Η εγχώρια ανάπτυξη του Ιστορικού Υλισμού 16 χρόνια μετά (2023)

 

εφ’ απασών των γαιών πλανώνται καθημερινώς

 

Ισχύει, ότι ο ιστορικός υλισμός στην χώρα μας είναι σε τέτοιο βαθμό αναπτυγμένος, ώστε διαθέτει μελλοντικότητα σε σύγκριση με τον βαθμό ανάπτυξης στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες.

Διευκρινίζεται, ότι με τον όρο ιστορικός υλισμός δεν εννοείται ο προσίδιος ακαδημαϊκός φορμαλισμός του 20^ου αιώνα, αλλά όπως αποτυπώνεται και αναπτύσσεται στην πρωτότυπη εργατική κριτική, η υλιστική κατανόηση της ιστορίας. Αυτό εμπεριέχει και είναι επιδεκτό όλων των ρευμάτων και τάσεων της ιστορικής επιστήμης των τελευταίων 50 χρόνων.

Επί παραδείγματι, η μελλοντικότητα της εγχώριας ανάπτυξης φαίνεται από το ότι στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Historical Materialism» διαλαμβάνεται άρθρο με τίτλο «The Return of the Dialectics of Nature» (βλ. https://www.historicalmaterialism.org/journal/volume-30-issue-2-2022).

Η αλήθεια είναι, ότι στην χώρα ο ιστορικός υλισμός άρχισε να αναπτύσσεται με συμβατικό ορόσημο το 2007, επειδή ακριβώς μέσω της προβληματικής της Φυσικής Ιστορίας του Αντόρνο, η πανεπιστημιακά οργανωμένη ιστορική έρευνα συνδέθηκε με τα προηγμένα πεδία της θεωρητικής φυσικής και πυρηνικής μηχανικής, κάτι που της προσέδωσε συνάφεια πρωτίστως στην ίδια την ενεργειακή και αμυντική βιομηχανία. Μπορεί να ειπωθεί, ότι το 2007 σηματοδότησε προχώρημα τόσο στην ιστορική κατανόηση, όσο και στην Διαλεκτική της Φύσης. 

Αντίθετα, πρόσφατα (εγχώρια) δείγματα μιας προς τα πίσω στραμμένης στρεβλής κατανόησης της Διαλεκτικής της Φύσης ως (μικρο-)βιολογικισμού, μπορούν να εκληφθούν μόνο ως κεκαλυμμένα νεοφιλελεύθερες αναγγελίες δοκιμασίας της εγχώριας ανάπτυξης του ιστορικού υλισμού. Σ’ αυτό, ο ιστορικός υλισμός πρέπει να ισχυροποιήσει και να αυξήσεις τις θέσεις του. Αλήθεια, ποιός θέλει από το 2023 να κατρακυλήσει πριν το 2007; 

Όμως, από πού αντλήθηκε αυτή η δυναμική κατά τα πιο πρόσφατα 16 χρόνια;

Αυτό έχει να κάνει με την ίδια την μη διαμεσολαβημένη συμμετοχή των επιστημονικών φορέων και συγγραφέων του ιστορικού υλισμού στις διαδικασίες κοινωνικοταξικού ανταγωνισμού και κοινωνικών εκρήξεων. Συχνά, σε αυτές τις διαδρομές, η επίσημη πολιτική αριστερά χρησιδανειζόταν στοιχεία από την ανάπτυξη του ιστορικού υλισμού, ώστε πολλές φορές τα συγκεκριμένα επιτεύγματα του ιστορικού υλισμού χρησίμευαν ή χρησιμοποιούνταν ως καύσιμη ύλη για την μέχρι πρότινος άνοδό της. Ωστόσο, έχει καταστεί πασιφανέστατο, εδώ και τέσσερα χρόνια τουλάχιστον, ότι οι δεσμοί έχουν διαρραγεί. Αυτό δεν σημαίνει, ότι αποσβέσθη η ηθικοπολιτική οφειλή της αριστεράς, αλλά μόνο ότι έγινε μεγαλύτερη και βαρύτερη.

Έχει αξία η σταχυολόγηση της περιεχομενικότητας της εγχώριας ανάπτυξης του ιστορικού υλισμού έως σήμερα.

Η απομάκρυνση από την ουσιοκρατική αυτοκατανόηση είναι το καθοριστικό βήμα για την κατανόηση του ιστορικού υλισμού με υλικούς όρους επιστημονικού σοσιαλισμού, ήτοι ως άμεσης παραγωγικής δύναμης, που μπορεί ν’ αναπτυχθεί μόνο μέσα από προηγμένες, ρηξικέλευθες, ριζοσπαστικές σχέσεις. Αυτό είναι επιβεβλημένο διπλά και τριπλά, καθ’ όσον όπως έχουμε πει, ο ιστορικός υλισμός είναι ο τομέας της εργατικής κριτικής με το μεγαλύτερο ποσοστό θεσμοποίησης.

Απ’ αυτήν την σκοπιά, οι επιμέρους εσωτερικές διαφοροποιήσεις, ακόμα κι οι τυχόν έριδες, αποκρίνονται στην διαφορετικότητα των ερευνώμενων πεδίων. Ενδεικτικά αναφέρονται: κβαντικά πεδία, κβαντικές καταστάσεις, διαδικασίες και χειρισμοί πυρηνικής μηχανικής άμεσα εφαρμόσιμα στην βιομηχανία, χωροχρονικά πεδία, εξέταση εντροπιών, στοιχειακή και σωματιδιακή έρευνα, καθώς και γεμολογία συναφής στην βιομηχανία εξορύξεων, τα δύο τελευταία προκύπτοντα κυρίως από ιστορικές έρευνες περί υποκειμένων και υποκειμενικοτήτων,  θεωρία μάτριξ, θεωρία χώρου. Επομένως, οι όποιες τυχόν έριδες δεν έχουν (ή δεν πρέπει να έχουν) να κάνουν με ιδεολογικούς απριορισμούς. Αυτό –όσο κι αν ακούγεται βαρυγδουπο- ισχύει και στο επίπεδο της κομματικής ιστορίας (κατανοούμενης όχι σαν την ιστορία του κόμματος, αλλά σαν την ιστορία που ερευνά το κόμμα).

Αυτό για να γίνει κατανοητό (δηλαδή, η cyber-διασύνδεση), δεν απαιτείται μόνο η μεταφραστική ικανότητα, αλλά κύρια η επίγνωση και η εμπειρία της μεταφοράς του βιομηχανικού πεδίου στο προσίδιο διανοητικό και vice versa. Δεν είναι κάτι γραμμένο στα εγχειρίδια, αλλά μέσα στις ίδιες τις εργατοώρες της ειδικά προσδιορισμένης προς τούτο εργασίας.

Για την πληρότητα της παρουσίασης, πρέπει να αναφερθεί, ότι σε κάποιες συγκεκριμένες περιστάσεις το εντός όλου αυτού ρεύμα της προφορικότητας, έγινε αντικείμενο πολεμικής ως ένα είδος επιστημολογικού ξενιστή. Στην δική μας κατανόηση, η προφορικότητα in sich είναι μόνο ο οργανωμένος εξπρεσιονιστικά (υπερ-)υποκειμενισμός, κάτι το οποίο σε κάθε περίπτωση ανοίγει περάσματα στα στριφνά και ιδιότυπα φαινόμενα της κβαντικής φυσικής και μηχανικής.

Η γραμμή κριτικής τίθεται, όπου η προφορικότητα ως μέθοδος τείνει να εκπέσει σε έναν σύγχρονο εμπειριοκριτικισμό, όπου αυτοεμφανίζεται ή αξιώνει τις δάφνες της «καθαρής εμπειρίας» (βλ. Β.Ι Λένιν, Υλισμός και Εμπεριοκριτικισμός. Κριτικά Σημειώματα για Μια Αντιδραστική Φιλοσοφία, VI. Εμπειριοκριτικισμός και Ιστορικός Υλισμός, Συμπέρασμα, σ. 328-375).

Επ’ αυτού η εφαρμογή της διαλεκτικής ως θεωρησιακής νόησης αντιτίθεται στην αξίωση της «καθαρής εμπειρίας». Αυτό, όμως, αφορά περισσότερο την φιλοσοφική και θεωρητική διαπάλη ως τέτοια, παρά την ανάπτυξη του ιστορικού υλισμού ab sich.