρευση-κανονικοποίηση των τρεχόντων πολεμικών σφαγείων.

Αυτό που είναι εμφανές απ' όλ' αυτά είναι ότι η παράπλευρη χρησιμοποίηση του μιλιταρισμού, του καπιταλιστικού αυταρχισμού, ως μοντέλου συσσώρευσης και ως πολιτική πειθάρχησης και καθυπόταξης της εργασίας αναπόδραστα επιφέρει τέτοιες μη-δημοκρατικές δυναμικές. Επομένως, η καθημερινή βασική μάχη ενάντια στις δοσμένες συνθήκες εκμετάλλευσης και τυπικής υπαγωγής εκ των πραγμάτων είναι καθημερινή κριτική μάχη για πολιτική δημοκρατία.

Εύκολα γίνεται κατανοητό, ότι με τις εξελίξεις και τις τροπές της πολιτικής αντιπαράθεσης και της ταξικής πάλης σε ΗΒ, Φραγκική Επικράτεια, Γερμανία, ολοκληρώνεται ένας μεγάλος ιστορικός πολιτικός κύκλος (1998-2015) συγκρούσεων, και κατά πάσα πιθανότητα ανοίγει ένας νέος. Αυτό αφορά και τις πολιτικές και ταξικές δυνάμεις που δεν μετέχουν ως τέτοιες στην επίσημη πολιτική διαπάλη. 

Με δεδομένο αυτό, αντικειμενικά ολοκληρώνεται σε αυτήν την εργαστηριακή μορφή η κριτική ανάλυση βασικών και κρίσιμων πλευρών των μετασχηματισμών του κεφαλαίου και της πολιτικής οικονομίας του, ώστε να λάβει μετασχηματισμένες και πιο αναβαθμισμένες μορφές.