Δρόμος. Η ιστορική εκπήγαση της ενεργής, παραγωγικής κομμούνας

 

Στην Γερμανία η προοπτική οικοδόμησης μιας νέας μορφής συλλογικής ζωής, μιας νέας ποιότητας κοινωνικών σχέσεων ετέθη ρητά από τον Ρομαντικό ποιητικό χώρο εν μέσω του ριζοσπαστικού προχωρήματος της Φραγκικής Επανάστασης. Το ποιητικό κείμενο “Ο Κομμουνισμός των Πνευμάτων”[1] (1790/93), που αποδίδεται στον Χόλντερλιν,[2] αποτυπώνει την οργανική σύνδεση της χειραφέτησης του ανθρώπινου, της χειραφέτησης των Γερμανικών χωρών, ως αφηρημένο συνολικό, με την ιστορική παράδοση του Κομμουνισμού στην Γερμανία, η οποία ξεκινάει με την Νέα Ιερουσαλήμ του Μύνστερ (Täuferreich von Münster) εν τω μέσω του Πολέμου των Χωρικών.[3]

Επ’ αυτού πρέπει να ξεκαθαρισθεί, ότι δεν κινούμεθα μέσα σε μια Ουτοπία, αλλά σε ενεργή υλική ιστορική κίνηση, που κατά την εκτύλιξή της έχει έντονο βίαιο, συγκρουσιακό και ένοπλο χαρακτήρα.

Στον Χόλντερλιν, το πρόταγμα της χειραφέτησης αποκτά έναν συνολικό, κατά κάποιο τρόπο συμπαντικό χαρακτήρα, που έχει να κάνει με την εκπήγαση της χειραφετημένης ανθρωπότητας από τον πολιτισμό των Τιτάνων. Ακόμα κι ο πρώιμος Φιλελληνισμός του Χόλντερλιν, η στράτευσή του στην υπόθεση της Ελληνικής ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης, παρουσιάζεται μέσα από ένα Τιτάνιο παράδειγμα.[4]

Αυτό διαμόρφωσε μια ολόκληρη παράδοση Μεταφυσικού Ανθρωπισμού, πρωτοβιομηχανικά προσδιορισμένου, που κατά τα εφηβικά χρόνια μας οδήγησε στην σφυρηλάτηση του Προμηθεϊκού αρχετύπου.[5] Πρέπει, όμως, να διευκρινισθεί, ότι δεν αποτελεί μόνο μια αισθητική προτίμηση καλλιτεχνικής ποιότητας, ένα κατά Ν-Γ ηθικοαισθητικό παράδειγμα, αλλά για μια οντολογικής ισχύος κατανόηση:[6] κάτι που φέρνει τον Άνθρωπο ως ρίζα όλων των πραγμάτων (πάντων χρηµάτων µέτρον ἐστίν ἄνθρωπος). Αυτό διασώζεται μέχρι και την Βισμαρκική θολούρα του Β΄ Ράιχ, και επαναδιατυπώνεται από τον Νίτσε στο “Η Γέννηση της Τραγωδίας” μέσα από την οντολογική σύνδεση Τιτάνων – προελευσιακής Βαρβαρικότητας - Γερμανικότητας.[7]

Ωστόσο, αν στο γενικότερο συγκείμενο στενοκεφαλιάς και μιμητισμού, το διασωθέν απ’ τον Νίτσε Προμηθεϊκό αρχέτυπο ξέφτισε σε ένα ευτελές εθνικιστικό φτιασίδωμα, στα μετά τον Γερμανικό Ρομαντισμό χρόνια, ο Χάινριχ Χάινε παρέδωσε την δική του κομμουνιστική κατανόηση.[8] Σ’ αυτό, ο Κομμουνισμός αποδίδεται ως ένα ιστορικό στρατόπεδο που συγκροτείται από την πραγμάτωση της προσίδιας Ιδέας: πρόκειται δηλαδή, για μια Εγελιανή παρουσίαση.

Η ανάπτυξη της κριτικής κατά τα ίδια χρόνια της δεκαετίας του 1840, φανέρωσε την κομμουνιστική ενεργότητα όχι μόνο μέσα στην Μεταφυσική, Πνευματική σφαίρα της Ποιητικής,[9] ή μέσα από την Εγελιανή ενεργότητα της Ιδέας, αλλά ως χωρικές κομμουνιστικές εγκαταστάσεις, ευρισκόμενες κύρια στην Βόρεια Αμερική.[10] Απ’ αυτήν την άποψη, όπως τεκμηριώνει ο Ένγκελς, η βιομηχανική ανάπτυξη, ο αγγλικός σοσιαλισμός, το λιμπερτινικό πλαίσιο, η παράδοση συλλογικοποίησης του ριζοσπαστικού Σεκταρισμού, οδήγησε στην συγκρότηση των πρώτων μορφών παραγωγικών και εργασιακών κομμούνων στην Βόρεια Αμερική.

Σε αυτό, το ποιοτικό προχώρημα συνίσταται στο ότι η κομμούνα αναδεικνύεται μέσω της συνολικής οργάνωσης της παραγωγικής και αναπαραγωγικής δραστηριότητας, ως βασική μορφή συλλογικής ζωής, και όχι μόνο ως μια λέσχη πολιτικοποιημένων ριζοσπαστών και διανοούμενων της πόλης, όπως ήτο το εξ ανάγκης παράδειγμα στην Γερμανία της περιόδου.

Αυτό οφείλεται ακριβώς στην έλλειψη καταστολής και σε έναν εμπεδωμένο λιμπερτινισμό, που υπήρχε στην Αμερική, σε αντίθεση με τις συνθήκες λογοκρισίας και πολιτικών διώξεων του Πρωσικού κρατικισμού.[11]

Η Πρωσική καταστολή έφτασε στο σημείο αφαίρεσης της ιθαγένειας για δήθεν προδοσία, εξ αιτίας της δημοσίευσης (Φεβρουάριος 1844) στα Γερμανο-Φραγκικά Χρονικά του “Ιουδαϊκού Ζητήματος”. Αυτό που ενόχλησε σφόδρα, ήτο ότι αντελήφθη την περιγραφή του κειμένου ως το αντεστραμμένο είδωλό της: αφενός αναγνώρισε στην κριτική της αστικής κοινωνίας (την οποία στο κρατικό υποσυνείδητό της είχε ταυτισμένη με τον ίδιο τον καμεραλισμό), στην διάκριση μεταξύ πραγματικής και εικονικής κυριαρχίας, στην διάκριση μεταξύ τυπικής και οικονομικής ισότητας, όλες τις Συνταγματικού χαρακτήρα ελλείψεις και υστερήσεις της, σε τελική ανάλυση την ίδια την ηθικοπολιτική υπο-κρισία της, και αφετέρου δεν μπόρεσε ποτέ να χωνέψει, ότι ο Αμερικανικός Βορράς είχε ήδη καταστεί πολιτικό κράτος, ήτοι είχε ήδη από τότε επιτύχει ένα ανώτερο επίπεδο πολιτικής και συντακτικής ανάπτυξης. Εν ολίγοις, ακόμα και στο τότε επίκαιρο “πατριωτικό” και δημοκρατικό ζήτημα της συντακτικής και συνταγματικής ενοποίησης των Γερμανικών χωρών και της μαχητικής κατάργησης του μοναρχισμού και αρχοντισμού, η Πρωσική καταστολή έμπαινε εμπόδιο, και απ’ την ίδια την φύση της δεν μπορούσε να προσχωρήσει ακόμη και στον όποιο μπουρζουάδικο προοδευτικό πατριωτισμό: ήτο μια ενδιάμεση συνθήκη κατακερματισμού και καθυπόταξης της χώρας και όχι μια δυναμική χειραφέτησης και ανάπτυξής της. Εν τέλει, η Πρωσική καταστολή ήτο ο απόλυτος αγνωστικισμός μέσω από την (αυτιστικού τύπου) επιβεβαίωση αυτής της ιδίας. Το credo της: «καταστέλλω, λογοκρίνω, άρα υπό-άρχω». Ήταν επόμενο, ότι το εμφατικό σύνθημα “Πόλεμος στις Γερμανικές Συνθήκες/Έδρες”[12] θα γινόταν, όπως κι έγινε, κοινό κτήμα της πλειοψηφίας των ριζοσπαστικών, ελευθεριακών, πραγματικά δημοκρατικών στοιχείων της εποχής. Μα ακόμα, και στον οντολογικό προσδιορισμό του τότε εθνοτικού προβλήματος εκείνης της εποχής, να αυτοπροσδιορίζεσαι σαν Πρώσος, δεν σήμαινε τίποτα: ήτο απλά μια τυχαιότητα, ένας απλός γεωγραφικός προσδιορισμός: ότι σε έφεραν στον κόσμο σε κάποια εδάφη, τα οποία κάποιοι μεγαλόσχημοι απ’ τον Επταετή Πόλεμο και μετά ονόμαζαν Πρωσικά. Στον όποιο ποιοτικό προσδιορισμό του ο αυτοπροσδιορισμός Πρώσος αποκτούσε συγκεκριμένο νόημα μόνο ταυτιζόμενος εν μέρει με την όλως αντιφατική ιστορική πορεία του Χριστιανισμού στην Γερμανία.

Επομένως, στην Ευρώπη, τόσο προτού, όσο και μετά το 1848, η άμεση και πολιτική αντιπαράθεση ενάντια στις ποικιλώνυμες μορφές κρατικής καταστολής αποτέλεσε προσδιοριστική πολιτική δυναμική για την υλικότητα και την μορφή κάθε κομμούνας.

Η ανάγκη συνολικής αντιπαράθεσης ενάντια στο κράτος (είτε εμφανιζόταν μέσα στην πραγματικότητα της ταξικής πάλης ως Ιδέα, είτε εμφανιζόταν ως Κόμμα) ώθησε αντικειμενικά στην αναγνώριση και παραγωγή Κομμουνιστικού Κόμματος, αρχικά στην Γερμανία, και στην συνέχεια σε όλη την Ευρώπη, λειτουργούντος με διάχυτο τρόπο. Ωστόσο, οι μορφές Κομμούνας είτε σε βιωματικό, είτε σε συνολικό, είτε ακόμα σε ad hoc επίπεδο, είτε άπτονται είτε όχι, είτε είναι ενταγμένες είτε όχι, σε αυτό που ονομαζόταν τότε Κομμουνιστικό Κόμμα, σε κάθε περίπτωση έχουν τον ανεξάρτητο χαρακτήρα τους. Αυτό έχει να κάνει με τον ίδιο τον υλικό χαρακτήρα τους ως οργανωμένες μορφές ζωής.[13]

---

[1] Βλ. Hölderlin : «Communismus der Geister / Communisme des esprits», Le SauteRhin, 29 Jan 2023, σε https://www.lesauterhin.eu/holderlin-communismus-der-geister-communisme-des-esprits/, Hölderlin. Friedrich, “Communism of Spirits,” trans. by Joseph Albernaz and David Brazil, The Germanic Review: Literature, Culture, Theory, Vol. 97, Issue 1, 2022, pp. 5-6.

[2] Ενδεικτικά βλ. COMMUNISMUS DER GEISTER: SOURCES, TRANSLATIONS, DISCUSSIONS, σε https://aphelis.net/communismus-der-geister/#translations, Joseph Albernaz, “The Missing Word of History: Hölderlin and ‘Communism’,” The Germanic Review: Literature, Culture, Theory, Vol. 97, Issue 1, 2022, pp. 7-29

[3] Ενδεικτικά βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCnster_rebellion, Claus Bernet, The Concept of the New Jerusalem among Early Anabaptists in Münster 1534/35. An Interpretation of Political, Social and Religious Rule, Archiv für Reformationsgeschichte, Vol. 102, Issue 1, October 2011, pp. 102-175, Friedrich Engels, Der deutsche Bauernkrieg, geschrieben im Sommer 1850. Erstmalig veröffentlicht in:

"Neue Rheinische Zeitung. Politisch-ökonomische Revue", Fünftes und Sechstes Heft, Mai bis Oktober 1850. Nach der letzten von Friedrich Engels besorgten Ausgabe von 1875. Auf Abweichungen von der Erstveröffentlichung wird in Fußnoten verwiesen.

[4] Βλ. Χόλντερλιν, Υπερίων ή ο Ερημίτης στην Ελλάδα, μτφ. Γκεμερέι Λαυρέντιος, εκδ. Ηριδανός, Αθήνα, Δεκέμβριος 1982.

[5] Για την σύγχρονη φιλοσοφική ανάπτυξή του παράβαλε Ray Brassier,  “Prometheanism and its Critics”, in Robin Mackay and Armen Avanessian (eds.), Accelerate. The accelerationist reader, Urbanomic, UK, 2014,   pp. 466-487.

[6] Βλ. Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie. Einleitung. Geschrieben Ende 1843 - Januar 1844, Deutsch-Französische Jahrbücher, Paris 1844, απόσπασμα: Die Skythen haben keinen Schritt zur griechischen Kultur vorwärts getan, weil Griechenland einen Skythen unter seine Philosophen zählt. Zum Glück sind wir Deutsche keine Skythen.

[7] Ενδεικτικά βλ. Φρίντριχ Νίτσε, Η Γέννηση της Τραγωδίας. Νέα Έκδοση, μτφ. Ζήσης Σαρίκας, εκδ. Βάνιας, Αθήνα, 2008, Κεφάλαιο 9, ενότητα 9, σ. 106-110.

[8] Βλ. Heinrich Heine: Κομμουνισμός ο Σκυθρωπός Ήρωας (1842), εισ. Benjamin Conti, μτφ. Homo Negativus, σε shades magazine, τ. 3, εκδ. Ευρασία, Αθήνα, Αύγουστος 2021, σ. 143 επ.

[9] Ενδεικτικά βλ. https://my-blackout.com/2023/06/23/communism-of-spirits-documents-1-3/

[10] Βλ. Friedrich Engels, Beschreibung der in neuerer Zeit entstandenen und noch bestehenden kommunistischen Ansiedlungen, Aus: "Deutsches Bürgerbuch für 1845", Darmstadt 1845. S. 326-340

[11] Παράβαλε Mikhail Bakunin, The Reaction in Germany. From the Notebooks of a Frenchman, Die Reaktion in Deutschland. Ein Fragment von einem Franzosen’ first appeared in Arnold Ruge (ed.), Deutsche Jahrbücher fur Wissenschaft and Kunst, nos. 247–51 (Leipzig, October 17th-21st, 1842) under the pseudonym “Jules Elysard., σε https://www.marxists.org/reference/archive/bakunin/works/1842/reaction-germany.htm

[12] Krieg den deutschen Zuständen! Allerdings!

[13] Βλ. Kristin Ross, The Commune Form: The Transformation of Everyday Life, Verso, 2024, Kristin Ross: The commune as a form of life, 25/5/2023, σε https://autonomies.org/2023/05/kristin-ross-the-commune-as-a-form-of-life/

Για τα νέα κινηματικά στιγμιότυπα στον χωρισμό της πολιτικής από την ενεργή βάση

 

“Για μακρό χρόνο η επιστήμη της πολιτικής, σε αυστηρότητα περιορισμένη στην έρευνα των αρχών, επί των οποίων κείται η θεμελίωση της κοινωνικής ευταξίας, συνεχέετο με την πολιτική οικονομία, που εκδιπλώνει τον τρόπο διά του οποίου ο πλούτος παράγεται, διανέμεται, και καταναλώνεται. Ο πλούτος, ωστόσο, είναι ουσιωδώς ανεξάρτητος της πολιτικής οργάνωσης. Υπό οποιασδήποτε μορφής κυβέρνησης, ένα κράτος, του οποίου οι υποθέσεις είναι καλά διοικούμενες, ίσως ευημερεί. Έθνη έχουν ανέλθει στην χλιδή υπό απόλυτων μοναρχών, και έχουν γίνει συντρίμμια υπό λαϊκών συμβουλίων. Αν η πολιτική ελευθερία είναι πιο προτιμητέα απ' την ανάπτυξη του πλούτου, είναι μη άμεσα, με τον ίδιο τρόπο που είναι πιο προτιμητέα απ' την γενική εκπαίδευση”.¹

“Πότε θα απαλλαχτούμε από την ενοχλητική πράξη της κριτικής της πολιτικής οικονομίας;”

Αυτό είναι ένα ερώτημα, το οποίο συχνά απευθύνει ο κρατικός άνθρωπος στην μορφή του κριτικού κυρίου: οι επιστήμες περί της οικονομίας πρέπει να είναι παράμερα, στον αυτόματο, να αφορούν μόνο τεχνοκράτες, λογιστές, μαθηματικούς, στατιστικολόγους, προγραμματιστές, developers, και εργαζόμενους IT.

Το γεγονός, ότι η κρατική σκέψη συχνά δείχνει, ότι πάει πιο πίσω από την εννοιολόγηση της πολιτικής οικονομίας ως τέτοιας μπορεί να είναι απλά ένα δείγμα in actu θεσμοποίησης της αρχής της ήσσονος προσπάθειας -ένα κράτος, το οποίο τα παρατάει, ένα κράτος το οποίο αναγνωρίζει τον εαυτό του ως failed state- μπορεί να είναι απλά η ενθυλάκωση της “αυτονομίας του πολιτικού”² ως πλειοψηφικής κρατικής κουλτούρας. Είναι ατράνταχτο δείγμα κρατικής αποτυχίας η αποδέσμευση της συνολικής κρατικής λειτουργίας από την περιοδικότητα του βιομηχανικού κύκλου.

Απ' την δεκαετία του 1830 και ήδη στην δεκαετία του 1840, στο ευρύτερο πολιτικό κίνημα της εποχής η κεντρικοπολιτική διάκριση ήταν μεταξύ της Γιακωβίνικης πλειοψηφίας και του νέου μειοψηφικού (τότε) ριζοσπαστισμού που έβρισκε το πεδίο κριτικής κατανόησης, εξήγησης, μετασχηματισμού στην παραγωγή της Ζωής, στην παραγωγή των μέσων διατήρησης της Ζωής, και έτσι αναπόδραστα στην οικονομία. Η εις βάθος κατανόηση αυτού σε εκείνη την εποχή δεν είναι εφικτή, χωρίς την γνωριμία με την επίδραση της Φιλοσοφίας Ζωής του Σέλινγκ. -Κατά παρέκβαση, μπορεί να σημειωθεί, ότι μέσω αυτού του Φιλοσοφικού δρόμου (δηλαδή, της Φιλοσοφίας της Ζωής) ο Γερμανικός Ρομαντισμός αποσυνδέεται από την στενομυαλιά του εθνικού χαρακτήρα.

Στον Γιακωβινισμό προτάσσεται η σχηματοποίηση ενός “ελεύθερου λαού” αντιτιθέμενη προς την “λαϊκή ουσία”, παρότι τα στοιχεία της είναι ταυτόσημα με εκείνα του “ελεύθερου λαού”.³ Αυτό είναι η Ιδεολογική μορφή της Απόλυτης Κριτικής: καθιστά αντιπαλότητά της όλα τα πράγματα, αρνείται με απόλυτο τρόπο την προσδιορισμένη εναντιωνότητα/αντιπαλότητα.⁴ Αυτό το χαρακτηριστικό κρυσταλλώνεται στον ίδιο χρόνο στον Φυσικό Εγωισμό του αδιαίρετου, και στον Εθνικό Εγωισμό, στον Εγωισμό του έθνους.⁵ Στο καθαρά κοινωνικό επίπεδο, κατ' αυτόν τον τρόπο κατασκευάζεται το εγωιστικό Αδιαίρετο της αστικής κοινωνίας,⁶ το οποίο δήθεν τελεί προς ανεξαρτησία έναντι του κράτους. Στο μυαλό αυτού του υποκειμένου η αστική κοινωνία μορφοποιεί την αυτονομία του κοινωνικού, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, κατά τον οποίο στο μυαλό του κριτικού κυρίου-κρατικού ανθρώπου η όποια (βαρύνουσα γι' αυτόν) κρατική Απόφανση συνιστά την αυτονομία του πολιτικού.

Η πρωτόλεια μορφή εμφάνισης της αντίθεσης μέσα στο ευρύτερο πολιτικό κίνημα ουδέποτε σταμάτησε να εμφανίζεται: η παραγωγική αντίθεση της Κομμούνας στην κρατική μορφή, η κριτική στο Λασαλικό “Λαϊκό Κράτος”, η κριτική της Εργατικής Αντιπολίτευσης και των αναρχικών, ότι το “Κράτος και Επανάσταση” πρέπει να λαμβάνει την διαζευκτική μορφή Κράτος ή Επανάσταση, η παραδοχή του Τρόντι στο υποσημειώμενο κείμενο, ότι η αυτονομία του πολιτικού έχει να κάνει με τον δεξιό ρεβιζιονισμό της σοσιαλδημοκρατίας,⁷ οι κάθε τόσο υπενθυμίσεις, ότι η πολιτική διαδικασία στον Ασιατικό τρόπο παραγωγής, ο ίδιος ο Ανατολικός δεσποτισμός είναι ποιοτικά διαφορετικός από την Δυτική πολιτική εμπειρία, η κριτική στην διάρρηξη της πάλης στην ενεργή βάση της παραγωγής από την γενικότερη αντικατασταλτική πάλη, όλ' αυτά είναι απλά ιστορικές εκδηλώσεις και εξωτερικεύσεις της ενεργούς λειτουργίας αυτής της αντίθεσης.

Αυτή η αντίθεση, επειδή ακριβώς έχει να κάνει με την τοποθέτηση προς την Φραγκική Επανάσταση και την αντιμετώπισή της, είναι σχετικά διαφορετικό ζήτημα από την απλή εμφάνιση της Γερμανικής Ιδεολογίας ως ύπαρξη (dasein) ανεξάρτητης Ιδεαλιστικής σφαίρας, ως ύπαρξη ανεξάρτητου Ιδεολογικού υπερκτίσματος, κάτι που αφορά, όπως είναι ευνόητο, επί το πλείστον τον Γερμανικό χώρο και τις Γερμανικές χώρες.

Στην “Γερμανική Ιδεολογία” προτείνεται η μέθοδος της εμπειρικής παρατήρησης, εποπτείας, έρευνας για την ανεύρεση και εντοπισμό της σύνδεσης μεταξύ κοινωνικής και πολιτικής κατασκευής, και παραγωγής.⁸ Προτείνεται αυτό, διότι η συγκρότηση σχέσεων μεταξύ πολιτικής και κοινωνίας παρουσιάζεται (darstellung) ως ενεργό γίγνεσθαι: παραγωγικά ενεργά αδιαίρετα εισάγονται, εισέρχονται σε προσδιορισμένες κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις. Η κοινωνική κατασκευή και το κράτος ίστανται εκ του Βιοτικού Προτσές προσδιορισμένων υποκειμένων. 

Απ' αυτό επιστημολογικά βγαίνει, ότι από την σκοπιά της εργατικής κριτικής δεν μπορεί να τεχνουργηθεί ένα μόνιμο, συνολικά έγκυρο θεωρητικό σχήμα για τις δομικές σχέσεις και τους δομικούς καθορισμούς μεταξύ παραγωγής, κοινωνίας, πολιτικής, κράτους. Σε γενικό θεωρησιακό επίπεδο, οι σχέσεις αυτές διέπονται από την διαλεκτική της διαμεσολάβησης, της αναγνώρισης, και της αφαίρεσης. Το ξαναλέμε: όποιος αποζητάει την κατασκευή ενός τέτοιου σχήματος από την εργατική κριτική, αυτό το οποίο θέλει, είναι η εμφάνιση του κράτους ως ουσίας: ως αντανάκλασης στον εαυτό του.

Γιατί, όμως, έχει επανεπικαιροποιηθεί όλη αυτή η διαμάχη;

Η απλή άμεση εμπειρία όλων καταδεικνύει την κοινωνική κρίση, την όξυνση και ένταση της ταξικής πάλης στην Φραγκική Επικράτεια, που έχει μεταφερθεί μέσα στην εσωτερική λειτουργία του Φραγκικού κράτους, ως αιτία αυτών των επανεπικαιροποιημένων αντιπαραθέσεων. Το Φραγκικό κράτος (με όλα τα συμπαρομαρτούντα) αισθάνεται ξεβολεμένο από την ντιριγκιστική δομική λειτουργία, ότι πρέπει να πάρει αποφάσεις με μη διαμεσολαβημένη επίδραση και συνέπεια στην ίδια την συγκρότησή του. Η οξύτητα, η επιτακτικότητα αυτής της συγκυριακής δυναμικής επιτείνεται από την θεσμική ελέω Brexit απουσία της αντίρροπης λόγω του ιστορικού φιλελεύθερου χαρακτήρα κρατικής δύναμης: της Μεγάλης Βρετανίας.

Πρόσφατα, παρότι το θεωρητικοπολιτικό παράδειγμα των Tiqqun και της Invisible Commitee μας είχε συνηθίσει σε σχετικά άμεσες μορφές αντιπαράθεσης προς την Φραγκική καταστολή, είδαμε την σχηματοποίηση ενός νέου τρόπου:

“6. Το εργατικό κίνημα ηττήθηκε επειδή άσκησε κριτική στην αστική κοινωνία με τη ιδιαίτερη δική της γλώσσα — αυτή της οικονομίας. Τη στιγμή αυτή υπάρχουν απερίσκεπτοι που υποκρίνονται ότι αμφισβητούν την κυβερνητική (cybernétique) κοινωνία στη δική της ιδιαίτερη γλώσσα — αυτή της οικολογίας. Αν αυτή η κοινωνία βλέπει με συμπάθεια αυτούς τους ακτιβιστές, είναι μόνο επειδή σκοπεύουν να μας οδηγήσουν σε μια παρόμοια ήττα ... 38. Το να μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα καθίκια, και πρωτίστως να παραδεχόμαστε την ύπαρξή τους, συνιστά τη γέννηση της δύναμής μας: ο αναλφαβητισμός και η αδιαφορία σε ηθικά ζητήματα, είναι, εξυπακούεται, προς όφελος των καθικιών. 39. Το Κόμμα ενισχύεται με την εξάγνισή του από τα οπορτουνιστικά, μηδενιστικά, σκεπτικιστικά, Covid-ιστικά, διαστροφικά, ναρκισσιστικά, μεταμοντέρνα κ.λπ., στοιχεία του”⁹

Ο κ. Ντομπρούσκα επιδίδεται σε μια ηθική εκστρατεία εξαγνισμού του κόμματος από τα καθίκια και λοιπά ρυπαρά, βαρβαρικά στοιχεία. -Αυτό είναι μια νέα μορφή Φραγκισμού, η οποία επιθυμεί την μετατροπή της σε έναν σύγχρονο εξαγνισμένο κινηματικό Γιακωβινισμό.¹⁰ Αυτό σημαίνει, ότι ο Μοναρχικού τύπου (ο CEO ως εκφραστής του πολιτικού Μοναρχισμού)¹¹ Γιακωβινισμός διαφεύγει από τα χέρια του Μακρόν, και μετατρέπεται σε έναν κινηματικό Γιακωβινισμό. Αυτό είναι ο πιο πρόσφατος δεξιός νεο-Λενινισμός της ελεύθερης αγοράς, ο οποίος το λέει ευθαρσώς, ανεξάρτητα τί ψηφίζει ή τί στηρίζει επί της συγκυρίας: “το κράτος είναι ο κινητήρας της επανάστασης”¹², οι δίκες Τραμπ ως δίκες-φάρσες της Μόσχας, κάποιος ευπρόσωπα νεο-Λενινιστής δικαιολογεί την εξ αρχής αρχειακή στήριξη του στον Τραμπ με όρους εναρετότητας (virtuallity).¹³

(Πόσο κράτος χωράει η εργατική τάξη; Πόσο λιμπερτινισμό αντέχει το κράτος;)

Επ' αυτών των πολιτικών προτάσεων, επιβεβαιώνεται η εγκυρότητα της επισήμανσης του Τρόντι:

“Εν πρώτοις πρέπει να ξεκινήσουμε από ένα γεγονός. Μέχρι αυτό το σημείο στην έρευνά μας έχουμε μια σύλληψη της καπιταλιστικής κοινωνίας, την οποία θα αποκαλούσα μονοθεϊστική. Γι' αυτό λίγα κάναμε για να ανανεώσουμε την Μαρξιστική παράδοση, που σήμερα ισχυριζόμεθα ότι κριτικάρουμε ...”14

Αυτό, που λέει ο Τρόντι, είναι τόσο απλό και αυταπόδεικτο μέσα από την άμεση καθημερινή εμπειρία ενός εκάστου, όσο απλή και αυταπόδεικτη είναι μια σχηματοποίηση της πορείας της κριτικής της πολιτικής οικονομίας: πλούτος στην μορφή του εμπορεύματος, εμπόρευμα στην διττότητα της χρηστικής και ανταλλακτική αξίας, μετατροπή της αξίας σε κεφάλαιο και διάσπασή της σε ειδικά προσδιορισμένες μορφές, η εργασία συνέχει και παράγει όλο αυτό το προτσές.

Στο τέλος της ημέρας προκύπτει και ένας οντολογικής υφής διαχωρισμός, που πατάει πάνω στο ίδιο το ασυμβίβαστο των αντιτιθέμενων υλικών συμφερόντων, όπως εμφανίζονται σε καθαρές μορφές μέσα στην ταξική πάλη:

-Πού κοιτάει, πού αποβλέπει ο καθείς; Στο κράτος ή στα εργοστάσια;

1 Jean-Baptiste Say, A treatise on Political Economy; or The production, distribution, and consumption of wealth (published on 1821), Philadelpheia, 1880, Batoche Books, Kitchener, 2001, Introduction, p. 9, extract: “For a long time the science of politics, in strictness limited to the investigation of the principles which lay the foundation of the social order, was confounded with political economy, which unfolds the manner in which wealth is produced, distributed, and consumed. Wealth, nevertheless, is essentially independent of political organization. Under every form of government, a state, whose affairs are well administered, may prosper. Nations have risen to opulence under absolute monarchs, and have been ruined by popular councils. If political liberty is more favourable to he development of wealth, it is indirectly, in the same manner that it is more favourable to general education".

2 Βλ. Mario Tronti, (1972), The Autonomy of the Political, σε https://viewpointmag.com/2020/02/26/the-autonomy-of-the-political/

3 Βλ. Die heilige Familie oder Kritik der kritischen Kritik gegen Bruno Bauer und Kunsorten, Geschrieben September bis November 1844. Erstmals erschienen Ende Februar 1845. VI Kapitel, Die absolute kritische Kritik oder die kritische Kritik als Herr Bruno, 2. Zweiter Feldzug der absoluten Kritik c) Kritische Schlacht gegen die französische Revolution απόσπασμα: Diese absolut-kritische Phrase, welche ein "freies Volk" als einen "Widerspruch" charakterisiert, gegen welchen die Elemente des "Volkswesens" reagieren müssen, ist so absolut hohl, daß Freiheit, Gerechtigkeit, Tugend in Robespierres und Saint-Justs Sinne vielmehr nur Lebensäußerungen eines "Volkes" und nur Eigenschaften des "Volkswesens" sein können. Robespierre und Saint-Just sprechen ausdrücklich von der antiken, nur dem "Volkswesen" angehörigen "Freiheit, Gerechtigkeit, Tugend". Spartaner, Athener, Römer zur Zeit ihrer Größe sind "freie, gerechte, tugendhafte Völker.

4 Βλ. ibid, a) Selbstapologie der absoluten Kritik

Ihre "politische" Vergangenheit, απόσπασμα: Die Kritik hätte hiernach alle Dinge zum Gegenstande. Die Frage nach einem aparten, eigens für die Kritik bestimmten Gegenstand wäre sinnlos. Der Widerspruch löst sich einfach, wenn man bedenkt, daß alle Dinge in kritische Dinge und alle kritischen Dinge in die Masse, als den "Gegenstand" der absoluten Kritik, "zusammenfallen".

5 Βλ. ibid, c), απόσπασμα: “Der Egoismus der Nationalität ist der naturwüchsige Egoismus des allgemeinen Staatswesens, im Gegensatz zum Egoismus der feudalistischen Abgrenzungen. Das höchste Wesen ist die höhere Bestätigung des allgemeinen Staatswesens, also auch der Nationalität. Das höchste Wesen soll nichtsdestoweniger den Egoismus der Nationalität, d.i. des allgemeinen Staatswesens, zügeln! Eine wahrhaft kritische Aufgabe, einen Egoismus durch seine Bestätigung und gar durch seine religiöse Bestätigung, d.h. durch die Anerkennung desselben als eines übermenschlichen und darum auch von menschlichen Zügeln befreiten Wesens zu zügeln! Die Schöpfer des höchsten Wesens wußten nichts von dieser ihrer kritischen Intention. Herr Buchez, der den Fanatismus der Nationalität auf den Fanatismus der Religion stützt, versteht seinen Helden Robespierre besser. Rom und Griechenland scheiterten an der Nationalität. Die Kritik sagt also nichts Spezifisches über die französische Revolution, wenn sie dieselbe an der Nationalität scheitern läßt. Sie sagt ebensowenig über die Nationalität, wenn sie den Egoismus derselben als rein bestimmt. Dieser reine Egoismus erscheint vielmehr als ein sehr dunkler, mit Fleisch und Blut versetzter, naturwüchsiger Egoismus, wenn man ihn etwa mit dem reinen Egoismus des Fichteschen Ich vergleicht. Ist aber seine Reinheit nur relativ, im Gegensatz zu dem Egoismus der feudalistischen Abgrenzungen, so bedurfte es keiner "neuen Prüfung der Revolution", um zu finden, daß der Egoismus, der eine Nation zum Inhalt hat, allgemeiner oder reiner ist als der Egoismus, der einen besonderen Stand und eine besondere Korporation zum Inhalt hat".

6 Βλ. ibid, απόσπασμα: “Das egoistische Individuum der bürgerlichen Gesellschaft mag sich in seiner unsinnlichen Vorstellung und unlebendigen Abstraktion zum Atom aufblähen, d.h. zu einem beziehungslosen, selbstgenügsamen, bedürfnislosen, absolut vollen, seligen Wesen. Die unselige sinnliche Wirklichkeit kümmert sich nicht um seine Einbildung, jeder seiner Sinne zwingt es, an den Sinn <soll wahrscheinlich heißen: an das Sein> der Welt und der Individuen außer ihm zu glauben, und selbst sein profaner Magen erinnert es täglich daran, daß die Welt außer ihm nicht leer, sondern das eigentlich Erfüllende ist. Jede seiner Wesenstätigkeiten und Eigenschaften, jeder seiner Lebenstriebe wird zum Bedürfnis, zur Not, die seine Selbstsucht zur Sucht nach andern Dingen und Menschen außer ihm macht. Παράβαλε Becoming Minority, Για μια κριτική του αστικού υποκειμένου, shades magazine, τεύχος 3, εκδ. Ευρασία, Αθήνα, 2021.

7 Βλ. Tronti, οπ., απόσπασμα: “The result of this has been that the concept of the autonomy of the political has been appropriated by a section of the workers’ movement with specific politics, by that section which generally is defined as the “right-wing revisionism” of social democracy. Now we must see whether, despite this appropriation of the concept, there is some element of this problem worth saving. In order to do so, we should not be afraid of our side possibly also using this same concept, especially in a discussion such as this one, to possibly revise the Marxian conceptual apparatus “from the left.” This is what I have to say regarding the topic of “autonomy.”"

8 Βλ. Die deutsche Ideologie. Kritik der neuesten deutschen Philosophie in ihren Repräsentanten Feuerbach, B. Bauer und Stirner und des deutschen Sozialismus in seinen verschiedenen Propheten. Geschrieben 1845-1846. Ι. Band. Kritik der neuesten deutschen Philosophie in ihren Repräsentanten Feuerbach, B. Bauer und Stirner, I. Feuerbach. Gegensatz von materialistischer und idealistischer Anschauung, A. Die Ideologie überhaupt, namentlich die deutsche απόσπασμα: Die Tatsache ist also die: bestimmte Individuen, die auf bestimmte Weise produktiv tätig sind, gehen diese bestimmten gesellschaftlichen und politischen Verhältnisse ein. Die empirische Beobachtung muß in jedem einzelnen Fall den Zusammenhang der gesellschaftlichen und politischen Gliederung mit der Produktion empirisch und ohne alle Mystifikation und Spekulation aufweisen. Die gesellschaftliche Gliederung und der Staat gehen beständig aus dem Lebensprozeß bestimmter Individuen hervor; aber dieser Individuen, nicht wie sie in der eignen oder fremden Vorstellung erscheinen mögen, sondern wie sie wirklich sind, d.h. wie sie wirken, materiell produzieren, also wie sie unter bestimmten materiellen und von ihrer Willkür unabhängigen Schranken, Voraussetzungen und Bedingungen tätig sind.

9 Βλ. Moses Dobruška, Πως άρχισαν όλα, Θέσεις του Στρασβούργου, Νοέμβριος 2023, σε

https://hangovertheory.substack.com/p/moses-dobruska. Ενδεικτικά αντιπαράβαλε, Διαρρήκτες της Φοιτητικής Κουλτούρας, Τώρα Είμαστε Όλοι Καθάρματα. Πόλεμος, Επιστήμη, Ακαδημία και η Λειτουργία τους στο Ελληνικό Παράδειγμα, Αθήνα, Ιανουάριος 2016.

10 Ενδεικτικά βλ. Gershom Scholem, From Frankism to Jacobinism: The Life of Moses Dobrushka, Uthwita Press, USA, 2023.

11Βλ. https://graymirror.substack.com/p/an-apology-to-sam-kriss, https://graymirror.substack.com/p/a-conversation-about-monarchy

12Βλ. https://graymirror.substack.com/p/the-trials-of-trump

13Βλ. https://hangovertheory.substack.com/p/10, https://www.ianalanpaul.com/10-preliminary-theses-on-trump/

14 Βλ. Τρόντι, οπ. Παράβαλε Walter Benjamin, Kapitalismus als Religion, [Fragment], in: Gesammelte Schriften, Hrsg.: Rolf Tiedemann und Hermann Schweppenhäuser, 7 Bde, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1. Auflage, 1991, Bd. VI, S. 100 – 102

Ο κριτικός διάλογος μεταξύ Théorie Communiste και Aufheben. Η συνάφεια ενός συντροφικού debate

 

Σε ικανό βαθμό, η τρέχουσα διανοητική σκευή μας σφυρηλατήθηκε κυρίως εντός του πραγματικού του διαλόγου μεταξύ της Théorie Communiste¹ και του Aufheben² για τα ζητήματα της καπιταλιστικής παρακμής και της κομμουνιστικής στρατηγικής, και για την κριτική στην αλλοτρίωση (μέσα δεκαετίας 1990 – τέλη δεκαετίας 2000).³

Σε ένα επί μέρους πλαίσιο, σε θεωρητικές αναζητήσεις μας και σε πτυχές της δράσης μας, επίδραση ανέπτυξε η διάσπαση (2004) του αρχικού Krisis Group σε Exit - Krise und Kritik der Warengesellschaft,⁴ και krisis⁵ – Kritik der Warengesellschaft. Αυτό, για όσους ενεπλάκημεν, σε ένα βιωματικό και αδιαμεσολάβητα εμπειρικό επίπεδο, αποτυπώθηκε στον τρόπο ένταξης στο σύστημα κοινωνικής εργασίας: όπως οι του Krisis το θέτουν -δυστυχώς, υποτιμητικά και απαξιωτικά- με το ότι η συντριπτική πλειοψηφία ημών στάζουμε στην δουλειά εργατικό ιδρώτα.⁶

Πέρα, όμως, από τον όποιο εργατικό εμπειρισμό, έχει εντοπισθεί έγκαιρα, ότι σε αυτές τις πτέρυγες της “Κριτικής της Αξίας”, οι φράσεις “κατάργηση της αξίας”, “αυτοκατάργηση του προλεταριάτου ως τάξη” απέκτησαν ab sich μια αυταξία, κάτι που φτάνει ως τα όρια του πολιτικού φετίχ. Αυτό έχει επισημανθεί και από τον Chris Arthur, με την ρητή αναφορά περί “απειλών” στο κείμενο κριτικής του προς την Théorie Communiste.⁷

Πρέπει να διευκρινίσουμε, σε ένα θεωρησιακό επίπεδο, η κομμουνιστική κίνηση έχει να κάνει με την αντίθεση μεταξύ χρηστικής και ανταλλακτικής αξίας. Ωστόσο, η κατάργηση της ανταλλακτικής αξίας, η κατάργηση της αφηρημένης εργασίας ως τέτοιας μπορεί να σημαίνει και εργοδοτική υποτροπή στην απληρωσιά, κάτι που έχει επισημανθεί και από τον Καφέντζη στο γνωστό κείμενο. Θεωρητικά μιλώντας, πχ. η οικιακή σκλάβα παράγει χρηστική αξία μέσω συγκεκριμένης εργασίας, ακόμη και χωρίς να χρειάζεται να ιδρώσει. Είναι αυτό αρκετό, ή κάτι το οποίο ικανοποιεί; Το παράδειγμα που επιστρατεύουμε, είναι λογικά οριακό, ώστε να καταφανεί ο έκθετος χαρακτήρας αυτής της μορφής πολιτικής ρητορικής, χωρίς στον ίδιο χρόνο να υποτιμώνται οι πραγματικές συμβολές αυτών των πτερύγων στην κριτική. Σε κάθε περίπτωση, η επικέντρωση της αντιπαράθεσης σε αυτό το ζήτημα ως τέτοιο, μας θυμίζει το χαντάκωμα σε κάποιο Βισμαρκικού τύπου χαράκωμα.

Από την μπάντα μας, αναδείξαμε πρόσφατες πρωτοβουλίες, σχηματοποιήσεις και μορφοποιήσεις, όχι μόνο ως τάσεις προς τα μπρος, αλλά και ως αποκρίσεις σε αντικειμενικές ανάγκες της ταξικής πάλης και της πολιτικής οργάνωσής της, σε πρώτο χρόνο αδιαφορώντας για τον τραχύ – μη εκλεπτυσμένο θεωρητικό χαρακτήρα τους.⁸

Ωστόσο, οι αντιπαραθέσεις και οι διάλογοι εντός της εργατικής κριτικής έχουν αξία και συνάφεια, και εντός διαφορετικών συγκυριών από αυτές εντός των οποίων το πρώτον αναπτύχθηκαν, ειδάλλως δεν θα ήταν εργατική κριτική, αλλά δημοσιολογία.

Το σχήμα της καπιταλιστικής παρακμής και της ταχείας κατάρρευσης, όπως διαπιστώθηκε από τους συμμετέχοντες, αποκρινόταν σε προηγούμενες εποχές ανάπτυξης του εργατικού κινήματος (Β, Γ Διεθνείς). Εν τούτοις, επαναλήφθηκε στα 2008-2012, μέσα από την μηχανικιστική εσφαλμένη ταύτιση καπιταλιστικής κρίσης και σοσιαλισμού, κύρια σε Ισπανία, Ελλάδα. Κατά την ίδια περίοδο, επανεπικαιροποιήθηκε η αντιδιαστολή αντικειμενισμού – υποκειμενισμού μέσα στις συζητήσεις για την στρατηγική οργάνωση και προοπτική των αγώνων. Άλλωστε, η πρώτη ένδειξη της αλλοτρίωσης στην καπιταλιστική κοινωνία είναι η αντιστροφή μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου μέσα στην ίδια την αφηρημένη εργασία, στο εργασιακό προτσές παραγωγής κεφαλαίου.⁹

Η πικρή αλήθεια είναι, ότι αμφότερες οι παραπάνω στρατηγικές ορίζουσες, όπως οι εκπρόσωποί των επίσημα και δημόσια δηλώνουν, έχουν ηττηθεί.

Αυτό, που παραγνωρίζεται, πέρα από τις όποιες μεταβολές και προσαρμογές της καπιταλιστικής κρατικής μορφής σε κρισιακές περιόδους, είναι ότι η στρατηγική του κεφαλαίου ως τέτοιου μέσα στην κρίση του αντλεί την αντικειμενικότητά της (η οποία την σχηματίζει και την μετατρέπει σε άμεση πολιτική υποκειμενικότητα) από τις αντεπιδρώσες δυναμικές, από τις αντεπιδρώσες αιτίες στον νόμο πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους.¹⁰ Επομένως, αφ' ής στιγμής η υψηλά στρατηγική απόπειρα απέτυχε ή ηττήθηκε, αυτό, το οποίο απέμεινε στις δυνάμεις της επίδοξης νότιας αυτοκρατορίας, ήτο η ανάσυρση εκδοχών συστημάτων εθνικής οικονομίας, δηλαδή η οπισθοδρόμηση στον Sismondi και στον List. Βέβαια, μετά απ' όλ' αυτά, για όλα τα παραπάνω φταίει ο ιμπεριαλισμός και η (με μεταφυσικό τρόπο) διοχέτευση της υπεραξίας από την περιφέρεια στο κέντρο -λες και οι αξιότιμοι Sismondi και List, όπως ο Hobson και ο Hilferding είναι εκπρόσωποι της Αφρικανικής ανεξαρτησίας. -Τι να πουν δηλαδή και οι Βρετανοί εργάτες της TATA στα εργοστάσια του Talbot που καταδυναστεύονται από το Ινδικό μονοπωλιακό κεφάλαιο.

Αυτή η προβληματική (όπως και τότε) εν τέλει εισάγει μια επίπλαστη χωριστικότητα μέσα στο εργατικό κίνημα, μέσα στην ταξική πάλη: βόρειοι εργάτες που υποτίθεται, ότι κερδίζουν απ' τον ιμπεριαλισμό, και νότιοι άδολοι εργάτες. Ωστόσο, δεν είναι μόνο θέμα επίπλαστου χωρισμού, αλλά ακόμη χειρότερα, ένα κοσμοείδωλο θυματοποίησης των εργατών στις γεωγραφικά νότιες Ευρωπαϊκές χώρες. 

Είναι κάτι που έχει απορριφθεί από την ίδια την εργατική τάξη, παρόλο που κάθε τόσο επαναφέρεται με την μορφή της απαίτησης για την Ιδέα του απόλυτου, του καθολικού συγκεκριμένου, με την μορφή της απαίτησης για θεσμικού τύπου πολιτική απαγόρευση κάθε μορφής αφηρημένου. Σ' αυτό, το αφηρημένο – συγκεκριμένο όχι μόνο δεν κατανοείται ως διαλεκτική, όχι μόνο κατανοείται δυϊστικά, αλλά μάλλον εντάσσεται σε Μανιχαϊστικές αντιλήψεις και κατανοήσεις. Στην εσωτερικότητα του προβλήματος, ακόμα και η έννοια του συγκεκριμένου δεν εκλαμβάνεται ως συνόψιση πολλαπλών προσδιορισμών, ενότητα του πολλαπλού κλπ. (κάτι το οποίο στον Φορμαλιστικό και στον Σχολαστικιστικό Εγκέφαλο αντικαθρεφτίζεται ως αφηρημένο), αλλά στρεβλωτικά ταυτίζεται με κάποιο επίπεδο περιπτωσιολογικής εξαντλητικής υπερανάλυσης, δηλαδή με την ίδια την μεταφυσική και μέθοδο του Σχολαστικισμού.

Φρονούμε, μέσα από την εμπειρία μας, ότι πρόκειται για συμπτώματα παρεκτροπών  υποκρυπτόμενων πίσω από δήθεν φιλοσοφικές δικαιολογήσεις. Θα πρέπει, όμως, να καταστεί αντικείμενο αναλογισμού, ότι η σε όλες τις περιστάσεις απαίτηση για κατάργηση της (ανταλλακτικής) αξίας μοιραία συνεπάγεται την απαίτηση για κατάργηση της αφηρημένης εργασίας: απ' αυτό μέχρι την φιλοσοφικοποίηση της συγκεκριμένης απαίτησης και την θεσμική εμφάνισή της ως κατάργηση του αφηρημένου -δεν είναι μεγάλος ο δρόμος

Σ' όλ' αυτά, η αλλοτρίωση άπτεται της ίδιας της συγκρότησης του σύμφωνα με τον Επίκουρο κόσμου των εμφανίσεων, δηλαδή όχι μόνο ως χωρισμός του εργάτη από το προϊόν της εργασίας κοκ, αλλά χωρισμός του υποκειμένου από την ίδια την εαυτότητά του. Αυτό είναι μια συνθήκη εξατομίκευσης του υποκειμένου:¹¹ η Επικούρεια συγκρότηση του κόσμου των εμφανίσεων ως ατομικού κόσμου, ως κόσμου ατόμων.

1 Βλ. https://sites.google.com/site/theoriecommuniste/home

2 Βλ. https://libcom.org/article/aufheben

3 Για το σύνολο των κειμένων βλ. The Theory of Decline or the Decline of Theory INCLUDING THE DEBATES WITH THÉORIE COMMUNISTE AUFHEBEN, THÉORIE COMMUNISTE AND CHRIS ARTHUR

4 Βλ. https://www.exit-online.org/index.php

5 Βλ. https://www.krisis.org/

6 Αντιπαράβαλε https://www.krisis.org/2022/enough-sweating/, https://theshadesmag.wordpress.com/2022/05/14/arketa-me-ton-idrota/. Για μια πρωτόλεια κριτική στην κεντρική θέση του Krisis βλ. https://theshadesmag.wordpress.com/2021/07/08/h-ipothesi-tou-norbert-trenkle/

7 Βλ. Chris Arthur vs Theorie Communiste on alienation, (2004), σε https://libcom.org/library/on-theorie-communiste

8 Βλ. https://techspek999.blogspot.com/2023/12/blog-post_4.html, https://techspek999.blogspot.com/2023/11/e.html, https://techspek999.blogspot.com/2023/06/blog-post_26.html

9 Ενδεικτικά βλ. https://techspek999.blogspot.com/2022/12/blog-post_21.html

10 Βλ. Das Kapital, III. Band: Der Gesamtprozeß der kapitalistischen Produktion, III. Gesetz des tendenziellen Falls, 14. Entgegenwirkende Ursachen

11 Βλ. Παύλος Κ. Σούρλας, Εξατομίκευση και Γενίκευση στην Φιλοσοφία της Πράξης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Δεκέμβριος 2021.

Kαπιταλιστική Κυριαρχία και Φιλοσοφία της Ιστορίας

 

πέφτεις για ύπνο - το γερμανικό ασυνείδητο εκφορτώνει - σηκώνεσαι να πας στην δουλειά - το μηχανικό ασυνείδητο οδηγεί

Ι. Κοσμική Ερμηνευτική

Η αξίωση για μια Νομιναλιστική συνολική περιγραφή της σύγχρονης Κοσμικής Διά-ταξης (Weltordnung), που να ξεφεύγει από την κριτική έρευνα των ιδιαιτεροτήτων, συνεπάγεται την αξίωση για εκ νέου ανάδυση επιστημολογικής αυθεντίας (“auctoritas”) με έμπρακτους όρους, κάτι που σημαίνει τον πολιτικό θάνατο του Μεταμοντέρνου. Αυτό δικαιολογείται από την ίδια την ανάγκη διατύπωσης μιας γενικής και συνολικά έγκυρης στρατηγικής για το χειραφετητικό, το επαναστατικό κίνημα στον 21ο αιώνα.

Στην βιωματική εμπειρία, πρόκειται για την παιδική Φιλοσοφική απαίτηση περί απλής και σύντομης εξήγησης της εγκόσμιας φαινομενολογίας. Επειδή είναι παιδικό, είναι kraftlich, ώστε επιβάλλεται.

Σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης, η ερμηνεία, η εξήγηση του κόσμου είναι κάτι διαφορετικό της κοσμολογίας, που πρέπει να εκληφθεί ως τομέας της Φυσικής Φιλοσοφίας και της κριτικής εξέτασης της Θρησκείας.

Στην Εντα, ο Κόσμος είναι το αποτέλεσμα μιας κατά στάδια αρνητικής εργασίας πλειόνων συχνά ετερόκλητων μεταξύ των πρακτόρων (εργατών της αρνητικότητας), που παράγεται και αναδύεται ως άρνηση της άρνησης των κατώτερων κοσμικών σφαιρών/επιπέδων. Στην Ελληνική σημασία του ετυμολογικά σημαίνει αυτό που είναι όμορφο, που είναι άξιο. Στην αρχαία Γερμανική σημασία του σημαίνει αυτό που είναι πρέπον, ώριμο, ταιριαστό για τον άνθρωπο.

Στην prima facie φαινομενολογία του, ο σύγχρονος κόσμος περιγράφεται αποσπασματικά μέσα από την κριτική ανάλυση τόσο της προγενέστερης φάσης (Ιράκ, Αφγανιστάν, κοκ), όσο και της τρέχουσας (Ειρηνικός, Ουκρανία, Μέση Ανατολή κλπ) του ΠΠΔ, καθώς και του τρόπου και των εκδηλώσεων εσωτερίκευσής του στις καπιταλιστικές Μητροπόλεις (τρομοκρατικές επιθέσεις, μορφές βιομηχανικού και παραγωγικού σαμποτάζ, cyber attacks, cyberwarfare, psy-ops, πολιτισμικές και φυλετικές διαμάχες, διαχείριση μέχρι και διακριτική μεταχείριση ετερογενών πληθυσμών κλπ.).¹

Στον ίδιο χρόνο, οι θιασώτες και νοσταλγοί της παγκοσμιοποίησης, έστω και υποχωρώντας, επιμένουν στα γνωστά αφηγήματα. Ενώ η Κελσενιανή ιδέα περί παγκόσμιου κράτους (“Weltstaat”)² ισοπεδώνεται κάτω από αεροπορικούς βομβαρδισμούς και ερπύστριες, η παγκοσμιοποιητική ιδεολογία επιβιώνει μόνο μέσα από την αρχιτεκτονική και την τεχνική δημόσιας τάξης της “κοσμοπόλεως”,³ στον ίδιο χρόνο, που η ανάπτυξη της γενετικής μηχανικής “ανά χώρες ή ανά σύνολο χωρών” επικαιροποιεί την κατηγορία έθνος, προσδίδοντάς της τεχνοβιολογική αντικειμενικότητα.

Παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις, ο σύγχρονος κόσμος στο σύνολό του συνεχίζει να είναι κόσμος καπιταλιστικής κυριαρχίας, κριτικά κατανοούμενης ως το σύνολο των τρόπων με τους οποίους το κεφάλαιο επιτυγχάνει, επιβάλλει και αναπαράγει την πραγματική κυριαρχία του επί του κοινωνικού. Η πραγματική και διανοητική ιστορία της καπιταλιστικής κυριαρχίας ξεκίνησε στον 17ο αιώνα με την Ολλανδική Δημοκρατική Επανάσταση και του Αγγλικούς Πολιτικούς Πολέμους, με την Θεολογικο-Πολιτική Διδαχή του Σπινόζα και τον Λεβιάθαν του Χομπς.

Σίγουρα, οι αλλαγές της κρατικής μορφής σε όλο αυτό έχουν κεντρική πολιτική σημασία, ωστόσο, για εμάς το πιο βασικό είναι η κριτική ανάλυση του κεφαλαίου, ως τρόπου παραγωγής, ως αντιφατικής ενότητας παραγωγικών δυνάμεων και παραγωγικών σχέσεων, δηλαδή ως μια διαρκούς παθητικής επανάστασης,⁴ στην δυναμική, στις αναδιαρθρώσεις, στους μετασχηματισμούς του, μέσα από τους όρους της ταξικής πάλης, μέσα από τους ίδιους τους υλικούς όρους παραγωγής και αναπαραγωγής του από την εργασία.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η εργατική κριτική μέσα από τον Ένγκελς είδε στον υλισμό της πράξης, στον πρακτικό υλισμό⁵ την ιστορική έκβαση και τελείωση της Κλασικής Γερμανικής Φιλοσοφίας.⁶ Αμέσως μετά τον ΠΠΒ, το Ολοκαύτωμα, και τις δύο μπόμπες, η κριτική θεώρηση σε ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Ευρώπη, Κίνα διατύπωσε την έκβαση του ιστορικού υλισμού μέσα από το αίτημα για συνδυασμό της αξίωσης για επαναστατική κατάργηση των αντικειμενικών συνθηκών ύπαρξης μέσα στο καπιταλιστικό υπάρχον, με την κατηγορική προσταγή του Ποτέ Ξανά.⁷

Ωστόσο, όπως έχει τεθεί, από επίσημα Ευρωπαϊκά χείλη (για λόγους, οι οποίοι χρειάζονται αυτοτελούς έκθεσης, περιγραφής και ανάλυσης): το μεταπολεμικό αντιφασιστικό διακρατικό συμβόλαιο έχει σπάσει (πιθανόν, αρχής γενομένης από τον αντισοβιετικό Πόλεμο του Αφγανιστάν και την Θεοκρατική αντεπανάσταση στο Ιράν), κάτι που αφορά και τις Ασιατικές χώρες. Αυτό είναι μια διαπίστωση περί ύπαρξης μιας νέας σχετικά γνωστής συντακτικής πολιτικής δυναμικής, η οποία επιδρά διαμορφωτικά πάνω στα σύγχρονα πολιτικά πράγματα, και στην Ιδεολογία.

Για την θεσμική αντιπροσώπευση του κεφαλαίου, για την Κρατική Φιλοσοφία της Ιστορίας, δεν τίθεται κάποιο ιδιαίτερο ηθικό ή άλλης τάξεως ζήτημα, καθ' όσον η συγκεκριμένη μορφή φιλοσοφίας της ιστορίας είναι το dream story (“Traumgeschichte”) του ιδεατού, του ιδεώδους κράτους (“ideellen Staat”): η Εγελιανή απόληξη του τελειωμένου Πρωσικού κράτους.⁸ Σ' αυτήν την οπτική, από τα 1820's, το αστικό κράτος απλά επαναλαμβάνει τις ανηρημένες μορφές της εαυτότητάς του, και την ιστορία του, τα δε λιγότερο προηγμένα κράτη κάνουν το ίδιο, μέχρι να φτάσουν σε αυτό το σημείο τελείωσης⁹ -το μόνο που αναπτύσσεται με πραγματικούς όρους, είναι το Φυσικό Δίκαιο, και η Κρατική Επιστήμη (Staatswissenschaft).¹⁰

Για την Ιστορία Φιλοσοφίας του κεφαλαίου ως τέτοιου, η αντίληψη είναι πιο πρωτότυπη:

Η σύγχρονη ασυγχρονική λειτουργία του κεφαλαίου σημαίνει, ότι το κεφάλαιο πλέον προβάλλει ως πηγή δικαιολόγησής του την συνολική παγκόσμια ιστορία, δηλαδή αξιώνει την ύπαρξή του ως a priori της ιστορίας προτσές (και στις Φιλοσοφικά Ρεαλιστικές περιπτώσεις ως a priori οντότητα, υπόσταση). Το ιστορικό παρελθόν καθίσταται οι ψηφιοποιημένοι αντίλαλοι της επί αιώνες συσσωρευθείσας νεκρής εργασίας, ψηφιακές μεγαποσότητες αντικειμενοποιημένου χρόνου. Η ιστορική μνήμη στην πλειοψηφία αναβλύζει όχι μέσα από τις ζωές και τους βίους, αλλά μέσα από τα εμπορεύματα, τα αντικείμενα, τα πράγματα και τις πραγμοποιημένες σχέσεις. Η ιστορία κατανοείται ως η χρονολογικά προσδιορισμένη κοινωνική οντολογία της νεκρής εργασίας. Το κεφάλαιο φιλοδοξεί να εμφανίζεται ως μη έχων χρονικότητα δημιουργός. Η πραγμάτωση της ιστορίας (σε αντίθεση με την Εγελιανή έννοια της αντανακλαστικής και πραγματικής ιστορίας)¹¹ καθίσταται προϊόν της μηχανής, και η ανθρωπότητα οδηγείται στην εποχή της μηχανοποίησης της ιστορίας.

Η επιλογή ενός σταθερού και ασφαλούς σημείου αναφοράς για την έστω κωδική περιγραφή του σύγχρονου κόσμου γίνεται πιο περίπλοκη, αν συνυπολογιστεί το οντολογικό ζήτημα: είναι διαφορετική η τοποθέτηση, είναι περιεχομενικά διαφορετικές οι απόψεις, αν ο συγγραφέας επιλέγει την αφηρημένη έννοια του “Mensch” και της ανθρωπότητας (“Menschheit”), αν ο συγγραφέας επιμένει ταξικά και έτσι νομοτελειακά θα γράψει (και) από cyborg οπτική, και αν ο συγγραφέας εμφανώς ή κρυφίως επιλέγει την σκοπιά κάποιων μορφών κοινωνικής ύπαρξης του κεφαλαίου. Ακόμα, όμως, κι αν ο συγγραφέας επιλέξει την αφηρημένη έννοια του “Mensch”, το σύγχρονο Ουμανιστικό ζήτημα (κύρια Ρεαλιστικά εκλαμβανόμενο) είναι στο συγκεκριμένο, ζήτημα ειδικού προσδιορισμού και διάζευξης αφηρημένων κατηγοριών κληρονομημένων από την νεωτερικότητα (φύλο, φυλή, ιστορική προέλευση, χρώμα δέρματος, εθνοτικές, γλωσσολογικές, πολιτισμικές διασπάσεις). Αυτό inter alia έχει ως συνέπεια, ότι δεν μπορεί να εξορυχθεί μια συνολική περιγραφή, που να ευαρεστεί άπαντες ή να είναι ab initio αρμονική προς όλα τα ανταγωνιζόμενα θεωρητικά ρεύματα και τάσεις. Η διαμάχη μεταξύ των ειδικών προσδιορισμών, μεταξύ των κατηγορικών διαζεύξεων δεν είναι απλά πραγματική, είναι ενεργή μέσα στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες.

Οργανικά συνδεόμενο με το παραπάνω είναι το ζήτημα του συλλογικού υποκειμένου για λογαριασμό του οποίου ο συγγραφέας γράφει. Είναι γνωστή η θέση μας, ότι οι αλλαγές στον κόσμο, στην παραγωγή, στην Ιδεολογία μόνο επιβεβαιώνουν την ηγετική, κυρίαρχη και κεντρική θέση της εργατικής τάξης στο σύστημα παραγωγής του κοινωνικού πλούτου, στην οικονομία. Η εργατική τάξη στις περιστάσεις και τις συνθήκες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης όλο και πιο πολύ ανυψώνεται αντικειμενικά σε σχεδόν αποκλειστικό φορέα της βασικότητας, σε ενεργό κάτοχο της πραγματικής βάσης. Αυτό είναι συμπέρασμα, που βγαίνει από την ανάλυση της κοινωνίας βάσει της αντίθεσης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.

Το σχετικά νέο φαινόμενο, το οποίο έχει αναπτυχθεί τις τελευταίες 2 δεκαετίες περίπου, στις καπιταλιστικές μητροπόλεις, είναι η ποιοτική αλλαγή της σύστασης και της σύνθεσης του σχετικού υπερπληθυσμού, του βιομηχανικού εφεδρικού στρατού. Αυτό στην κύρια πλευρά του έχει να κάνει με την μετακίνηση ετερόκλητων πληθυσμών και την απαλλοτρίωση τους μέσα από αυτοκρατορικές (και όχι τόσο εθνοκρατικές) πρακτικές. Έτσι, από την σκοπιά της αυτοκρατορίας, όπως έχει καταστεί πασίδηλο, έχει σχηματιστεί σε κάθε μητρόπολη ένας πληβειακός πληθυσμός, ο οποίος είναι το υποκείμενο του σύγχρονου “bellum sociale”¹². 

Η αλήθεια είναι, ότι με την τρέχουσα έννοια της πολιτικής, απ' αυτούς τους πληθυσμούς απελευθερώνεται περισσότερη και πιο επιδραστική πολιτική δυναμική, απ' ότι από την παγκόσμια εργατική τάξη ως τέτοια. Η διαφοροποίηση έγκειται στο ότι η εργατική τάξη αποκτά συνείδηση από την θέση της στην παραγωγή, από την ταύτισή της με την εργασία -οι πληθυσμοί του κοινωνικού πολέμου σε πρώτο χρόνο αποκτούν συνείδηση από την αρνητική σχέση τους προς το κράτος, από την έλλειψη της ιδιότητας του πολίτη. Έτσι, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο, ότι οι πληβειακές εξεγέρσεις ως τέτοιες φτάνουν μέχρι το σημείο της κατοχύρωσης πολιτικών δικαιωμάτων, ενώ οι εργατικοί αγώνες στον ίδιο χρόνο συνεχίζουν και μετά απ' αυτό, στην ριζοσπαστική αμφισβήτηση και ανατροπή του συσχετισμού ισχύος. 

Ωστόσο, έχει ξεκαθαρισθεί, ότι αντικειμενικά η κοινωνική προοπτική των πληβειακών πληθυσμών είναι η περαιτέρω απαλλοτρίωσή τους μέσα στις μητροπόλεις ή η οργανική ένταξή τους στην εργατική τάξη. Αυτό ενισχύεται και από το αντικειμενικό γεγονός, ότι οι μακροχρόνιοι εργάτες ζουν στις ίδιες μητροπολιτικές περιοχές με τους πληβείους, τα παιδιά τους πάνε στην πλειονότητα των περιπτώσεων στα ίδια σχολεία -μοιραζόμεθα κοινούς βιοτικούς κύκλους και συμβάντα.

Επανερχόμενοι σε μια από τις κεντρικές προβληματικές του κειμένου, μπορεί να ειπωθεί, ότι με όλα αυτά τίθεται ένα ζήτημα ηθικής, μια νέα αξίωση Ελλογότητας:

Το να μιλήσεις με συνολικό τρόπο για τον κόσμο, σε κάθε περίπτωση προϋποθέτει και συνεπάγεται μια ηθική στάση (stand). Δεν μπορείς να το κάνεις, μονάχα από την σκοπιά κι απ' την σκοπιμότητα του οποιουδήποτε πολιτικού ή οργανωτικού καιροσκοπισμού ή τυχοδιωκτισμού, από την σκοπιά μιας κατ' όνομα φιλομακιαβελικής προνεωτερικού στυλ πολιτικής εμπλοκής, ή ακόμη χειρότερα από την σκοπιά ενός νιχιλισμού της δράσης. Για όσους δρουν και ζουν μέσα στις διαδρομές της Διεθνούς Ένωσης Εργατών, είναι γνωστό το πρόβλημα της ανηθικότητας του κρατισμού, το οποίο πήρε την ενδοκινηματική μορφή του Νετσαγεφισμού.¹³ Επ' αυτού πρέπει να διαλευκανθεί: εντός της Διεθνούς Ένωσης Εργατών, οι αναρχικοί γράφουν για την Ηθική par excellence, και όχι οι κομμουνιστές -κι αλήθεια ποιός μπορεί να τους κατηγορήσει για συντηρητισμό;

Σε κάθε περίπτωση, η αξίωση για ηθική στάση, ηθική υπευθυνότητα, ως κριτική στον νιχιλισμό, είτε εκφέρεται αναρχικά, είτε πχ. με τους όρους του Λούκατς,¹⁴ επιστρέφει στον Καντιανό προσδιορισμό περί της αυτονομίας (σε αντίθεση προς την ετερονομία) της βούλησης ως κανονιστικής αρχής, ως ύψιστου αξιώματος της Ηθικότητας.¹⁵

Επομένως, για την εργατική κριτική είναι ξεκαθαρισμένο από τα χρόνια συγγραφής του “Κεφαλαίου”: κάθε εγχείρημα συνολικής κριτικής περιγραφής του σύγχρονου κόσμου έχει πρωτίστως Διαφωτιστικά¹⁶ και γι’ αυτό ηθικά ελατήρια και κίνητρα.¹⁷ Τίθεται ενώπιον ημών περισσότερο ή λιγότερο με την μορφή της κατηγορικής προσταγής, ab initio αντιφάσκον προς την Δικαιικά προσδιορισμένη Ηθικότητα εντός της κρατικά/θετικά προσδιορισμένης αστικής κοινωνίας.¹⁸

Στον Χέγκελ, η Ηθικότητα ως αντανάκλαση της βούλησης εν εαυτή και δι' εαυτή αντιτίθεται στο είναι εντός εαυτού και στην μη διαμεσολαβότητα (την γνήσια αναρχική, ελευθεριακή κατάσταση).¹⁹ Αυτό σημαίνει (κάτι που αμφότεροι Καντ και Χέγκελ παραδέχονται, εκκινώντας απ' αυτήν την παραδοχή) την ενεργοποίηση της εννοιακής σύζευξης Βούληση – Ηθικότητα <=> Υποκείμενο. Ωστόσο, αυτό, σε αντίθεση προς την ανάγνωση του Στίρνερ, δεν οδηγεί στην Ατομική αρχή του Αδιαίρετου,²⁰ καθ' όσον στην Κλασική Γερμανική Φιλοσοφία είναι σε πρώτο χρόνο εννοιολογικά αδιάφορο, αν το υποκείμενο είναι συλλογικό ή ατομικά προσδιορισμένο: ερευνάται ως τέτοιο είτε είναι συλλογικό είτε μονοπρόσωπο.

Τούτων δοθέντων, κάθε ηθικά έμφορτο εγχείρημα, από την σκοπιά της εργατικής κριτικής αποηθικοποιείται μόνο μέσα από την προσδιοριστική σύνδεση²¹ ήθους και έθους, θέσμιου, εθίμου, όπως καταστατικά διατυπώνεται στα Ηθικά Νικομάχεια -και σε ένα συγκείμενο μιας σχεδόν μυστικού τύπου Ηρακλείτειας διαλεκτικής, σύμφωνα με το ΗΘΟΣ ΑΝΘΡΩΠΩ ΔΑΙΜΩΝ.²² Ο κατά τους Αρχαίους δαιμονικός χαρακτήρας και η δαιμονική φύση της Ηθικής σημαίνει, ότι αυτή τίθεται ενώπιον του υποκειμένου ως κάτι τρίτο, δηλαδή ως κάτι αλλότριο: στον ίδιο χρόνο αλλοτρίωση και άρση της αλλοτρίωσης.²³ Σε μια geistlich (Φραγκισκανικού τύπου) οπτική, Ηθική είναι η αναγνώριση της αυτοαλλοτρίωσης και η ανάπτυξη πρακτικής για την άρση της.

Το κεφάλαιο εμπέδωσε καπιταλιστική κυριαρχία, όταν αποδέχθηκε και υιοθέτησε την βρώμικη υλιστική πράξη της πρώτης θέσης στον Φόυερμπαχ: όταν άρχισε να απομακρύνεται από την Ιησουίτικα καθιερωθείσα κατηγορική προσταγή της ηθικής καθαρότητας.²⁴ Αυτό είχε προπεριγραφεί από τον Καντ με την Κριτική του Καθαρού Λόγου, όπου παίρνει την μορφή μιας ποιοτικοποιημένης, ταξινομημένης ιδιαίτερης επιστήμης:²⁵ στην Μεγάλη Βρετανία αποκλήθηκε επιστήμη της πολιτικής οικονομίας. Η ιδιαιτερότητα αυτής της ιδιαίτερης επιστήμης είναι, ότι εξετάζει την ολότητα με αποτελεσματικότερο τρόπο από τις άλλες κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες, οι οποίες κυρίως (doninantly) αναφέρονται σε αυτήν, παρότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι η πολιτική οικονομία αναφέρεται par excellence σε στριφνές οικονομικές ιδιαιτερότητες, και όχι στην ολότητα.

II. Περί status quo (μικροϊστορίες απολύσεων από αριστερά αφεντικά)

Ανήκει στις απόψεις μας η διαπίστωση, ότι αυτό, εις βάρος του οποίου αντιτίθεντο και επιχειρηματολογούσαν ο Grigat και οι σύντροφοί του, ως επίσης (από διαφορετική μπάντα) μαζικά (κατά βάση αντιδραστικά) λαϊκά κινήματα,²⁶ όπως οι Αγανακτισμένοι, οι Podemos, τα Πέντε Αστέρια κλπ., έχει αναδυθεί: επίπεδα και πεδία της προσίδιας αυτοκρατορικής εμμένειας, εντός των οποίων αναπτύσσεται μια συντακτική λειτουργία Reich. 

Ίσως ήταν κάτι αναπόφευκτο ήδη από τις αρχές της δεκαετία του 1990 λόγω της Γερμανικής επανένωσης: κάτι προς το οποίο κατευθύνθηκε η ίδια η διαλεκτική των πραγμάτων, επιταχυνθείσα από τους δοσμένους (ορντοφιλελεύθερους στην μορφή, κοινωνικά συγκρουσιακούς στο περιεχόμενό των) τρόπους αντιμετώπισης των δημοσιονομικών καταρρεύσεων και μετασχηματισμού των Ευρωπαϊκών κρατικών μορφών.

-Μια επαφή με την πραγματικά σύγχρονη βιοπολιτική συγκρότηση των σχέσεων μέσα από την περιπλάνηση στις βιομηχανικές περιοχές της ενδοχώρας, στα βιομηχανικά Kernlander, θα πείσει και τον πιο δύσπιστο για την παραπάνω διαπίστωση.

Για να περιγραφεί ο κόσμος ως κάτι διαχωρισμένο από αυτό που παράγει η εργασία ως κόσμο, η κεντρική αναλυτικά και μεθοδολογικά έννοια είναι αυτή του status quo.²⁷

Ως status quo μπορεί να ορισθεί η δοσμένη, η αποκρυσταλλωμένη ισορροπία δυνάμεων και ο δοσμένος, αποκρυσταλλωμένος συσχετισμός ισχύος, όπως αμφότερα μορφοποιούνται κυρίως σε συστήματα διακρατικών σχέσεων και ανταγωνισμών. 

Απ’ αυτήν την άποψη, ο κόσμος του 1989-1993 είναι θεμελιακά διαφορετικός ως status quo από τον κόσμο του 1945-1948. Ομοίως, στο status quo του μετά το 1993 κόσμου, μια ποιοτική αλλαγή συντελέσθηκε με την επίθεση στη Νέα Υόρκη (2001). Επίσης, μια ποιοτική αλλαγή συντελέσθηκε το καλοκαίρι του 2016 με το Brexit. Η πιο πρόσφατη γραμμή ανάλυσης κάνει λόγο, ότι ομολόγου τύπου ποιοτικές αλλαγές παρατηρούνται με τον πόλεμο στην Ουκρανία (2022 -), την επίθεση στο Ισραήλ (7/10/2023) και τον νέο πόλεμο στην Μέση Ανατολή.

Η εξ ΗΠΑ ορμώμενη κατανόηση του σύγχρονου status quo είναι αμφίδρομη: από την μια υπάρχει η κατανόηση, ότι η Κίνα είναι μια καπιταλιστικοποιημένη χώρα και επομένως κύρια οικονομικός ανταγωνιστής, και ότι η Ρωσία συνεχίζει να είναι ο βασικός στρατηγικός αντίπαλος, και από την άλλη η κατανόηση, ότι η Κίνα και η Κορέα είναι "ολοκληρωτικά καθεστώτα", και επομένως υπαρξιακές απειλές, και ότι η Ρωσία δεν πρέπει να είναι το top priority στον κατάλογο των αντιπάλων.

Η κατανόηση περί πολυπολικού κόσμου κάνει λόγο για την (μάλλον ευκταία) στρατηγική συμμαχία Ρωσίας, Λευκορωσίας, Κίνας, Κορέας, Ιράν (επομένως και για έναν ενοποιημένο αντίπαλο στην Αμερικανική ηγεμονία και συνολικά στην Δύση), και για την ύπαρξη ανεξάρτητων χωρών και δυνάμεων σε Ασία, Νότια Αμερική και Αφρική εκ των οποίων άλλες πολώνονται με τον έναν πόλο, άλλες με τον άλλο, άλλες συγκροτούν δικούς τους, και πάει λέγοντας. 

Όπως έχουμε ξαναπεί, είναι ένα σχήμα, το οποίο παραπέμπει στα seventies, και στις τότε αντιϊμπεριαλιστικές στρατηγικές αναλύσεις κέντρου-περιφέρειας.

Μαζί με αυτά, μια νέα κατανόηση περί στρατηγικού σχηματισμού αρκτικού και διευρυμένα υπερβόρειου κύκλου (ΜΒ, Γερμανία, Πολωνία, Ολλανδία, Βαλτικές χώρες, Σκανδιναβικές χώρες, ΗΠΑ, Καναδάς) εμφανίζεται.²⁸

Είναι τα παραπάνω επαρκή για να κατανοηθεί ο σύγχρονος κόσμος, ή θολώνουν την κοσμοαντίληψη;

Οι κρατικές, επίσημες πειθαρχίες του status quo και των αλλαγών του είναι, όπως προείπαμε, η απολυτοποίηση μιας μορφής διαχωρισμού των κρατών από το κεφάλαιο ως τρόπο παραγωγής: η απολυτοποίηση στιγμών αντίθεσης μεταξύ κρατικής μορφής και καπιταλιστικού περιεχομένου (με ό,τι απορρέει απ' αυτό): σε ένα πιο συγκεκριμένο, αγοραίο επίπεδο, κάτι που τρέχει να προλάβει να αμβλύνει την οξυμένη εξωτερίκευση των περιοδικών, των εμπορικών κρίσεων, κάτι το οποίο εξαφανίζει ταχυδακτυλουργικά την ταξική πάλη, επιχειρεί να την βγάλει από το προσκήνιο και να αναφερθεί σε αυτήν σαν κάτι ανήκον στο περιθώριο, κάτι που λέει, ότι η φράση νόμος πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους τού είναι άγνωστη λέξη. Αυτή η μορφή, κι ακόμη περισσότερο αυτές οι στιγμές διαχωρισμού είναι στον ίδιο χρόνο εκδίπλωση τεχνικών στράτευσης των μαζών στις ίδιες τις καπιταλιστικές σκοπιμότητες: σύρσιμο σε βιομηχανικά οργανωμένα ανθρωποσφαγεία, κρέας για τα κανόνια.

Ωστόσο, η περιεχομενικότητα αυτών των ανταγωνισμών -κατά το εύρος κατά το οποίο δεν έχουν αναφορά στον αντιφασισμό, και όπως έχει εντοπισθεί, επί το πλείστον δεν έχουν-²⁹ εμφανίζεται σε τελική ανάλυση με τον αγώνα για αυτό που ο Γκράμσι εννοιολογεί ως ηγεμονία της Δυτικής Κουλτούρας επί της Παγκόσμιας Κουλτούρας,³⁰ σε τελική ανάλυση με τον αγώνα για τον Αμερικανισμό³¹ ως την παγκόσμια Βασική μορφή Βιομηχανισμού. -Αυτό είναι μια γραμμή διαχωριστικής ενεργότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η κριτική ανάλυση, εξήγηση και απόδειξη του Γκράμσι σε σχέση με αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο η υλιστική αντιστροφή του σχήματος του Χέγκελ για την μετακίνηση του Κοσμικού Πνεύματος προς την Δύση.³²

Όλο αυτό (με ό,τι περιλαμβάνει) είναι η πιο αναπτυγμένη μορφή Φιλοσοφίας της Ιστορίας από την σκοπιά της αντικειμενικότητας της καπιταλιστικής κυριαρχίας, θεμελιωμένη κριτικοϋλιστικά επί της ανατρεπτικής κοινωνικής πράξης.

Όσοι a priori ή ad principii αντιτίθενται -κυρίως από πολιτισμική σκοπιά- στην Δύση (κατανοούμενη ως Ιστορία και Φιλοσοφία της Ιστορίας), ιδεολογικοποιώντας και κομματικοποιώντας τις -κατά τ’ άλλα σεβαστές- αισθητικές προτιμήσεις τους, θα πρέπει, να εκθέσουν και να δικαιολογήσουν την μη προσχώρησή τους (ή την εγκατάλειψη αυτού) στον ιστορικό υλισμό, με δεδομένο, ότι για δεκαετίες, οι βασικές και ηγετικές σοσιαλιστικές χώρες, όπως η ΕΣΣΔ και η Κίνα, οικοδομούσαν σοσιαλισμό και ενασκούσαν αντιϊμπεριαλιστική πάλη, βασισμένες (ενδεικτικά βλ. https://www.rizospastis.gr/story.do?id=5594483) σε αυτήν την υλιστική έννοια Φιλοσοφίας της Ιστορίας -για την δε Κίνα αυτό εισέτι ισχύει σε επαρκή βαθμό και έκταση.³³

Ανήκει επίσης στις απόψεις μας, η κριτική, ότι η ως άνω μη προσχώρηση στον ή και εγκατάλειψη του ιστορικού υλισμού έχει να κάνει με τον ενδοτισμό σε δήθεν “εναλλακτικές” μορφές θεωρήσεων, οι οποίες έλκουν την καταγωγή τους από τα πιο συσκοτιστικά και μεταφυσικά Θρησκευτικά επεισόδια, από τις πιο ύπουλα φτιασιδωμένες Θεολογικές προπαγάνδες, από τον φιλοσοφικό αγνωστικισμό, από την υποταγή σε έναν πολιτισμικό αντιδραστισμό. -Μοιάζει με τον σπουδαστή Φιλοσοφίας, ο οποίος αποκηρύσσει τον Φιλόσοφο, επειδή το σύγγραμμα είναι κακογραμμένο, επειδή το εγχειρίδιο έχει πολλές σελίδες, και μαζί με τον Φιλόσοφο διαολοστέλνει και την χώρα του Φιλοσόφου, συλλήβδην και άκριτα το συνολικό πολιτισμικό υπόβαθρό του, κάνοντας την ευκολία κριτήριο εντοποθέτησής του σε φαντασιακά ή και πραγματικά στρατόπεδα.

1 Ενδεικτικά βλ. https://techspek999.blogspot.com/2023/01/blog-post_4.html, https://techspek999.blogspot.com/2023/07/blog-post_31.html, https://theshadesmag.wordpress.com/2024/01/03/theoritiki-epeksergasia-germanikou-kritikou-hwrou/

2 Ενδεικτικά βλ. Tomasz Widłak,, "Kelsen's Idea of a World State (Weltstaat)”, Politeja, No. 72, Between the Wars: Philosophical-Political Debates, (2021), pp. 175-191.

3 Ενδεικτικά βλ. Stephen Toulmin, Cosmopolis. The Hidden Agenda of Modernity, The University of Chicago Press, Chicago, 1990.

4 Βλ. Antonio Gramsci, Prison Notebooks, I. Problems of History and Culture, 3. Notes on Italian History, The Concept of Passive Revolution, edited and translated by Quentin Hoare and Geoffrey Nowell Smith, Transcribed from the edition published by Lawrence & Wishart London 1971, London, elecbook, 1999, pp. 289-300, ibid, The History of Europe seen as “Passive Revolution”, pp. 308-311.

5 Βλ. Thesen über Feuerbach. Dies ist die 1888 von Engels als Anhang zu "Ludwig Feuerbach und der Ausgang der deutschen Philosophie" publizierte Fassung. Hier findet sich der Text, wie er 1845 von Marx niedergeschrieben wurde

6 Βλ. Friedrich Engels, Ludwig Feuerbach und der Ausgang der klassischen deutschen Philosophie, Geschrieben Anfang 1886. Erstmalig veröffentlicht in: "Die Neue Zeit", Vierter Jahrgang, Nr. 4 und 5, 1886

7 Ενδεικτικά βλ. https://theshadesmag.wordpress.com/2016/11/07/interviewstephangrigat/

8 Βλ. Das philosophische Manifest der historischen Rechtschule. Geschrieben April bis Anfang August 1842. Das Kapitel von der Ehe, von der Zensur nicht zugelassen, wird nach der Handschrift gegeben, Rheinische Zeitung« Nr. 221 vom 9. August 1842, Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie. Einleitung Geschrieben Ende 1843 - Januar 1844, Deutsch-Französische Jahrbücher, Paris 1844, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Grundlinien der Philosophie des Rechts (Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse. Zum Gebrauch für seine Vorlesungen), Dritter Teil. Die Sittlichkeit, Dritter Abschnitt. Der Staat [Der Staat], A. Das Innere Staatsrecht, § 258, απόσπασμα: “Der Staat ist als die Wirklichkeit des substantiellen Willens, die er in dem zu seiner Allgemeinheit erhobenen besonderen Selbstbewußtsein hat, das an und für sich Vernünftige. Diese substantielle Einheit ist absoluter unbewegter Selbstzweck, in welchem die Freiheit zu ihrem höchsten Recht kommt, so wie dieser Endzweck das höchste Recht gegen die Einzelnen hat, deren höchste Pflicht es ist, Mitglieder des Staats zu sein”.

9 Βλ. Guy Debord, Comments on the Society of the Spectactle, VIII, IX, 1988.

10 Βλ. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, ibid

11 Βλ. Hegel,Vorlesungen über die Philosophie der Geschichte, Einleitung, b) die reflektierte Geschichte

12 Ενδεικτικά βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Social_War_(91%E2%80%9387_BC)

13 Παράβαλε Auguste Blanqui's defence speech at the 'Trial of the Fifteen', 12 January 1832, σε https://www.marxists.org/reference/archive/blanqui/1832/defence-speech.htm, Mikhail Bakunin, The Immorality of the State (1870), σε https://www.marxists.org/reference/archive/bakunin/works/1870/immorality-of-the-state.html, Απάντηση στον Νετσάγεφ, μτφ.-επιμέλεια Ζήσης Σαρίκας, Πανοπτικόν, Αθήνα, Δεκέμβριος 2004, σ. 33-92, Peter Kropotkin, Anarchist Morality (1897), σε https://www.marxists.org/reference/archive/kropotkin-peter/1897/morality.htm, Ethics. Origins and Development, Black Rose Books

14 Βλ. Georg Lukács, 1919, The Role of Morality in Communist Production, σε https://www.marxists.org/archive/lukacs/works/1919/morality.htm, Tactics and Ethics, σε https://www.marxists.org/archive/lukacs/works/1919/tactics-ethics.htm, The Destruction of Reason, 1952, Translated by Peter Palmer, Merlin Press, London, 1981, Bolshevism as a Moral Problem, Social Research: An International Quarterly 44 (1977)

15 Βλ. Immanuel Kant, Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, Zweiter Abschnitt: Übergang von der populären sittlichen Weltweisheit zur Metaphysik der Sitten, Die Autonomie des Willens als oberstes Prinzip der Sittlichkeit

16Βλ. Immanuel Kant, Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?

17 Βλ. Gramsci, ibid, III. The Philosophy of Praxis, 2. Problems of Marxism, Moral Science and Historical Materialism, pp. 754-755.

18 Βλ. Hegel, Grundlinien der Philosophie des Rechts (Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse. Zum Gebrauch für seine Vorlesungen), ibid, Zweiter Teil. Die Moralität [Die Moralität]

19 Βλ. ibid, απόσπασμα: “§ 105 Der moralische Standpunkt ist der Standpunkt des Willens, insofern er nicht bloß an sich, sondern für sich unendlich ist (vorh. §). Diese Reflexion des Willens in sich und seine für sich seiende Identität gegen das Ansichsein und die Unmittelbarkeit und die darin sich entwickelnden Bestimmtheiten bestimmt die Person zum Subjekte".

20 Βλ. https://theshadesmag.wordpress.com/2024/02/05/stirner-pali-antidrastismos/

21 Βλ. Friedrich Engels, Der Ursprung der Familie, des Privateigentums und des Staats Im Anschluß an Lewis H. Morgans Forschungen, IX. Barbarei und Zivilisation, Geschrieben Ende März bis 26. Mai 1884. Erstmalig veröffentlicht Hottingen-Zürich 1884. Nach der vierten, ergänzten Auflage, Stuttgart 1892. Alle wesentlichen Änderungen gegenüber der Erstausgabe sind in Fußnoten vermerkt, MEW, Band 21.

22 Βλ. Μιχαήλ Χονδροκούκης, Δαίμων και κόσμος: η ενότητα εσχατολογίας και κοσμολογίας στο έργο του Εμπεδοκλή, ΑΠΘ, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Τομέας Φιλοσοφίας, Θεσ/νίκη, 2020, σε https://freader.ekt.gr/eadd/index.php?doc=47667&lang=el

23 Βλ. Ökonomisch-philosophische Manuskripte (1844), Kritik der Hegelschen Dialektik und Philosophie überhaupt

24 Ενδεικτικά βλ. Το Βρώμικο κι η Βασιλεία. Στοιχεία του Μαχόμενου υλισμού της Πράξης – Shades online (wordpress.com)

25 Βλ. Immanuel Kant, Kritik der reinen Vernunft, Einleitung, VII. Idee und Einteilung einer besonderen Wissenschaft, unter dem Namen einer Kritik der reinen Vernunft

26 Παράβαλε Alexandre Kojève (1945), Outline of a Doctrine of French Policy, σε https://www.marxists.org/reference/subject/philosophy/works/fr/kojeve2.htm, Robert Howse, Kojeve's Latin Empire. From the “End of History” to the “epoch of Empires”, August 1, 2004, σε https://www.hoover.org/research/kojeves-latin-empire, https://voxeurop.eu/en/the-latin-empire-should-strike-back/, https://europeanconservative.com/articles/essay/the-latin-empire-alexandre-kojeves-european-conservatism/?print-posts=pdf

27 Για την μέθοδο και την ανάπτυξη της ανάλυσης παράβαλε Friedrich Engels, Der Status quo in Deutchland, Marz/April 1847

28 Ενδεικτικά βλ. National Strategy for the Arctic Region, The White House, Washington, October 2022, The Future of the High North, May 12 2023, in ΝΑΤΟ homepage

29 Ενδεικτικά βλ. Trump, fascism, and the construction of "the people": An interview with Judith Butler, 29 December 2016, σε Trump, fascism, and the construction of "the people": An interview wit | Verso Books

30 Βλ. Gramsci, ibid, Hegemony of Western Culture over the whole World Culture, pp. 765-767

31Βλ. ibid, II. Notes on Politics, 3. Americanism and Fordism, pp. 558-622

32 Βλ. Hegel, Vorlesungen über die Philosophie der Geschichte, Geographische Grundlage der Weltgeschichte

33 Ενδεικτικά βλ. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/00094455221074169, https://asia.nikkei.com/Politics/Full-text-of-the-Chinese-Communist-Party-s-new-resolution-on-history, Jiang Shigong: “Philosophy and History: Interpreting the ‘Xi Jinping Era’ through Xi’s Report to the Nineteenth National Congress of the CCP”, σε https://www.readingthechinadream.com/jiang-shigong-philosophy-and-history.html