Κριτική στην animalizing machine

Ride the Lightning, Storm the Desert

 

Η πρώτη γνωριμία με την πραγματικότητα του ζωικού ήταν στρατιωτική μέσα από την εκπαίδευση στην καταδρομική ικανότητα του πατήματος της γάτας. Σε αυτό έχουμε την εκ μέρους στρατιωτών μηχανική επανάληψη μιας ανατομοφυσιολογικής κίνησης ενός συγκεκριμένου ζώου: της σωματικής ικανότητας αθόρυβης και γρήγορης διέλευσης μέσα στην νύχτα. Είναι κάτι που προσιδιάζει σε καθαρή cyborg λειτουργία: όπως η εργοστασιακή μηχανή ενσωματώνει και επαναλαμβάνει την εφαρμογή φυσικών νόμων στην λειτουργία της, ο καταδρομεύς συνιδιοποιεί μια συγκεκριμένη κινησιολογία ενός συγκεκριμένου είδους έμβιας φύσης. Είναι δηλαδή εκμηχάνιση μιας φυσικής ιδιότητας μέσα από την ενσωμάτωσή της στην συνολική cyborg λειτουργία. Η ίδια διαλεκτική διέπει την cyborg συνιδιοποίηση της κινησιολογίας αυτόματων μηχανών, πχ. του μηχανικού βραχίονα, μέσα από την εκμάθηση συστημάτων άσκησης βίας άμυνας και επίθεσης.

Σε αυτό το προτσές, που εύκολα μπορεί να εκληφθεί ως ισοδύναμο του υλικού προτσές εργασίας, το ζώον (εν προκειμένω η γάτα), όπως και ο αυτόματος μηχανικός βραχίονας, εκλαμβάνονται ως ding in sinch, ως μη σχετιζόμενα με την ύπαρξή μας, και εξ ου το ίδιο το προτσές εκμάθησης και συνιδιοποίησης αυτών των κινησιολογιών επιτυγχάνεται με Καντιανό τρόπο. Αυτό στον ίδιο χρόνο συνιστά μια εκμηχάνιση της “ανθρωπολογικής μηχανής”[1] της Σχολής της Ιένας, που ab initio διδάσκει την ανεύρεση της ανθρωπινότητας όχι στα εξελικτικά, βιολογικίστικα γεφυρώματα, αλλά στις ίδιες τις μορφές και τα εμβλήματα του αρχαίου Ελληνικού ανθρωπισμού. Στην νοητική και πνευματική παράδοση της Ιένας δεν είναι κυρίως ζήτημα μιας κάποιας θετικιστικής επιστημοσύνης, αλλά ζήτημα αφορών τον ίδιο τον τρόπο ανθρώπινης αυτοκατανόησης. Επί παραδείγματι:

«Titanenhaft und barbarisch dünkte dem apollinischen Griechen auch die Wirkung, die das Dionysische erregte: ohne dabei sich verhehlen zu können, dass er selbst doch zugleich auch innerlich mit jenen gestürzten Titanen und Heroen verwandt sei. Ja er musste noch mehr empfinden: sein ganzes Dasein mit aller Schönheit und Mässigung ruhte auf einem verhüllten Untergrunde des Leidens und der Erkenntniss, der ihm wieder durch jenes Dionysische aufgedeckt wurde. Und siehe! Apollo konnte nicht ohne Dionysus leben! Das Titanische und das Barbarische war zuletzt eine eben solche Nothwendigkeit wie das Apollinische!». «Die Prometheussage ist ein ursprüngliches Eigenthum der gesammten arischen Völkergemeinde und ein Document für deren Begabung zum Tiefsinnig-Tragischen, ja es möchte nicht ohne Wahrscheinlichkeit sein, dass diesem Mythus für das arische Wesen eben dieselbe charakteristische Bedeutung innewohnt, die der Sündenfallmythus für das semitische hat, und dass zwischen beiden Mythen ein Verwandtschaftsgrad existiert, wie zwischen Bruder und Schwester».[2]

Έτσι, η παρουσίαση του Αριστοτέλη περί των ζώων ως εχόντων «ψυχή», νουν, επειδή απλά διαθέτουν κάποιες δοσμένες βιολογικές και inter alia εγκεφαλικές λειτουργίες (και όχι μια μεταφυσικοποιημένη ψυχή δήθεν ανεξάρτητη της σωματικότητας), σε συνδυασμό με την ανάλυση της εργασίας της μέλισσας, της αράχνης, του μυρμηγκιού, εμπεδώνει μια κατανόηση περί των έμβιων (ζώων και φυτών), που είναι τέτοια, επειδή διαθέτουν την βιολογική λειτουργία του μεταβολισμού, δηλαδή την λειτουργία της οργανικής ανταλλαγής με την φύση, ως βιολογικά αυτομάτα, ως βιολογικοί προγραμματισμοί. Η διαφορά γένους του ανθρώπου από τα υπόλοιπα έμβια, είναι ότι ο άνθρωπος μέσα από την ίδια την αυτοσυνειδησία του, μέσα από την νοημοσύνη του καταφάσκει (μέσω της εργασίας) ουσιολογικά στο οργανικό υλικό του, ώστε αυτό δεν αντιμετωπίζεται απ’ τον άνθρωπο με αυτοματικό τρόπο, αλλά ως πάθος, ως περιπάθεια. Έτσι, μπορεί μέσα στην ίδια την ανθρώπινη περιπάθεια και υπό δοσμένες αντίξοες συνθήκες να λανθάνει ακόμα και του νομιναλιστικού εγώ του, δηλαδή να λανθάνει από την Φιχτεϊκή φιλοσοφία της ταυτότητας, προκειμένου να ισχυροποιηθεί το νομιναλιστικό εγώ του στον αιώνα (για μια τέτοια νοητική άσκηση επί της φιλοσοφίας της ταυτότητας βλ. εμού του ιδίου, Σημειώσεις στα Χειρόγραφα, https://theshadesmag.wordpress.com/2016/11/21/simeioseispanwstaheirografa/, χαρακτηριστικό είναι ότι στον 19ο αιώνα ήτο συχνό και διαδεδομένο το ρητορικό σχήμα αναφοράς στον εαυτό με τρίτο ενικό). Είναι κι αυτό ένας in actu τρόπος κατανόησης της Διαφοράς του Φιχτεϊκού και του Σελινγκικού Συστήματος Φιλοσοφίας του Χέγκελ. Στον ίδιο χρόνο, η παραπάνω άσκηση είναι απλά η κατάδειξη του πόσα θέματα δημιουργούνται, όταν ένα απροσδιόριστο ακόμα σύστημα σκέψης απαιτεί από ένα cyborg να σκεφτεί αφηρημένα ως αφηρημένος άνθρωπος του φυσικού/εθνικού εγωισμού.

Φυσικά, η επιστημολογική σύμπλεξη φιλοσοφίας, βιολογίας και μηχανολογίας χωρεί πάντοτε αναδρομικά, ex post factum. Επομένως, η κάθε προσέγγιση μετέχει και παρουσιάζει το δικό της ποσοστό αλήθειας, επειδή η κάθε παρουσιαζόμενη και προβαλλόμενη αλήθεια είναι εμμενής στους ίδιους τους όρους της προσίδιας πειθαρχίας, εκπηγάζει απ' αυτούς, ώστε η εργασιακή εκμηχάνιση του ανθρώπινου συνιστά απλά την με ιστορικούς όρους ανατροπή της βιολογικής ανθρωποποίησης κάποιου πιθήκου: η μηχανική εξάλειψη του Δαρβινισμού. Στην εργαλειακή λογική του συνολικού προτσές καπιταλιστικής παραγωγής, από την στιγμή που πριν κάποιες μέρες ανθρωπόμορφα ρομπότ έδωσαν συνέντευξη τύπου στην Γενεύη, δεν έχει νόημα να ασχολείσαι περί της βιολογικής σχέσης μεταξύ πρωτευόντων και των μορφών των πρωτόγονων ανθρωποειδών -είναι κάτι, το οποίο δεν δημιουργεί πια προϋποθέσεις παραγωγής αξίας. 

Σχετικα με την ζωομορφική μεταφυσική του προτσές υποδειγματικής συσσώρευσης

 

Μορφές ζώων λατρεύονταν ως θεοί στην Αίγυπτο και στην Μεσοποταμία. Το εξηγητικό σχήμα του Χέγκελ περί της μετακίνησης του πνεύματος από την Αίγυπτο και την Ανατολή, στον Ελληνικό χώρο αποδίδει ένα προτσές ελευθέρωσης απ' αυτήν την πρωτόγονη αλλότρια τυραννία, το ίδιο και στην  Έξοδο.

Στην αρχαία Ελλάδα, ήδη μετά την κάθοδο των Δωριέων και την καταστροφή του Μυκηναϊκού συστήματος άρχισε να αναπτύσσεται ένας ανώτερου τύπου υλικός πολιτισμός συγκριτικά με το μέχρι τότε υπάρχον στον δοσμένο γεωγραφικό χώρο αναφοράς.[3] Δείγμα αυτού ήταν ότι πρώτ’ απ’ όλα οι θεοί και συνολικά οι μυθολογικές μορφές εξανθρωπίσθηκαν, και αυτό, το οποίο σχηματοποιήθηκε (Gestalt) ως Δωδεκάθεο, κοινωνικοποιήθηκε (για παράδειγμα οι θεοί έρχονταν σε γενετήσια ένωση με τιτάνες, ήρωες, κοινούς ανθρώπους), κάτι το οποίο αποτυπώνεται στην γραπτή μορφή των Ομηρικών επών και στα έργα του Ησίοδου, καθώς και στην λυρική ποίηση. Αυτό, όπως είναι γνωστό, εκφράζει μόνο την τότε αλματώδη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και των εμπορικών ανταλλαγών, έναν δοσμένο βαθμό κοινωνικοποίησης της εργασίας, και στον ίδιο χρόνο σε ένα βαθύτερο πολιτισμικό επίπεδο, την θεμελίωση μιας νέας κανονικότητας (με το περιεχόμενο που δίνει ο Σχμιτ στον όρο), ενός νέου τύπου σκέψης, ο οποίος είναι κανονικά παιδικός, κύρια αν ιδωθεί με σημείο αναφοράς την ευθύνη χειρισμού μηχανών σε ένα εργοστάσιο. Ωστόσο, στα έργα των υλιστών φιλοσόφων σε Ιωνία και νότια Ιταλία, ως επίσης στα έργα του ανανεωμένου υλισμού του Δημόκριτου και του Επίκουρου, στους Στωικούς και στους Σκεπτικούς, εντοπίζεται η διαπίστωση για την κανονική παιδικότητα της Ελληνικής πολιτικής και διανοητικής ζωής:

ΑΙΩΝ ΠΑΙΣ ΕΣΤΙ ΠΑΙΖΩΝ ΠΕΥΣΣΕΥΩΝ ΠΑΙΔΟΣ Η ΒΑΣΙΛΗΙΗ

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Σε κάθε περίπτωση, ένα από τα συστατικά, μια από τις συνιστώσες αυτής της νέας κανονικότητας είναι ότι έχει θεμελιωθεί γενική συνείδηση, γενική πεποίθηση περί της αγεφύρωτης οντολογικής/οντικής διαφοράς μεταξύ ανθρώπων και ζώων, ώστε ανάμεσα στ’ άλλα η εμμονή στην ζωικότητα και κυρίως στην ζωική αισθητότητα τίθεται ως κριτήριο διάγνωσης της ανθρώπινης βλακείας:

ΒΛΑΞ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΠΙ ΠΑΝΤΙ ΛΟΓΩ ΕΠΤΟΗΣΘΑΙ

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Προσέτι, έχει θεμελιωθεί γενική συνείδηση, γενική πεποίθηση για τον όρο του σογιού ως γενεάς, ως εντός της χρονικής κυκλικότητας εξελικτικό αποτέλεσμα αλλεπάλληλων γεννήσεων: αλλεπάλληλων ελεύσεων του ίδιου εαυτού:

ΠΑΙΔΑΣ ΤΟΚΕΩΝΩΝ

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Ωστόσο, μέσα σε όλη αυτήν την πραγματική παραγωγή ενός νέου κόσμου, μένει απ’ τα παλιά μια υβριδικά δυιστική δυναμική: ο νεογέννητος λυκόμορφος Απόλλων, ο εγκαταστάς εκ Δήλου στους Δελφούς, ο Λύκειος Απόλων, ο εμβληματίζων, ο εκφράζων το ίδιο το γεγονός του Διαφωτισμού, εξ ού και το Λύκειο του Αριστοτέλη.[4]

Η μορφή του λύκου, η πιο εξελιγμένη μορφή των κυνοειδών, εμφανίζεται και στην αρχαία μυθολογική διήγηση του φύλακα της Χελ, του ονομαζόμενου Γκαρμ: παρόμοιος μύθος με αυτόν του Κέρβερου.

Στην νομική παράδοση των Σαξόνων και έπειτα στην Αγγλία των Πλανταγενετών χρησιμοποιείται θεσμικά η φράση «caput lupinum» (wolf’s capital), προκειμένου να δηλώσει τον επικηρυγμένο, τον έκνομο (outlaw). Είναι γνωστή η φράση του Χομπς περί εκ γενετής ανθρώπου ως «homo homini lupus». Στην απομυστικοποιητική και απομαγευτική δυναμική της υλιστικής κατανόησης της ιστορίας, αυτός ο φορμαλισμός αποδίδει μόνο την πρακτική των περιφράξεων:

Αυτός, ο οποίος περιφράττει αυτό το οποίο υπεξαίρεσε, απέσπασε από την κοινοχρησία ως δικό («proprium») του, και το φρουρεί, το φυλάττει με την σωματική ισχύ, με τα ζωικά ένστικτά του, με τις πρόνοιες και τις εξουσίες των βίαιων παραγγελμάτων προστασίας της νομής, αντιλαμβάνεται εαυτόν και αυτοαπεικονίζεται ως λύκος, ως Κέρβερος, ως Γκαρμ της ιδιοκτησίας του ("proprietas"), της ιδιοκτημοσύνης («dominium») του. Πρόκειται για τον μυθολογικό φορμαλισμό του υποδειγματικού (exemplary, model) caput, head, όπως αυτοκατανοείται (μέσω της ζωοποίησης), πριν την ανάπτυξη του παραγωγικού προτσές κεφαλαίου, ενώ στην Eλληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή το κέφλειον εμφανίζεται στις εμπορικές ανταλλαγές επί το πλείστον ως νόμιμη αξίωση επί ποσότητας χρήματος.

Σ’ αυτό έχουμε ξανά την σύμφωνα με Αντόρνο και Χορκχάιμερ ανάσυρση στην επιφάνεια της διαπλοκής μύθου – μπουρζουάδικης αυτοσυνειδησίας – καπιταλισμού, η οποία στον μέγιστο βαθμό αλλοτρίωσης φτάνει στο σημείο ζωοποίησης, στο σημείο εξ-όντωσής της, ώστε εκεί που πρωτύτερα είχε ανθρώπινη αυτοκατανόηση, μέσω της αλλοτρίωσης αυτο-εξ-οντώνεται, ταυτιζόμενη με κάποιο ζώον, με κάποιο κτήνος ως Καντιανό νοούμενο.

Μια παρόμοια μεταφυσική μπορεί να εντοπισθεί και στην λεόντεια μορφή, κάτι κοινό στην Μυκηναϊκή σημειολογία, στην Ιουδαϊκή, στους Βίκινγκ, και αργότερα στην Αναγέννηση. Ωστόσο, η λεόντεια, επομένως κι οι αιλουροειδείς (όπως κι η αρκτική, η αλωπέκυια) μορφές αποδίδουν το ίδιο το γεγονός, το faktum του ανακτικού τύπου εξουσιασμού.

-Υπάρχει κανείς, ο οποίος εξακολουθεί να θέλει να ταυτίζεται με ζώα;

Το κεφάλαιο έχει σταματήσει να το κάνει αυτό προ πολλού. Προτιμά να γίνεται αντιληπτό μέσα από εξελιγμένες αυτοματικές μηχανές. Ώστε, ιδιαίτερα στις περιστάσεις της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης η μηχανή της ζωοποίησης είναι μια υποκρυμμένη ανθρώπινη, πολύ ανθρώπινη μηχανολογία πραγματικής υποδούλωσης, σκλαβιάς, εξοντώσεως.  

           

 

---

[1] Ενδεικτικά βλ. Giorgio Agamben, The Open: Man and Animal, translated by Kevin Attell, Stanford University Press, Stanford, California, 2004, pp. 33-38.

[2] Αποσπάσματα από το Friedrich Nietzsche, Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik, κεφ. 4, 9. Πρέπει να επισημανθεί το μέγα πραγματολογικό σφάλμα του Νίτσε περί σύνδεσης της πολιτειακής αιμομιξίας με τους Σημίτες, καθ’ όσον οι διηγήσεις της Εντα και των βορείων σάγκα βρίθουν τέτοιων πρακτικών, ενώ στην Εβραϊκή κανονιστικότητα η αιμομιξία ήτο καταδιωκτέα και ποινικά κολάσιμη (βλ. Δευτερονόμιο). Παράβαλε Nick Land, Kant, capital and the prohibition of incest. Έτσι, ο Νίτσε μ’ αυτό το σφάλμα όχι μόνο ήλθε σε αντίθεση προς την ίδια την πολιτισμική κριτική του, αλλά η θέση του αυτή είναι αναπαραγωγή των ίδιων των νεωτερικών όρων πειθάρχησης και ελέγχου.

[3] Ενδεικτικά βλ. Σοβιετικοί Ιστορικοί για την Αρχαία Ελλάδα. Οικονομία – Κοινωνία – Πολιτική (συλλογικό), μτφ. Σύλλογος «Εμείς που σπουδάσαμε στο σοσιαλισμό», εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 2023.

[4] Ησίοδος, Θεογονία, 918-920: «Λητὼ δ᾽ Ἀπόλλωνα καὶ Ἄρτεμιν ἰοχέαιραν ἱμερόεντα γόνον περὶ πάντων Οὐρανιώνων γείνατ᾽ ἄρ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς φιλότητι μιγεῖσα». Ρόδιος, Αργοναυτικά, Βιβλίο Β, 674: “τοι̂σι δὲ Λητου̂ς υἱός, ἀνερχόμενος Λυκίηθεν τη̂λ' ἐπ' ἀπείρονα δη̂μον ̔Υπερβορέων ἀνθρώπων, ἐξεφάνη”.