Το ανθρώπινο ως Μηχανικό Βιολογικό
H φιλοσοφική έρευνα περί του Ανθρώπου μέσα σε ένα δοσμένο οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο, φερ’ ειπείν μέσα στην αστική κοινωνία, αναπόδραστα οδηγεί στην έρευνα των ίδιων των σχέσεων στις οποίες ο Άνθρωπος εμπλέκεται, τόσο αυτών που έχει κληρονομήσει και εμφανίζονται στην ζωή του σε παραλλαγμένες μορφές, όσο και αυτών τις οποίες συγκροτεί ο ίδιος στην διάρκεια της ζωής του. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Άνθρωπος παύει να υφίσταται ως μια Αφαίρεση και γίνεται κατανοητός ως σύνολο σχέσεων: διαλεκτικοποιείται. Αυτό επιστημολογικά μπορεί να βγάζει σε μια θεωρία για το υποκείμενο, αν ιδωθεί από πολιτική και συντακτική σκοπιά, αλλά στο επίπεδο του συγκεκριμένου βγάζει νομοτελειακά σε έρευνα της κοινωνικής εργασίας, ώστε σε τελική ανάλυση ο Άνθρωπος εννοιολογείται, και όλο και πιο πολύ στην Οντικότητά του αποδεικνύεται αποτέλεσμα, προϊόν του γίγνεσθαι της εργασίας.
Αυτός o τιτάνιος κόπος (η έρευνα της κοινωνικής εργασίας και η ενεργός συμμετοχή σε αυτήν) με τα ιστορικά μέτρα της αστικής πολιτικής, όπως θεμελιώθηκε και αναπτύχθηκε από τους Γουέλφους, τον Μακιαβέλι, και τους θεωρητικούς της πολιτικής κυριαρχίας (Μποντέν, Χομπς κα.) μοιάζει μια απολίτικη, τεχνοκρατική παραξενιά.
Στα πρόσφατα μεταπτυχιακά χρόνια και κατά την εκπόνηση του διδακτορικού κατετρίβην επισταμένως και ενδελεχώς με στιγμές της διαμόρφωσης του φιλοσοφικού υλισμού στον ύστερο Μεσαίωνα και με το από ποιες δυναμικές αναπτύχθηκε στις Ιταλικές πόλεις αυτό που αποκαλείται Αναγέννηση. Εκτιμήσαμε, ότι αυτό ήταν μια περαιτέρω συμβολή στην ανάδειξη της ιστορίας του εμπορικού κεφαλαίου, στην κριτική ανάλυση του εμπορεύματος όχι μόνο ως ενότητα, αλλά και ως αντίθεση μεταξύ αξίας χρήσης και ανταλλακτικής αξίας, και επομένως προχώρημα της κριτικής θεωρίας της προϊστορίας της υποδειγματικής συσσώρευσης κεφαλαίου.
Σχετικά με την τρέχουσα διδακτορική θέση σκοπεύσαμε στο να εμπεριέχει την κριτική ανάλυση των συστημάτων και μηχανισμών κοινωνικής μηχανικής της εποχής, στην οποία αναφέρεται, και ακόμα πιο προωθητικά να κεντρίσει τον αναγνώστη, προκειμένου να προβληματισθεί περί των αναλογιών και ισοδυναμιών μεταξύ της κοινωνικής και της πυρηνικής μηχανικής: δηλαδή να υποψιασθεί για το ότι το σύστημα υπαγωγής του συγκεκριμένου, υπό σχεσιοποίηση Ανθρώπου στις νομικές και εξουσιαστικές σχέσεις, προκειμένου να καταστεί πολιτισμένος (zivilisierten), αναπτύσσει αναλογικότητα προς το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα πυρηνικής ασφάλειας: συντρέχει μια αναλογικότητα μεταξύ της συγκεκριμένης σχεσιοποίησής του Ανθρώπου από την αστική κοινωνία και της quasi στοιχειοποίησής του από την πυρηνική βιομηχανία και του προσίδιου συστήματος πραγματικής υπαγωγής της εργασίας στο κεφάλαιο.
Το υπόβαθρο όλης αυτής της εργασίας ήταν η ίδια η άμεση εργατική έρευνα, διεξαγόμενη στα επίπεδα της προσωπικής εργασιακής καθημερινότητας και η άμεση εμπλοκή σε σύγχρονους εργατικούς αγώνες, αμφότερα διαθέτοντα τα προς τούτα ειδικά προσδιορισμένα χαρακτηριστικά. Έτσι, αυτό που μυστικοποιεί και αλλοιώνει η ιδεολογία, μπορείς να το βρεις στην καθαρή μορφή του στην εμπειρία και στην φαινομενολογία της εργασίας, μέσα στην ίδια την σφαίρα των εμφανίσεων.
Είναι γνωστό, ότι λόγω της νέας μηχανουργίας, αναπτυχθείσας σε συνθήκες παγκόσμιας αγοράς, η εργατική δύναμη (το εκάστοτε εργατικό Ego) "ως κεφάλαιο", η λεγόμενη "κεφαλαιοποίηση του εαυτού", ήδη από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα (παραμονές της 2ης Βιομηχανικής Επανάστασης) είχε ως αποτέλεσμα την προϊόυσα ειδικοποίηση της εργασίας και των φορέων της. Αυτό συμβαίνει (από καπιταλιστική σκοπιά) σε κάθε δοσμένη επαναστατικοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων στο ειδικά προσδιορισμένο παραγωγικό προτσές του κεφαλαίου. Εν τούτοις, στον ίδιο χρόνο (2008 και εντεύθεν) παρατηρείτο ένα ποιοτικά διαφοροποιημένο φαινόμενο: η αλλοτρίωση ως παραγωγή παράπλευρων ταξινομήσεων του ανθρώπινου, κάτι που ανευρίσκεται συχνότερα και με μεγαλύτερη ευκολία στο συνολικό προτσές καπιταλιστικής παραγωγής.
Αυτό δημιούργησε μια παρεκβολή, ένα λοξοδρόμημα στην έρευνα και ανάδειξη των τρόπων αυτοπαραγωγής και αυτοεπέκτασης της εργατικής τάξης, δηλαδή στην προλεταριακή θεωρία cyborg και στον cyborg επιταχυντισμό, καθώς και στην πολεμική στην άποψη περί του ότι τα robots παράγουν αξία. Η παρεκβολή του βιολογικού στην κριτική έρευνα της σχέσης μεταξύ εργάτη και μηχανουργίας, μεταξύ εργάτη και ανεξαρτητοποιημένων μηχανών, σχεδόν αναπόδραστα οδήγησε στην περαιτέρω μηχανοποίηση του βιολογικού, και στην προϊούσα ψηφιοποίησή του. Σ’ αυτό η κριτική έρευνα της εργαστηριακής γενετικής μηχανικής είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Η υποχώρηση της εγχώριας αντίδρασης, δηλαδή ότι προσχώρησαν στην παραδοχή περί μεταανθρωπισμού, δείχνει την συντελλούμενη αντιστροφή ως την σύγχρονη θεμελιακότητα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής:
Έτσι, όλο και πιο πολύ αντιστρέφεται η γενναία υλιστική αντίληψη του καπιταλισμού του 19ου αιώνα και εντεύθεν περί του ανθρωπινοβιολογικού ως μηχανικού απ’ το βιολογικό ως εξ αρχής μηχανικό.
Είναι μια κεντρική συνέπεια της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης στην αυτοεικόνα της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Περί των “μετά-”
Τόσο στην χώρα, όσο και σε ένα ευρύτερο επίπεδο ιντελιγκέντσιας, η θέση περί υπέρβασης του καπιταλισμού και αντικατάστασής του από έναν νέο εκμεταλλευτικό τρόπο παραγωγής έχει πάρει πολιτικά χαρακτηριστικά.
Μπορεί να ειπωθεί, ότι είναι η ειλικρινής προσαρμογή των Αυτοκρατορικών θεωριών περί δήθεν υπεροχής της άυλης παραγωγής σε συνθήκες όπου η χρηματομηχανή της Αυτοκρατορίας έχει ανά περιστάσεις αχρηστευθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η αναδρομή σε κάποια στοιχεία της κλασικής πολιτικής οικονομίας είναι χρήσιμη.
Ο James Stuart Mill, απορρίπτοντας το σύστημα του μερκαντιλισμού, καθώς και αυτό του μονεταρισμού, κατά το οποίο το κέρδος επ’ αλλοτρίωσης γεννά πρόσθετη αξία, είχε προβεί σε διάκριση της θετικής αύξησης του πλούτου (που παράγεται από την επέκταση του προτσές του κεφαλαίου, από την συσσώρευσή του) απ’ το κέρδος επ’ αλλοτρίωσης (profit upon alienation). Όριζε το δεύτερο ως πώληση σε εμπορευματικές τιμές μεγαλύτερες της αξίας των εμπορευμάτων, δηλαδή ως ένα υπερβάλλον (excess, Überschuß) της τιμής του εμπορεύματος επί της πραγματικής αξίας του. Από την σκοπιά της πολιτικής φιλοσοφίας πρόκειται για μια θέση, η οποία προσδιορίζει ωφελιμιστικά τι είναι κοινωνικός πλούτος, τι συγκαταλέγεται στο κοινό καλό και τι όχι.
Ωστόσο, αυτό που παραγνωρίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ότι το κέρδος επ’ αλλοτρίωσης (το οποίο κατά τον αυστηρό Βρετανικό ωφελιμισμό κείται εκτός κοινωνικού πλούτου) είναι στοιχείο της τιμής του εμπορεύματος μαζί με την ενεργώς πραγματική, πραγματικά ενεργή (wirklichen) αξία του, κατανοούμενα αμφότερα τα στοιχεία, λαμβανομένης υπ’ όψη της ιδεατής ύπαρξης της τιμής. Είναι δε το κέρδος επ’ αλλοτρίωσης στοιχείο της τιμής του εμπορεύματος, διότι πραγματώνεται, όταν τα εμπορεύματα αλλοτριώνονται, όταν πωλούνται. Σε ένα πιο συνολικό επίπεδο, μπορεί να ειπωθεί ότι οι εμπορευματικές τιμές επιτελούν έναν ανάλογο προς τα άτομα ρόλο προ της σχάσης των.
Επομένως, ο «μετακαπιταλισμός» έγκειται μόνο στην διατάραξη της ποσοτικής αναλογίας μεταξύ της αξίας και του ως άνω κέρδους ως στοιχείων της τιμής του εμπορεύματος, με την ζυγαριά μάλλον να γέρνει στο δεύτερο στοιχείο. Είναι δηλαδή ο μερκαντιλιστικός "τυχοδιωκτισμός" λειτουργιών του προτσές κυκλοφορίας, εκεί όπου το κέρδος επ’ αλλοτρίωσης ως στοιχείο της εν ιδεατότητι εμπορευματικής τιμής μετατρέπεται πραγματούμενο σε χρήμα.
Αυτό συντελείται όλο και πιο πολύ, όλο και πιο πλατιά στην παράτυπη (ήτοι, εκτός τυπικής υπαγωγής, εκτός νομικού πλαισίου) διαδικασία ιδιοποίησης (appropriation) εκ μέρους των καπιταλιστικών εταιρειών και επιχειρήσεων των αποτελεσμάτων της δραστηριότητάς μας στον ελεύθερο χρόνο, κάτι που οι συγγραφείς της γραμματείας των μετά- τόσο εύστοχα και γλαφυρά περιγράφουν και αναλύουν.
Ωστόσο, για να δεις το πώς αυτό το επ’ αλλοτρίωσης κέρδος λειτουργεί καθαρά καπιταλιστικά και είναι πολύ Βικτωριανά κλασική καπιταλιστική λειτουργία, είναι πιο εύκολο να το δεις στην συνολικότητα του προτσές καπιταλιστικής παραγωγής, κατά την μετατροπή της πρόσθετης αξίας σε κέρδος, και του ποσοστού πρόσθετης αξίας σε ποσοστό κέρδους, ήτοι πρέπει να μεταβείς από το επίπεδο των ατομικών και αδιαίρετων λειτουργιών σε μια πιο σφαιρική και συνολική αντίληψη.
Έτσι, σε αυτήν την μετακαπιταλιστική περίπτωση, το κέρδος ως ποσοτικό άθροισμα, κάτι που μπορεί να μετρηθεί υλικά μόνο στην χρηματομορφή του, είναι –προς παρέκκλιση από την κλασική πολιτική οικονομία του Βρετανικού ωφελιμισμού- μεγαλύτερο από το συνολικό άθροισμα της πρόσθετης αξίας που παρήχθη επί ενός κεφαλαίου σε μια δοσμένη περίοδο κυκλοφορίας. Σε αυτήν την περίπτωση λοιπόν χαλάει η υπόθεση (assumption), ότι το κέρδος είναι ίσο της πρόσθετης αξίας. Αυτό είναι αποτέλεσμα του μηχανισμού επίδρασης των αλλαγών και των διακυμάνσεων των εμπορευματικών τιμών. Στην εσωτερικότητα αυτού του μηχανισμού, το υπερβάλλον στην τιμή είναι τρόπος εξουδετέρωσης της αύξησης της αξίας του σταθερού κεφαλαίου που απασχολήθηκε (λόγω βελτιώσεων, αντικατάστασεων, ανανεώσεων, εξελίξεων στην μηχανουργία), τυχόν αλλαγών στις τιμές του ακατέργαστου υλικού (πρώτες ύλες, προϊόντα εξόρυξης), καθώς και της πιθανής αύξησης των μισθών (λόγω απεργιών, ανάπτυξης της πάλης των τάξεων κλπ), και του πώς επιδρούν αυτές οι δυναμικές και αυτοί οι παράγοντες στο κατέβασμα του ποσοστού πρόσθετης αξίας.
Επομένως, όλο αυτό που μυστηριακά προβάλλει ως μετακαπιταλιστικό, είναι ένας από τα παλιά μηχανισμός ανεβάσματος του κέρδους και του ποσοστού κέρδους, χωρίς κατ’ ανάγκη να ανεβαίνει η πρόσθετη αξία και το ποσοστό πρόσθετης αξίας, δηλαδή από μια άλλη σκοπιά μηχανισμός διαφυγής εν όψει του κινδύνου ενεργοποίησης του νόμου της τάσης πτώσης του ποσοστού κέρδους, λόγω αύξησης της αξίας του σταθερού κεφαλαίου.
Στοιχεία κατανόησης της αξίας
Η όλο και πληρέστερη κριτική κατανόηση της αξίας αναπτύσσεται στον ίδιο χρόνο με την ιστορική και οντολογική επίγνωση της εμφάνισης του κεφαλαίου. Αυτό συγκεκριμένα απαιτεί όλο και πιο πολύ την ικανότητα διάκρισης της αξίας και των μορφών της, συμπεριλαμβανόμενης και της χρηματομορφής της, από το χρήμα, και από τον τόκο ως ειδική μορφή χρήματος. Χρήμα και τόκος υπάρχουν ως τέτοια εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αρκεί αυτό για να έχουμε κεφάλαιο;
Έτσι, με σημείo αναφοράς κάθε τρόπο παραγωγής που προηγήθηκε ιστορικοχρονολογικά του τρόπου παραγωγής κεφαλαίου, το κεφάλαιο στις πρώιμες, προδρομικές μορφές του εμπορικού κεφαλαίου και του κεφαλαίου του εμπόρου, του επιτηδευματία, μοιάζει ότι εμφανίζεται, ότι έρχεται από το μέλλον, και έτσι μόνο αποκτά μια επίφαση αιωνιότητας, διότι δυναμικές εμπορικού κεφαλαίου μπορούμε να δούμε από τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αλλά με σημείο αναφοράς τον προσίδιο τρόπο παραγωγής του, δηλαδή τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, το κεφάλαιο παράγεται και εμφανίζεται στην συνολικότητά του στον ίδιο χρόνο, στην ίδια συγχρονικότητα ύπαρξης, ανάπτυξης και αναπαραγωγής του καπιταλισμού, ώστε αυτό που στον καπιταλισμό κάθε φορά έρχεται από το μέλλον, είναι η προλεταριακή άρνηση, η επαναστατική απειλή και ο ταξικός εκβιασμός της εργατικής τάξης. Τούτο καθίσταται πιο εμφανές, λαμβανομένου υπ' όψη ότι τις τελευταίες δεκαετίες το κεφάλαιο εμφανίζεται περισσότερο ως εἶναι, παρά ως γίγνεσθαι, όπως στον 19ο αιώνα και προγενέστερα.
Η συμβολή της διανοητικής ιστορίας, της ιστορίας των εννοιών, του κοντεξτουαλισμού, της παλαιότερης ιστορίας των ιδεών έγκειται στο ότι εντός ενός δοσμένου τρόπου παραγωγής δείχνουν με συγκεκριμένο τρόπο στο υπερκτίσμα, στην Ιδεαλιστική Σφαίρα, τα στοιχεία εκείνα που μοιάζουν μελλοντικά, επειδή ακριβώς εκφράζουν την δυναμικότητα του εμπορικού κεφαλαίου και τις πολιτικές και πολιτισμικές συνεπαγωγές του σε σύνολα σχέσεων και σε κόσμους που δεν είναι καπιταλιστικοί. Στο επίπεδο της πραγματικής βάσης αυτό κάνει και η επιστήμη του ιστορικού υλισμού ως προς τους πριν το καπιταλισμό τρόπους παραγωγής και σχηματισμούς.
Ο τρόπος κατανόησης του κεφαλαίου είναι σε άμεση συσχέτιση με την εφαρμοζόμενη πολιτική ως προς αυτό.
Κάποιος μπορεί να βλέπει το κεφάλαιο ως μια ενική κοινωνική σχέση δυο αδιαίρετων, δύο ατόμων. Σε αυτήν την περίπτωση το «κεφάλαιο» είναι -ας πούμε- ένα συζυγικό ζεύγος ανθρώπων. Αν καταφέρεις να τους χωρίσεις, θα έχεις καταστρέψει το κεφάλαιο ή το κεφάλαιο θα έχει πεθάνει; Στο συνηθέστερο σφάλμα της χυδαίου χαρακτήρα πολιτικής οικονομίας το κεφάλαιο επίτηδες ταυτίζεται αδιάκριτα, δηλαδή μη ιστορικά, με το χρήμα. Έτσι, ο προνεωτερικός money-lender, λχ. ο Σάιλοκ είναι κατ’ αυτήν την εσφαλμένη και με εγκληματικές προθέσεις άποψη κεφάλαιο, και μάλιστα η πιο απεχθής μορφή του, καθ’ όσον ταυτίζεται με τις λειτουργίες ενός Ιουδαίου. Σε πρώιμες εργατικές οπτικές το κεφάλαιο μέσα από τον ίδιο τον εμπειρισμό της εργασίας (και σωστά έως αυτό το σημείο) συνδέεται με την λειτουργία του διευθυντικού δικαιώματος επί της εργασίας, δηλαδή με τον επιστάτη και με τον νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης. Δεν χωρεί αμφιβολία, ότι ο νόμιμος εκπρόσωπος μιας καπιταλιστικής επιχείρησης είναι όσον αφορά το εργασιακό προτσές προσωποποίηση του κεφαλαίου, ή αν προτιμάτε, των λειτουργιών του. Αλλά, το προτσές συσσώρευσης κεντρικοποιεί το κεφάλαιο, κάτι που σημαίνει ότι οι προσωποποιήσεις του υποβαθμίζονται στην συνολικότητα του προτσές: το κεφάλαιο που προέβαλε και παρίστατο ως πρόσωπο διά του προτσές συσσώρευσης αποπροσωποποιείται.
Πιο αφηρημένα, κάποιος μπορεί να αντιλαμβάνεται ως κεφάλαιο τις εσώτερες αλληλεπικαλύψεις της αστικής κοινωνίας, όπως ας πούμε τις λύσεις του κ. Σέλιγκα, και την κατάσταση του κόσμου των μυστικών του Παρισιού, ή κάποιος άλλος που μόλις και διαφωτίζεται αστικά, μπορεί να αντιλαμβάνεται ως κεφάλαιο την πολυσχιδότητα του Ιουδαϊκού Ζητήματος. Πολύ χειρότερα, σε ένα ακόμα πιο σύνηθες Προυντονιστικής και Λασσαλικής κοπής σφάλμα κάποιος ταυτίζει την Κρατόσφαιρα με το κεφάλαιο.
Η θεώρηση, ότι το κεφάλαιο πέθανε ή υπέστη υπέρβαση εντός του καπιταλισμού, κατά λογική αναγκαιότητα σημαίνει, ότι άπαξ και σε μία χώρα επικρατήσει εργατική σοσιαλιστική επανάσταση, τότε δια παντός εξαφανίζεται και το κεφάλαιο. Αλήθεια, όλα αυτά τα εμπορεύματα από την Κίνα που καταναλώνουμε στις καπιταλιστικές χώρες, τι είναι; Προφανώς κεφάλαιο. Αυτό από μόνο του αρκεί για να χαρακτηρισθεί η Κίνα καπιταλιστική;
Γενικά, οι απόψεις που θέλουν το κεφάλαιο να πεθαίνει, να υπερβαίνεται εντός του καπιταλισμού, ή ακόμα και εντός μιας σοσιαλιστικής χώρας, μέσα από την διάλυση κάποιων συγκεκριμένων διατομικών, διαπροσωπικών σχέσεων έστω διαμεσολαβητικών και αναπαραγωγικών της αστικής ιδεολογίας, είναι απόψεις, των οποίων πηγή είναι ο βολουνταρισμός, ανεξάρτητα με ποιον –ισμό πολώνονται κάθε φορά.
Σε ένα γενικότερο επίπεδο, θα πρέπει να γίνει κατανοητό, ποια είναι η διαφορά της κριτικής της πολιτικής οικονομίας από την κλασική πολιτική οικονομία, και που συνίσταται η συμβολή της κριτικής όσον αφορά την εσωτερικότητα της ανάπτυξης της επιστήμης της πολιτικής οικονομίας.
Ο Άνταμ Σμιθ ήταν ο πρώτος, που εξέτασε τις κοινωνίες στην πραγματική βάση της παραγωγής. Ο Ρικάρντο ήταν αυτός που εντόπισε την σύνδεση εργασίας και αξίας, ο Μιλ αυτός που πρωτοδιατύπωσε τον νόμο της τάσης πτώσης του ποσοστού κέρδους, ο Μάλθους αυτός που εντόπισε την σύνδεση μεταξύ κεφαλαιακής επέκτασης και συσσώρευσης και της δημιουργίας υπερπληθυσμού. Η πρωτοπόρα και επαναστατική συμβολή της εργατικής κριτικής, πέρα από την αντιστροφή της ταξικής οπτικής, συνίσταται στην κριτική ανάδειξη και ανάλυση του προτσές δημιουργίας παγκόσμιας αγοράς, και στην κριτική ανάδειξη και ανάλυση της σχέσης και της συνάρθρωσης μεταξύ εργάτη και μηχανών μέσα από την κριτική της τυπικής και πραγματικής υπαγωγής της εργασίας στο κεφάλαιο, καθώς και η κριτική ανάλυση από το σημείο θέασης της συνολικότητας του προτσές των λειτουργιών και των σχέσεων μεταξύ ειδικών και στριφνών μορφών κεφαλαίου (χρηματοθετικού, τοκοφόρου, γινόμενου κεφαλαίου, πραγματικού κεφαλαίου, ονομαστικής αξίας, τραπεζών, χρέωσης, νομισμάτων, χρηαμτοσυστήματος κλπ).
Το κεφάλαιο πιο πολύ στα σύγχρονα εργοστάσια έχει έναν ρεαλιστικό φετιχισμό μελλοντικότητας, ή κάτι που έστω φενακισμένα φαίνεται ως τέτοιο. Κι αυτό διότι, όλο και πιο πολύ μέσα στην τεχνική σύνθεσή του και στις μηχανουργικές λειτουργίες του, υπάρχει ενταγμένη οργανικά μηχανοποιημένη τεχνητή νοημοσύνη, ώστε ακριβώς χάρη σε αυτό οι μηχανές όχι μόνο φαίνονται ως τέτοιες (απίστευτα πιο πολύ από την εποχή του αποσπάσματος των μηχανών των Grundrisse), αλλά λειτουργούν ως έμψυχες, ως σκεπτόμενες. -Η αστική κοινωνία, πλήρως υπηγμένη στην εργαλειακή, αντικειμενική λογική του κεφαλαίου, όλο και πιο πολύ μοιάζει με video game, αλλά τα πράγματα στο εργοστάσιο δεν είναι καθόλου παιγνιώδη.
Αν, όμως, αυτό είναι κάτι σχετικά εύκολα εμφανές, πώς ακούγεται το γεγονός, ότι στοιχεία μελλοντικού κεφαλαίου έρχονται στο εδώ και στο τώρα με την γέννηση των βρεφών Τα σύγχρονα μαιευτήρια είναι εργοστάσια όχι μόνο προδιαμόρφωσης εργατικής δύναμης, αλλά και μεταφοράς στοιχείων μελλοντικού κεφαλαίου, καθώς και της άρνησής του.
Το κεφάλαιο στην αντικειμενικότητά του έχει αποικιοποιήσει την ψηφιακή λειτουργία της αστικής κοινωνίας. Έτσι, την αντιμετωπίζει ως ένα ευρύ σύνολο πεδίων απόσπασης, συνιδιοποίησης των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων των μελών της: δηλαδή αυτό που πριν ήταν αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης, έχει γίνει αχανής απλήρωτη εργασία. Τα αποτελέσματα αυτής της απλήρωτης εργασίας διοχετεύονται σε και τροφοδοτούν τα data, και έτσι έρχεται η υψηλά ειδικευμένη εργασία στην βιομηχανία πληροφορικής, προκειμένου με βάση αυτά τα data (τα οποία τα βλέπει ως πρώτη ύλη και ως ακατέργαστο υλικό) να παράξει νέα εμπορεύματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο (ως μάνα εξ ουρανού και ως εκ μηχανής θεός) το ποσοστό της πρόσθετης αξίας ανεβαίνει και στον ίδιο χρόνο τα εμπορεύματα είναι φτηνά, διότι το ψηφιακό εμπόρευμα παράγεται με μικρότερη ποσότητα σταθερού κεφαλαίου (επομένως συνολικά με μικρότερη αξία σταθερού κεφαλαίου από καθαρά ποσοτική άποψη) και με λιγότερη εργασία (επομένως συνολικά με μικρότερη αξία μεταβλητού κεφαλαίου από ποσοτική άποψη), και επίσης στον ίδιο χρόνο μειώνεται αλματωδώς ο απαιτούμενος χρόνος περιστροφής αυτων των κεφαλαίων (λόγω της ψηφιακής φύσης αυτών των εμπορευμάτων, αλλά και λόγω του ότι το ψηφιοποιημένο κυκλοφορούν σταθερό κεφάλαιο δεν χρειάζεται τόσο συχνά επισκευές και επιδιορθώσεις).
Αυτό για να επιτευχθεί, προϋποθέτει και συνεπάγεται την διάρρηξη και ρευστοποίηση των ορίων μεταξύ δημοσιότητας και ιδιωτικότητας, και σε ειδικές περιπτώσεις την παραβίαση της ιδιωτικότητας, ακόμα και της προσωπικότητας, επομένως και την αλλοίωση του αστικού χώρου και της γενικότερης αστικής αντίληψης. Αυτό λοιπόν που έχει πεθάνει ή καλύτερα ψυχορραγεί, δεν είναι το κεφάλαιο, αλλά η ιστορική συγκρότηση και δόμηση της αστικής κοινωνίας, και πέθανε ακριβώς επειδή το κεφάλαιο ενδοστρεφώς ρουφάει το αίμα της, την συναισθηματική και γνωσιακή δραστηριότητά της κατά το προτσές αναπαραγωγής της.
Στην θεωρησιακή δυσκολία του αυτό το ζήτημα στρεβλώνει την κριτική ανάλυση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Επομένως, οι διάφοροι επιθετικοί προσδιορισμοί του σύγχρονου καπιταλισμού (γνωσιακός, επιτηρητικός, ψηφιακός, χρεωστικός, χρηματοχρεωστικός, χρηματιστικός κλπ), όπως παλιά έλεγαν νεοφιλελελεύθερος, και πιο παλιά, κρατικομονοπωλιακός, είναι μόνο ο μερικός προσδιορισμός του τρόπου συνάρθρωσης μεταξύ κεφαλαίου και αστικής κοινωνίας, κάτι επιμέρους και δευτερεύον, που φενακισμένα αναγορεύεται σε κύρια πλευρά.
Ταξικές συνθέσεις εργασίας
Οι δοσμένες συνεκτικές ποιότητες της βιομηχανικής αφηρημένης εργασίας συχνά στην φαινομενικότητά της λαμβάνουν την μορφή της ταξικής σύνθεσης. Πρόκειται για συνεκτικότητες, για σύνολα κοινών ποιοτικών χαρακτηριστικών, ιστορικά προσδιορισμένα, μέσα στην φαινομενολογία του βιομηχανικού γίγνεσθαι. Η ανάπτυξη μιας επαναστατικοποίησης των μέσων παραγωγής και των παραγωγικών δυνάμεων στο μέτρο που γίνεται στον ίδιο χρόνο σε όλο και μεγαλύτερο επίπεδο, καλείται Βιομηχανική Επανάσταση. Αυτό είναι η βασική δυναμική παραγωγής και προσδιορισμού αυτών των ποιοτήτων. Ωστόσο, αυτό το προτσές δεν φτάνει ποτέ έως τον σχηματισμό αυτοτελών κοινωνικών τάξεων επ’ αυτών των ταξικών συνθέσεων, διότι είναι η ίδια η αντικειμενική λογική του βιομηχανικού γίγνεσθαι, που δένει και κρατάει αυτές τις συνθέσεις στην συνολική ποιότητα και ποσότητα της εργατικής τάξης. Επομένως, ακόμη και αν οι ταξικές συνθέσεις της βιομηχανικής εργασίας ιδωθούν ως σε τελική ανάλυση διαμεσολαβημένα από το βιολογικό και το κοινωνικοπολιτισμικό βιομηχανικά προϊόντα, δηλαδή ως generations, αυτές οι generations δεν μπορούν να αυτοτελοποιηθούν από την συνολική εργατική τάξη στο επίπεδο an sich αναπαραγωγής της, πόσω μάλλον στο επίπεδο fur sich ύπαρξης και πάλης της.
Στον ευρωπαϊκό χώρο και δη ως επιρροή συγκεκριμένων αναλύσεων κατά την επαύριο του «γαλλικού Μάη» διάφοροι επαΐοντες επιδίωξαν να αυτοτελοποιήσουν τις generations, να στρέψουν την μία εναντίον της άλλης, και να τις αντιδιαστείλουν προς την συνολικότητα της εργατικής τάξης, προς αυτό που καλούσαν «παραδοσιακή βιομηχανική εργατική τάξη». Από ταξική και πολιτική άποψη ήτο πολιτική διάσπασης και διασάλευσης της ενότητας των γραμμών της εργατικής τάξης.
Όπως είναι γνωστό από τα Grundrisse, οι πρόγονοι των cyborgs και της cyber-εργασίας αναπτύχθηκαν στα μεταλλουργικά εργοστάσια, όπου δηλαδή εντοπίζετο υψηλή οργανική σύνθεση κεφαλαίου και μηχανουργία με προηγμένους αυτοματισμούς. Μετά την ολοκλήρωση της 2ης Βιομηχανικής Επανάστασης κατά την μεσοπολεμική περίοδο τόσο στην ΕΣΣΔ, όσο και στον Γερμανικό χώρο, η προλεταριακή γραμματεία σε επίπεδο σινεμά και λογοτεχνίας (fiction), και η κομματική αγκίτ-πρόπ είχαν αρχίσει να κάνουν ρητά λόγο για τα cyborgs.
Η δεκαετία του 1960, με την ορμητική είσοδο στην 3η Βιομηχανική Επανάσταση, στην ΕΣΣΔ και σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες ανέδειξε όχι μόνο την εν τω προτσές της εργασίας, αλλά και την κοινωνική ύπαρξη μιας νέας εργασιακής ποιότητας, της cyber εργασίας, και των φορέων αυτής, των cyborgs. Οι παραγωγικές δυναμικές που συνετέλεσαν σε αυτό, ήταν: 1. οι ανάγκες της παραγωγής και αναπαραγωγής σε πυρηνικά εργοστάσια και σταθμούς, 2. οι εργασιακές και επαγγελματικές δραστηριότητες που αφορούσαν την οργάνωση του κεντρικού σχεδιασμού, 3. οι εργασιακές και επαγγελματικές δραστηριότητες που αφορούσαν την εξερεύνηση του διαστήματος, και 4. η νοημοσύνη που αφορούσε αστυνομικές και στρατιωτικές δραστηριότητες.
Πέρα από την σε τελική ανάλυση φύση των cyborgs ως βιομηχανικών προϊόντων, η κοινωνική ύπαρξή τους στις σοσιαλιστικές χώρες είναι μια in actu απάντηση στο ίδιο το χειραφετητικό ζήτημα, δηλαδή στην άρση της αλλοτρίωσης, στην άρση της πραγμοποίησης των κοινωνικών σχέσεων (διαπροσωπικών, διυποκειμενικών, πολιτικών, γνωσιακών, υπηρεσιακών κομματικών).
Μετά την αντεπαναστατική επίθεση της δεκαετίας του 1990, η σχετική υποχώρηση των robots στον καπιταλιστικό κόσμο, αποτέλεσμα ακριβώς της ταξικής πάλης των cyborgs, εκφράζεται και αποτυπώνεται στην προσίδια λογοτεχνική και επιστημονική παραγωγή. Αυτό, το οποίο ξεχωρίζει, είναι η ανάπτυξη γραμματείας και επιστημονικής έρευνας για το κυβερ-προλεταριάτο.
No comments:
Post a Comment