Δεν θεωρούμε, ότι οι παρεκκλίσεις του μαρξισμού του 20ου αιώνα επί της κριτικής της πολιτικής οικονομίας ήταν φαινόμενο παρεξηγήσεων, αλλά επικαλύψεις συνειδητών πολιτικών επιλογών, οι οποίες εκφράζονταν κύρια εντός των πεδίων της κομματικής και κινηματικής διαπάλης. Αυτό ως τέτοιο -φυσικά- δεν συνιστά εργατική κριτική, καθ' όσον η εργατική κριτική αναπτύσσεται σε γενικό επίπεδο ως total concrete. Αντίθετα, η υποβάθμιση της εργατικής κριτικής σε μορφή εσωκομματικής διαπάλης το μόνο το οποίο αποδίδει, είναι ένα absolutised partial. -Ανήκει αυτό το χούι στις αντι-προλεταριακές διδαχές της επίσημης κομματικής μορφής. Βέβαια, πρέπει να ειπωθεί, ότι μεθοδολογικά είναι πιο πίσω κι από το οικονομικό έργο του Προυντόν.
Η κύρια εξ αυτών των παρεκκλίσεων ήτο εντός της Β΄ Διεθνούς, και συγκεκριμένα η αναπαράσταση της κριτικής της πολιτικής οικονομίας ως δήθεν εκπροσώπου της Ρικαρντιανής εργασιακής θεωρίας της αξίας, κάτι που μισο-έγινε άρχικα από την Ρόζα και διορθώθηκε εν ριπή οφθαλμού, αλλά στην συνέχεια έγινε παντιέρα του Μπουχάριν και των συνοδοιπόρων του, με τις γνωστές επακολουθησάσες συνέπειες για την προωθημένα Ρικαρντιανά οργανωμένη οικονομία των λαϊκών δημοκρατιών.
Για την Φαβιανή Εταιρεία, και την εξ αυτής εξέλιξη της θεωρίας περί ιμπεριαλισμού και κρατικού καπιταλισμού (βλ. τα γνωστά, σχετικά κείμενα του Λένιν, στα οποία by word εκθέτει θεωρία κρατικού καπιταλισμού) έχουμε μιλήσει και καταθέσει την κριτική μας.
Εφ' όλων πρέπει να καταστεί ευκρινές, ότι στο πρωτότυπο κειμενικό corpus της stricto sensu κριτικής της πολιτικής οικονομίας, οι οικονομικές θεωρίες της κλασικής πολιτικής οικονομίας εκλαμβάνονται ως έχουσες εγκυρότητα (ως συγκεκριμένα συνολικά) και μεγαλύτερη σημασία, απ' ό,τι πχ. τα στατιστικοποιημένα ποσοτικά δεδομένα. Άλλωστε, εις βάρος των στατιστικών ασκείται θεμελιακή κριτική, κάτι που συνεχίσθηκε απ' τον Λένιν. Δείγμα του πόσο σημαντική είναι η κριτική παρουσίαση των θεωριών της κλασικής πολιτικής οικονομίας είναι μαζί με τα σχετικά κεφάλαια στα “Grundrisse”1, “Zur Kritik der Politischen Ökonomie"2, “Das Kapital”3, η ίδια η συγγραφή των “Θεωριών για την Πρόσθετη Αξία, Τέταρτο Τμήμα Κεφαλαίου”4.
Εν τούτοις, για μερικούς μεγαλόσχημους και διάσημους μαρξιστές ακόμα κι η θεωρία επί της εργατικής κριτικής (πόσω μάλλον επί της κλασικής πολιτικής οικονομίας και των προκαπιταλιστικών μορφών οικονομικής σκέψης) είναι λογοκριτέα. Σ' αυτούς η θεωρία της πολιτικής οικονομίας αντικαθίσταται από κάποιες ιδέες περί μαρξιστικών πραγμάτων και υποθέσεων, τις οποίες έχουν στο μυαλό τους. Άλλα είπαμε -ό,τι πει το κόμμα, ό,τι συμφέρει το κόμμα, το κάθε κόμμα εκάστη φορά (: οικειοποιημένος και γι' αυτό απολυτοποιημένος κρυπτομπενθαμικός ωφελιμισμός).
Πάραυτα δεν θα αναγάγουμε αυτές τις κομματικές συμπεριφορές σε συμπτώματα της συγκυρίας.Η κριτική μας είναι υλιστική: προέρχεται, αναπτύσσεται, επιστρέφει στην υλική, ενεργή βάση της παραγωγής.
Τούτου δοθέντος, φρονούμε, ότι μια εκτενή μερίδα της επίσημης μαρξιστικής διανόησης έχει υποπέσει διά της διολισθητικής καλλιτεχνικής επιρρέπειας στην λειτουργία των αφηρημένων μηχανών. Προβαίνουμε σε αυτόν τον μηχανολογικό προσδιορισμό, ώστε να αναπτυχθεί προβληματισμός για τις επιδράσεις αυτών των συμπεριφορών στην ανάπτυξη της εργατικής κριτικής ως υλικοπραγματικού παραγωγικού προτσές.
Αφ' ής στιγμής διαπιστώνεται κάτι τέτοιο, η συμβουλή μας είναι ίδια με αυτήν την Ρόζας στα 1900: “Πίσω στον Άνταμ Σμιθ”.
Θέτουμε λοιπόν το καθήκον κριτικής παρουσίασης των φιλοσοφικών και ευρύτερα πολιτισμικών προαπαιτουμένων και προκειμένων του Σμιθικού έργου και της συναφούς πρακτικής μέσα στο εργατικό κίνημα.
Επ' αυτού, για αρχή, επιθυμούμε να αναδείξουμε μονάχα μια κρίσιμη στιγμή:
Την φιλονομιναλιστική φιλοσοφία της γλώσσας του Άνταμ Σμιθ που συνδιαλέγεται απευθείας με την κριτική του Γρηγορίου του Ρίμινι εις βάρος των τροπιστών.5
1 Βλ. MEW, Band 44, Dietz Verlag, Berlin, 2023, καθώς και εκδόσεις προγενέστερων χειρογράφων ενδεικτικά από Παρατηρήσεις στον Mill και εντεύθεν
2 Βλ. οπ. Band 13, 1961
3 Βλ. οπ. Band. 23, 1962, 24, 1963, 25, 1964, και μετέπειτα εκδόσεις συμπληρωμάτων και προσθηκών στο Κεφάλαιο
4 Βλ. Band. 26.1, 1965, 26.2, 1967, 26.3, 1968
5 Βλ. Adam Smith, The theory of moral sentiments. To which is added a dissertation on the origin of languages, London, 1768, pp. 443 επ.
No comments:
Post a Comment