Common Use Α (2019)

ΑΝΕΙΔΩΤΑ: ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΤΗΣ 4ης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

0. Ξανά για την μέθοδο 

Ένας συνεπής και περιεκτικός προσδιορισμός για το γενικό προτσές της Βιομηχανικής Επανάστασης είναι:

H συγκεκριμένη επαναστατικοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων μέσα από την κινητοποίηση και πυροδότηση των μηχανισμών της πραγματικής υπαγωγής της εργασίας στο κεφάλαιο, έως το χρονικά προσδιορισμένο σημείο επικράτησής της, και στην συνέχεια αντίθεσής της με τις αναπτυσσόμενες εντός της νέες παραγωγικές δυνάμεις.

Αυτός ο προσδιορισμός είναι τέτοιος, διότι θέτει καθ’ εαυτός το ζήτημα της μεθόδου.

Μέθοδος είναι όλα αυτά τα οποία υποθέτει η κριτική στην εκτύλιξη και εκδίπλωσή της. Εδώ, ακριβώς έγκειται και η διαφορά της κριτικο-διαλεκτικής μεθόδου από όλες τις υπόλοιπες:

Δεν εξετάζει το υλικό της (την ερευνώμενη πραγματικότητα, την φαινομενολογική ενότητα των παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων η οποία κάθε φορά τίθεται στην βάσανο της κριτικής ώστε να αναδειχθούν οι αντιφάσεις και οι αντιθέσεις) σε συνθήκες πειραματικού σωλήνα, αλλά στους όρους της πραγματικής κίνησής του, με αποτέλεσμα στο τέλος της εργασίας της να έχουν ανοιχθεί δρόμοι τόσο για το “υλικό”, όσο και για την ίδια την μέθοδο.

Είναι η ίδια η διαλεκτική των πραγμάτων εκείνη η οποία δεν αφήνει την εργασία της μεθόδου να ολοκληρώσει συστηματικά το έργο της. Επί της ουσίας πρόκειται για τις προβληματικές και τα ζητήματα τα οποία απορρέουν από την διαλεκτική μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου.

Στα χειρόγραφα των Grundrisse αναλύεται η μέθοδος της κριτικής της πολιτικής οικονομίας. Αν το κείμενο αυτό μελετηθεί σε συνδυασμό με τις μεθοδολογικές επισημάνσεις του “Κεφαλαίου”, ιδιαίτερα με το κεφάλαιο 49ο του 3ου Τόμου με τίτλο “Αναφορικά με την Ανάλυση του Προτσές της Παραγωγής”, συνάγεται ως συμπέρασμα ότι το κεφάλαιο καθ’ εαυτό δεν ταυτίζεται με την πολιτική οικονομία: το κεφάλαιο εννοείται και συλλαμβάνεται κριτικά ως κριτική της πολιτικής οικονομίας γενικά. Κι αυτό διότι το κεφάλαιο είναι τέτοιο επειδή προσπαθεί να απαλλοτριώσει την πολιτική οικονομία: προσπαθεί να την μετατρέψει από πολιτική οικονομία γενικά, σε πολιτική οικονομία του κεφαλαίου. Αλλά, η κριτική της κριτικής του κεφαλαίου (δηλαδή το θεωρητικό σύμπαν της “Αγίας Οικογένειας”) δεν συνιστά ακόμα επιστημονικό σοσιαλισμό, αλλά μια ορισμένη στάση, μια βιωματική, πρακτική, θεωρητική και γνωσιολογική προπαίδεια.

Εν τούτοις, το βιβλίο το οποίο κρατάτε στα χέρια σας, από τεχνολογική άποψη δεν συνιστά μια συστηματική υλοποίηση της παραπάνω κριτικο-διαλεκτικής μεθόδου. Στην τωρινή συγκυρία (για να κάνω μια μεταφορά) επέλεξα προς δημοσίευση όχι το συνολικό προϊόν το οποίο εξορύχθη από τα έγκατα του βουνού, αλλά απομόνωσα τα κομμάτια με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα (ας πούμε) σε χρυσό, τα οποία μετέπλασα μέσω εργασίας. Η εργασία αυτή, αν ιδωθεί μέσα από την έννοια της αφηρημένης εργασίας, μοιάζει με αυτήν την οποία κάνει μια ράφτρα σε ένα εργαστήριο το οποίο είναι υπηγμένο σε μια εργοστασιακή κλωστοϋφαντουργία.

1. Τρόπος 

Ο νεωτερικός Διαφωτισμός και ό,τι περιλαμβάνει, είναι ο διανοητικός και πολιτισμικός τρόπος (modus) διά του οποίου προχωρούν η 1η και η 2η των Βιομηχανικών Επαναστάσεων. Όπως ανέδειξαν οι Αντόρνο και Χορκχάιμερ ο μύθος είναι το κεντρικό στοιχείο αυτού του Διαφωτισμού.

Όμως, αν η κριτική στον μύθο, μετά τον ΠΠΒ΄ αναπτύσσεται (α)σύγχρονα με την ανάπτυξη της 3ης Βιομηχανικής Επανάστασης, στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης έχει καταδειχθεί ότι η κατάσταση του ερέβους είναι ο cyber τρόπος διά του οποίου αναπτύσσεται το προτσές της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.¹

Στην διανοητική διάστασή του πρόκειται για την κριτική ενάντια τόσο στα συμπλέγματα της Academia, όσο και ενάντια στο συνολικό εκείνο σύστημα το οποίο ονομάζεται Cathedral.² Να σημειωθεί ότι όσες φορές αυτή η κριτική διεισδύει στα ψυχρά πολιτικοπολεμικά πεδία, καθίσταται ανατιναχτική και εκρηκτική.

Αυτό είναι η κεντρική διανοητική και ρεαλιστική προϋπόθεση της ανάπτυξης του προτσές της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

2. Αϋπνίες: η απουσία του επιταχυντισμού 

Από την ανάλυση της αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου συνάγεται ότι το συνολικό σύστημα δεν καταβάλλει φροντίδα για την αναπαραγωγή του συνολικού κοινωνικού πληθυσμού ή του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων, αλλά κατά βάση για την αναπαραγωγή του συγκεκριμένου, και συνήθως ειδικά προσδιορισμένου τρόπου παραγωγής. Αναφέρομαι στην εκ μέρους του κεφαλαίου καθ’ εαυτή κοινωνική αναπαραγωγή και όχι στην αναπαραγωγή πχ. της πλανητικής φύσης, αν και προϊόντος του χρόνου η αλληλοδιαπλοκή τους αυξάνεται και εντείνεται.

Επομένως, στο πλαίσιο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης το προτσές της αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου τείνει να λάβει την κρίσιμη σημασία από πολιτικοδιοικητική άποψη, καθ’ όσον πολλές από τις πλευρές της κατ’ εξοχήν κοινωνικής παραγωγής, μετά την εδραίωση και την σταθεροποίηση της 4ης λειτουργούν αυτοματοποιημένα.

Η έννοια της επιτάχυνσης ιστορικά προέρχεται από τα τελειώματα του Ψυχρού Πολέμου (ΠΠΓ΄): μεταφέρθηκε κυρίαρχα από την διαχείριση των πυρηνικών εγκαταστάσεων (με όλα όσα περιλαμβάνουν) στο πεδίο της κοινωνικής (ανα)παραγωγής. Όσον αφορά τα πυρηνικά, η επιτάχυνση ασχολείται με την σχάση του ατόμου, και συγκεκριμένα πραγματεύεται το λιώσιμο (melt down) του πυρήνα κάποιου πυρηνικού αντιδραστήρα, και στον ίδιο χρόνο την επιταχυντική κατάσταση του σωματιδίου το οποίο θα βομβαρδίσει τον πυρήνα του ατόμου.

Αν όλο αυτό εφαρμοσθεί στο μοριακό κοινωνικό επίπεδο, τότε ο επιταχυντισμός χειρίζεται τις σαρκικές συσσωματώσεις (δηλαδή τις μονο/δυ/πολύ-πύρηνες³ οικογένειες). Επομένως, σε αυτό το επίπεδο επιτάχυνση είναι η επιτάχυνση της διάλυσης ή/και της δημιουργίας μιας οικογένειας. 

3. Βία: μαιευτήρας του μετασχηματισμού 

Κάθε φορά, πριν η εκάστοτε φαντασίωση για μία new age απαλλαγμένη από έριδες, φιλονικίες, ανταγωνισμούς και κοινωνικοταξικές συγκρούσεις φτάσει στον ενταφιασμό της, εξαπολύεται συνήθως με άτακτο τρόπο μια αλληλουχία ιδεολογικής κατηγοριοποίησης απέναντι στην βία.

Το ζήτημα της βίας μπορεί να διερευνηθεί και έτσι να δικαιωθεί ή να δικαιολογηθεί πολλαπλώς. Όμως, είναι η ίδια ύπαρξη του κράτους ως οργανωμένου μονοπωλίου βίας και παραγωγής δικαίου, ως νομικής “machina machinarum”, εκείνη η οποία νομιμοποιεί την βία.

Στo Grundrisse αναδεικνύεται ότι το ίδιο το ειδικά προσδιορισμένο καπιταλιστικό προτσές ενέχει την βία με την έννοια της αιφνίδιας αλλαγής της μίας φάσης του κυκλώματος στην επόμενη (η βία της πρωταρχικής συσσώρευσης είναι κάτι αυταπόδεικτο), ως επίσης ενέχει την έννοια και την πρακτική της δημιουργικής καταστροφής ως την πιο αποτελεσματική μορφή βίας από την σκοπιά του κεφαλαιακού μετασχηματισμού.

Επομένως, το ίδιο το κεφάλαιο ως κοινωνική σχέση τόσο κυριαρχίας (sovereignty) όσο και μετασχηματισμού προϋποθέτει και συνεπάγεται την βία όχι απλά με την μορφή ενός επεισοδίου ή στιγμιότυπου, αλλά ως διαρκή ανταγωνιστική αντίθεση μεταξύ των αντιπαρατιθεμένων πόλων, όποια μορφή κι αν λαμβάνουν εντός του κυκλώματος-εντός του προτσές. Εδώ, λοιπόν, δεν πρόκειται για μία βία για την βία, απορρέουσα από κάποια “libido auctoritatis” (λαγνεία περί του άρχειν), αλλά για βία πλήρως εμπρόθετη, μέσο το οποίο τελεί σε διαλεκτική αντιστοιχία με τον επιτευκτέο σκοπό: την αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου, τον αυτοπολλαπλασιασμό της αξίας.

Αυτό, όμως, το οποίο έχει μεταβληθεί, τουλάχιστον στον ηπειρωτικό χώρο, είναι ότι ο καπιταλισμός αδυνατεί να στρατεύσει τις κοινωνικές μάζες στις φάσεις του κάθε κυκλώματος. Αυτή η αδυναμία από την μια εμποδίζει την έκλυση μαζικής κοινωνικής βίας, αλλά από την άλλη προκαλεί μια αναρχοκαπιταλιστική κινησιολογία, ώστε η εντροπία και η αβεβαιότητα αυξάνεται και εντείνεται.

4. Συμβολή στην κριτική της τεχνολογίας 

Από λειτουργική (functional) άποψη, ό,τι περιγράφεται με τον όρο (“terminus”) τεχνολογία, προέρχεται από τις παραγωγικές δυνάμεις, και συγκεκριμένα από τα μέσα παραγωγής.

Ωστόσο, αυτός ο ορισμός υποθέτει τα τεχνολογικά μέσα παραγωγής καθ’ εαυτά, δηλαδή σε τελική ανάλυση ως νεκρή-πραγματωμένη εργασία. Επομένως, για να είμαι πιο ακριβής, σε ένα άλλο επίπεδο η τεχνολογία είναι η απόσπαση της σύμφωνα με τον μπενγιαμινικό προσδιορισμό “αύρας” των πιο προηγμένων μέσων παραγωγής, και η τοποθέτησή της στις ανταριασμένες περιοχές της ιδεολογίας, των επιστημονικών πειθαρχιών και των αντίστοιχων λόγων (discourses): το αποτέλεσμα του ιδιαίτερου φετιχισμού των πιο προηγμένων μέσων και εργαλείων παραγωγής. Σήμερα, πιο πολύ από ότι στο παρελθόν, η τεχνολογία είναι η πλαισίωση και αναπαραγωγή του φετιχισμού ο οποίος συνοδεύει τα προϊόντα του πιο εξελιγμένου τρόπου παραγωγής, ή καλύτερα: του φετιχισμού ο οποίος συνοδεύει τα αντικείμενα με τα οποία η τεχνολογία ασχολείται.

Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι τα τεχνολογικά προηγμένα προϊόντα δεν είναι υλικά παράγωγα της ζωντανής κοινωνικής εργασίας, αλλά θαυματουργικά-μαγικά αποτελέσματα της τεχνολογίας καθ’ εαυτής. Έτσι, η τεχνολογία (ανα)παρίσταται και θεαματικοποιείται ως η κύρια παραγωγική δύναμη: πρόκειται για (ανα)παράσταση και μερική μορφή θεάματος το οποίο συνιστά μια ακόμα μορφή αλλοτριωμένης συνείδησης.

Ωστόσο, η τεχνολογία διαθέτει έναν πιο δυναμικό, πιο «δημιουργικό», φετιχισμό σε σύγκριση με τους υπόλοιπους, λχ. σε σύγκριση με τον γενικό φετιχισμό της μορφής εμπορεύματος (του οποίου ο φετιχισμός της τεχνολογίας συνιστά μερική έκφανση), ή καλύτερα έναν φετιχισμό ο οποίος διαθέτει παραγωγιμότητα. Και τούτο διότι ο φετιχισμός αυτός αναδιατάσσει το όριο μεταξύ της νόησης και της πραγματικότητας, και αποδιαρθρώνει τις σταθερές.

Επομένως, υφίσταται μια αρνητική σχέση μεταξύ της τεχνολογίας και της δημώδους αίσθησης της αλήθειας (vulgar sense of the truth):

Η αλήθεια δεν είναι η σχέση ταυτότητας μεταξύ του λόγου (ratio, reason) και της πραγματικότητας, αλλά αυτό το οποίο είναι αποδεικτέο στο καμίνι, στο μηχανουργείο, στο χυτήριο, στον δρόμο, κλπ, μέσα στα πεδία της κοινωνικής πρακτικής. Αλήθεια δεν είναι εκείνο το οποίο επιβεβαιώνει, αλλά εκείνο το οποίο καλείται να αποδείξει την μη διαψευσιμότητά του.

Αν, όμως, η τεχνολογία αποσυνδεθεί από τον σχολαστικό φορμαλισμό, δηλαδή από την πρόσδοση μεταφυσικών, αιώνιων, αμετάβλητων χαρακτηριστικών σε μια ορισμένη τάξη πραγμάτων, τότε η μεγάλη κατακλυσμιαία δυναμική της τεχνολογίας, ως το πληρέστερο και επαρκέστερο συμπύκνωμα της ανάπτυξης των πιο ανηλεών παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνικής εργασίας, έγκειται στο ότι καθ’ εαυτή αποδιαρθρώνει τις μεταφυσικές σταθερές.

5. Φαντασμαγορία 

Συχνά, και ιδιαίτερα σε περιστάσεις κατά τις οποίες στο μητροπολιτικό κέντρο χωρεί η ανάπτυξη του προτσές κεφαλαιακής (ανα)παραγωγής, στον ίδιο χρόνο σύμφωνα με τον οποίο στις αποικίες και στις περιφέρειες χωρούν διαδικασίες πρωταρχικής συσσώρευσης, ο επιστημονικά συγκροτημένος καπιταλισμός (αν θέλετε, ο καπιταλισμός ο οποίος βασίζεται στον υλισμό) στην σχέση του με την τεχνολογία προβάλλει ως ένας μαθητευόμενος μάγος, ως ένας χωρίς ηθικούς περιορισμούς πειραματιστής επιστήμονας.

Η εμβληματική νουβέλα της Mary Shelley με τίτλο “Frankenstein; οr, Modern Prometheus” (1818) αποδίδει ακριβώς αυτό. Έτσι, το κεφάλαιο, εδώ ιδωμένο ως υλοποιημένη νεκρή εργασία, μπορεί να υποληφθεί ως αυτό το οποίο έρχεται από ένα εξωτερικό (external) μέλλον, και εξ αιτίας αυτού έχει την ικανότητα να “νεκρανασταίνει” πράγματα και οντότητες (entities) τα οποία θεωρούνταν νεκρά.

Στην αγγλόσφαιρα, για χάρη της συγκεκριμένης αισθητικής η οποία επικρατεί, δηλαδή της γκόθικ μητροπολητικότητας, ή της μητροπολιτικής γκοθικότητας, η παραπάνω διαδικασία, κάθε φορά, επικαιροποιεί και προσαρμόζει στην εκάστοτε καινούρια πραγματικότητα, την πίστη περί …σκοτεινών υπάρξεων.

-Αν η κάθε επανάσταση αντλεί την ποίησή της από το μέλλον, το κεφάλαιο αρέσκεται να αντλεί στοιχεία αισθητικοποίησης από τις ομιχλώδεις περιοχές της απώθησης. Είναι μια διαδικασία συνιδιοποίησης (appropriation): προσπαθεί να κάνει δικό του κάτι το οποίο ήταν αυτόνομο προς αυτό.

Πιο πολύ, μέσα στις αυτοκρατορικές μητροπόλεις (στις πόλεις όπου βρίσκονται matrix μηχανισμοί), δηλαδή στην αστική (urban) έκταση και ένταση, όπου η ενότητα παραγωγικών σχέσεων και δυνάμεων δύναται να γεννά πράγματα, η διαδικασία αυτή είναι πιο εκτεταμένη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι, όταν οι ιθύνοντες κύκλοι της κοινωνικής διεύθυνσης, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα απόσυρσης ή αναχώρησής τους, αντιμετωπίζουν τα γινόμενα, μένουν όχι απλά άναυδοι, αλλά τρομοκρατούνται.

Η απάντησή τους συνήθως λαμβάνει την μορφή της καταστολής. Όμως, αυτό κάνει τα πράγματι χειρότερα.

Εδώ, λοιπόν, είναι το σημείο γέννησης της ανάγκης για την συστηματοποίηση της urbanomic δραστηριότητας. Urbanomic δεν είναι εκείνο το οποίο βάζει τάξη (order) μέσα από την κενότητα του φορμαλισμού της κανονιστικής προσταγής, αλλά αυτό το οποίο -whatever it takes- συμβάλει στην ομαλότητα των ενοχών (obligations), ώστε να διεξάγεται το προτσές αποτελεσματικά, και συγχρόνως διασφαλίζει την λειτουργικότητα της εγελιανής polizei (πρόνοιας). Επομένως, δεν αφορά έναν όρο κοινωνικής ή ταξικής ειρήνης, αλλά συχνά η urbanomic δραστηριότητα εξωτερικεύεται ως διαπάλη, αντιπαράθεση και σύγκρουση.

Πιο πολύ σήμερα, η τεχνολογία εμφανίζεται απέναντι στους εκφραστές της καπιταλιστικής ιδεολογίας ως ο εναργής (actual) δαίμονάς τους. Κι αυτό διότι τα άμεσα αποτελέσματα της παραγωγικής διαδικασίας, το πιο αξιόλογο τμήμα των οποίων συσκοτίζεται ως τεχνο-λογία, αποτελούν την πρώτη μετωπική γραμμή τόσο της κάλυψης, όσο και της εξαπόλυσης της προλεταριακής επίθεσης.

Αυτή η κατάσταση επιφέρει αποτελέσματα σε κοινωνικοϊστορική κλίμακα: όχι μόνο διότι η γενική διαφωτιστική πορεία χάνει την λαμπρότητά της και γίνεται σκοτεινή, αλλά έτι περαιτέρω διότι το σύστημα της κτημοσύνης (dominance) χάνει τον χιτώνα της ψευτοπροόδου: η άμεση έκφραση αυτού του γεγονότος είναι η οχύρωσή του πίσω από τον παραδοσιασμό (traditionalism) και τις ταυτοτικές πολιτικές, και συγχρόνως η παρουσίαση των υπο-προϊόντων της τεχνολογικής εξέλιξης (συνήθως applications οι οποίες σχετίζονται με ψηφιακά δίκτυα κοινωνικότητας) ως δήθεν τελευταία στιγμιότυπα της τεχνολογίας.

6. Μηχανική Υβριδικότητα 

Στο σημείο θέασης του με την στενή έννοια προτσές της παραγωγής, μηχανή είναι αυτό το οποίο κατά την λειτουργία του μεταφέρει την αξία του στο παραγόμενο προϊόν-εμπόρευμα.

Η πραγματικότητα αυτή θέτει αντικειμενικούς περιορισμούς σε όλες τις παραγμένες από ανθρώπους μηχανές, και συγχρόνως προσδιορίζει τον χαρακτήρα τους, δηλαδή την χρησιμότητα και ωφελιμότητά τους. Έτσι, οι μηχανές δεν προέρχονται από μια ρομαντική εφευρετική επινοητική διαδικασία επιστήμης για την επιστήμη, ή τεχνολογίας για την τεχνολογία, ούτε από τους όποιους τεχνοφουτουρισμούς ως τέτοιους, όσο χρήσιμοι κι αν είναι, αλλά το κριτήριο για την παραγωγή και λειτουργία τους είναι η ικανότητά τους να μεταφέρουν την αξία τους στο παραγόμενο προϊόν, κάτι το οποίο επιφέρει την όλο και περισσότερη παραγωγή σχετικής πρόσθετης αξίας μέσω της μείωσης του αναγκαίου χρόνου εργασίας για την παραγωγή ενός εκάστου των εμπορευμάτων.

Από τα παραπάνω βγαίνει ότι η μηχανή φαντάζει ως «ζωντανό» κομμάτι της παραγωγής λόγω της μεταφοράς της αξίας της. Έτσι, βασικός στόχος του κεφαλαίου είναι ο άνθρωπος να λειτουργεί ως μηχανή, και η μηχανή ως άνθρωπος. Επειδή, όμως, αυτή η φιλοδοξία έχει τα αντικειμενικά όριά της, ο καπιταλισμός, αφού ενταφίασε τις αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις για μηχανές οι οποίες δήθεν θα παράγουν αξία, αναγκάσθηκε, ή καλύτερα υποχρεώθηκε να αποδεχθεί την αντικειμενικότητα και υλικότητα με την οποία έρχεται αντιμέτωπος.

Επομένως, σε μια μη ουτοπική οπτική, το κεφάλαιο θέλει και σε ικανοποιητικό βαθμό τα καταφέρνει, να σχεδιάζει μηχανές ως έχουσες ανθρώπινες ουσιολογικές ιδιότητες: δηλαδή η μηχανή να μιμείται, ή μάλλον να σχεδιάζεται κατόπιν μιμήσεως των ίδιων των ανθρώπινων ουσιολογικών καταφάσεων.⁴ Διανοητικά, πρόκειται για μια μεταφυσική των μηχανών, αλλά στο επίπεδο του καθαρού υλισμού πρόκειται για την προσαρμογή των καπιταλιστικών επιδιώξεων στην πραγματικότητα της ταξικής πάλης και του ανταγωνισμού, δηλαδή για εκδίπλωση της πραγματικής υπαγωγής της εργασίας στο κεφάλαιο: τεχνολογική επίθεση του κεφαλαίου στην εργασία.

Έτσι, με βασικό άξονα τις στρατηγικές για μεταβολή του ενεργειακού παραδείγματος (δηλαδή την μερική αντικατάσταση του πετρελαίου και των παραγώγων του σε κρίσιμους κλάδους και τομείς της βιομηχανίας) αποτελεί βασική συνιστώσα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης η υβριδικότητα των μηχανών. Στην βιολογία υβρίδιο ορίζεται το αποτέλεσμα της γενετήσιας ένωσης δύο διαφορετικών ειδών τα οποία όμως ανήκουν βιολογικά στην ίδια ευρύτερη οικογένεια.

Στην πραγματική ζωή, η υβριδική μηχανή η οποία παράγεται με σχετικά μαζικούς όρους, είναι τα υβριδικά οχήματα τα οποία ορίζονται ως αυτά τα οποία διαθέτουν παραπάνω από ένα είδος ενεργειακής πηγής, ανεξαρτήτως του τύπου τους.⁵ Από αυτό βγαίνει το συμπέρασμα ότι η υβριδικότητα της μηχανής εξαρτάται από την πηγή και από τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνει ενέργεια η εν λόγω υβριδική μηχανή η οποία είναι τέτοια, μόνο αν λαμβάνει ενέργεια από περισσότερες πηγές, ανεξαρτήτως του τύπου της.

Εν τούτοις, η υβριδικότητα ως πρακτική και μέθοδος η οποία έχει να κάνει πρωτίστως με την υψηλή τεχνολογία αιχμής, αφορά και τα πρωτογενή υλικά με πολλαπλές εφαρμογές. Οι εφαρμογές αυτές έχουν ενταχθεί στην βιομηχανία της πληροφορικής, των αυτοματισμών κλπ.: πχ. οι με σιλικόνη οπτικές ίνες οι οποίες χρησιμοποιούν υβριδικά πολυμερή-χαλκογενίδια οπτικών μικροκαλωδίων.⁶

Εκεί όπου εμφανίζεται η μεγαλύτερη συνθετότητα είναι στα λεγόμενα υβριδο-βιονικά συστήματα (προσθήκες μηχανικών μελών, ενεργές ορθώσεις, και εξωσκελετοί κλπ) τα οποία έχουν μεγάλη εφαρμογή στην βιομηχανία της υγείας.⁷ Σε αυτό, όμως, δεν αντιμετωπίζουμε μόνο μια καθ’ εαυτή μηχανή, αλλά τον δυσθεώρητο φετιχισμό της υγείας (ιδωμένης ως σύμφωνα με τον Agamben γυμνής βιολογικής ύπαρξης) ως αδιαίρετης, ατομικής ιδιωτικής (individual, atomic, idiotic) αξίας –επομένως και εμπορεύματος.

Αν αυτό το σύμπλεγμα κριθεί, τότε καθ’ εαυτό το υβριδο-βιονικό σύστημα δεν είναι μηχανή, αλλά το τελικό βιομηχανικό εμπόρευμα. Οπότε, ως μηχανές θα πρέπει να εκληφθούν οι συσκευές και τα εργαλεία laser τα οποία συρράφουν και συνδέουν τα τμήματα των υβριδο-βιονικών συστημάτων, καθώς και τα υπόλοιπα μηχανικά σύνολα.

Το ζήτημα είναι ότι οι λόγοι (discourses) με τον οποίο περιβάλλονται και προβάλλονται αυτά τα projects, οδηγούν στην διαστρέβλωση της έννοιας, της εμπειρίας και της πρακτικής, ως επίσης της στρατηγικής των εργατών cyborg. Δηλαδή, όλο αυτό σηματοδοτεί κάθε φορά μια ιδεολογική επίθεση μιας ορισμένης καπιταλιστικής μερίδας ενάντια στην πιο (α)σύγχρονη, (ανα)παραγωγική, μαχητική και πλούσια μορφή προλεταριακής εργασίας και ύπαρξης. Έτσι, το “Ινστιτούτο Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Μηχανικών” (Institute of Electrical and Electronics Engineers) και συγκεκριμένα η “Τεχνική Επιτροπή για τους Cyborg και τα Βιονικά Συστήματα” αυτού, στον ιστότοπό της, ταυτίζει τους cyborg, με όσους έχουν βιονικά μέλη.⁸ Δηλαδή καταβάλλεται προσπάθεια, ώστε μια δυστοπική ενδεχομενικότητα να καταστεί επικρατούν σενάριο. Όμως, θεμελιακά, cyborg είναι ο εργάτης του οποίου το σώμα και ο νους είναι σε σύνδεση τόσο με την (ανα)παραγωγή αξίας, όσο και με τα cybernetics.

Επιπρόσθετα, τα αφεντικά αυτών των τομέων δεν γνωρίζουν, ή παραγνωρίζουν ότι υπάρχει ένα πολιτικά προσδιορισμένο σύνολο cyborgs με την υποκειμενικότητα (με όλα όσα περιλαμβάνει) των ψηφιακών γηγενών (digital “gegeni”) σε μια άλλη (άγνωστη σε αυτούς) διάσταση.

7. Το γονιδίωμα ως εμπόρευμα 

Το εμπόρευμα εργατική δύναμη μέσω της κεντρικότητάς του αποκτά κυριαρχία μέσα στο συνολικό σύστημα της κοινωνικής (ανα)παραγωγής. Αυτό αναπόδραστα επιφέρει τόσο την ανάδυση, όσο και την ανατολή της καθαρά παραγωγικής (και όχι απλά αναπαραγωγικής) βιομηχανίας παραγωγής του εμπορεύματος εργατική δύναμη. Δηλαδή, με απλά λόγια στην φυσική παραγωγή του εμπορεύματος εργατική δύναμη (κύηση, γέννηση, ανατροφή κλπ) στο αρχικό στάδιο παρεμβάλλεται μια (βιο)μηχανική διαδικασία υψηλότατης ειδίκευσης, η οποία έχει αποκληθεί γενετική μηχανική.

-Πρόκειται (ας ελπίσουμε⁹) για την βελτίωση ή επιδιόρθωση του DNA με μηχανικό τρόπο, και μάλιστα με την εφαρμογή και της κβαντικής μηχανικής.¹⁰

Δεν είναι σενάριο, αλλά ένας ολόκληρος κλάδος της συνολικότερης βιομηχανίας υγείας ο οποίος εφάπτεται διακρατικών μεγα-πολιτικών και των αντίστοιχων ανταγωνισμών. Πέρα από την περίπτωση της εργατικής δύναμης, η γενετική μηχανική εφαρμόζεται σε μεγάλη κλίμακα στην βιομηχανία σπόρων και τροφίμων.

Έτσι, ένα νέο εμπόρευμα έχει παραχθεί: τα μερικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του γονιδιώματος: ο πολιτισμός έφτασε στο σημείο εμπορευματοποίησης του πιο σκληρού πυρήνα της ίδιας της ανθρωπινότητας, του DNA.

8. Τα παράδοξα της κυβερνετικής 

Σύμφωνα με ένα επίσημο-συμβατικό ορισμό “κυβερνητική είναι η μετα-επιστημονική προσέγγιση προκειμένου να εξερευνήσεις κανονιστικά συστήματα –τις δομές, τους περιορισμούς και τις πιθανότητές τους”¹¹. Όμως, η κυβερνητική (όπως και η κυβέρνηση) ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική λέξη κύβος. Νομοτελειακά η κυβερνετική διαδικασία συνδέεται με το τυχηρό παίγνιο κυβεία¹².

Έτσι, ένα παράδοξο γεννιέται: από την μια η σύγχρονη συμβατική (conventional) κυβερνετική εξ ορισμού ασχολείται με κανονιστικά συστήματα, τα οποία είναι προσδιορισμένα μέσω αλγορίθμων και νουμερικών ακολουθιών, στα οποία κάθε τι φαίνεται λιγότερο ή περισσότερο ότι είναι προκαθορισμένο και προβλέψιμο, αλλά από την άλλη η ρίζα της κυβερνετικής είναι συνδεδεμένη με τον τζόγο και την καθαρή τύχη.

Επομένως, η κυβερνετική είναι κάτι βαθύτερο: διακρίνεται τόσο από την διακυβερνητικότητα (governance) (δηλαδή την θεσμοποιημένη (institutionalised) άσκηση πολιτικής εξουσίας), από τις εφαρμογές τις διοίκησης (management, administration), όσο και από τον χειρισμό (handling). Και τούτο διότι η κυβερνετική εξωτερικεύεται πάντα εντός ενός συγκεκριμένου συστήματος ή περιβάλλοντος, και μάλιστα μέσα από τους όρους της ίδιας της κίνησής της. Έτσι, κατά την ενάσκηση της κυβερνετικής, η κινησιολογία και η εμπροθετότητα (intentionality) των κυβερνετικώς δρώντων (των cyber agents) επηρεάζει και επιδρά πάνω στην κινησιολογία των αγνoόντων την συγκεκριμένη cyber action, και έτσι ανοίγονται ενδεχομενικότητες και απρόοπτα. Πρόκειται για ζητούμενο (και σε καμία περίπτωση a priori δεδομένο) το πώς χωροχρονικά πραγματώνονται τα αποτελέσματα και οι επιδράσεις της cyber action, καθώς και η επέκταση αυτών.

Η κοινή αίσθηση (common sense) νομίζει ότι το cyber έχει να κάνει με την ψηφιακότητα. Η αλήθεια είναι ότι επί το πλείστον η πιο αποτελεσματική cyber δραστηριότητα ενασκείται στην διατομή μεταξύ ψηφιακότητας και πραγματικού περιβάλλοντος, με την μεσολάβηση τεχνολογικών μέσων.

Tο κυβερ-οικο-σύστημα

Σύμφωνα με τον κοινά αποδεκτό ορισμό “κυβερ-οικοσύστημα είναι μια συμπλεγματική κοινότητα διαδραστικών συσκευών, δικτύων, ανθρώπων και οργανισμών, και το υποστηρίζον αυτές τις διαδράσεις περιβάλλον των διαδικασιών και των τεχνολογιών”.¹³

Εξ ορισμού, αλλά και εκ της εμπειρίας, συνάγεται ότι το κυβερ-οικο-σύστημα είναι κάτι περιορισμένο και περιοριστικό, καθ’ όσον προσδιορίζεται από κάποια μορφή και κάποιο είδος συμπλέγματος (complex). Με αυτόν τον τρόπο τα εμπλεκόμενα μέρη, διαδρώντας (interacting) μέσω του συμπλέγματος, έχουν την ικανότητα της αλληλοαναγνώρισης, κάτι το οποίο μειώνει τις εξωτερικές (external) δυνητικότητες και ενδεχομενικότητες.

Γίνεται αντιληπτό ότι αυτό το σύστημα αφορά ζητήματα ασφάλειας και επιχειρήσεων (operations), και όχι τόσο το παραγωγικό προτσές καθ’ εαυτό. Πρόκειται, όμως, για σύστημα άμεσα συνδεδεμένο με την τεχνολογική εξέλιξη, καθ’ όσον τα τεχνολογικά μέσα είναι αυτά μέσω των οποίων συγκροτείται.

Οι βασικές καινοτομίες οι οποίες εφαρμόζονται στο κυβερ-οικο-σύστημα είναι οι εξής:¹⁴

-Ο κβαντικός υπολογισμός

-Η 5G τεχνολογία

-Η σύγκλιση πληροφοριακής και επιχειρησιακής Τεχνολογίας

Το εν λόγω σύστημα stricto sensu δεν παράγει με άμεσο τρόπο αξία (εξαιρουμένης της εφαρμογής του στην βιομηχανία του θεάματος), ωστόσο είναι στενά συνδεδεμένο με το συνολικό σύστημα κεφαλαιακής (ανα)παραγωγής. Και τούτο διότι, πέρα από τα ζητήματα ασφάλειας, τα οποία διεκπεραιώνει, χρησιμοποιείται για promotion, για έκλυση επιθυμητικών ροών, και έτσι εμπλέκεται στην διεξαγωγή των εμπορικών ανταγωνισμών. Επίσης, στον ίδιο χρόνο, η λειτουργία του συμβάλλει στην εξέλιξη των τεχνολογικών καινοτομιών, οπότε καθ’ εαυτό συνιστά παραγωγική κατανάλωση, ως επίσης μερική διαδικασία πρωταρχικής συσσώρευσης, καθ’ όσον ανοίγει δρόμο στην δημιουργία νέων πεδίων καπιταλιστικής κερδοφορίας και επεκτείνει τις πλανητικές αγορές (global markets).

Από την θέση του εργαζόμενου ο οποίος λειτουργεί ή επιχειρεί σε αυτό το σύστημα, πρόκειται για μια ιδιότυπη περίπτωση πραγματικής υπαγωγής, καθ’ όσον από τεχνική άποψη, εδώ η πραγματική υπαγωγή δεν επιτυγχάνεται, με αυτόματο-μηχανικό τρόπο, όπως μέσα στην κατ’ εξοχήν εργοστασιακή μονάδα, αλλά μέσω κάποιου άλλου εργαζόμενου ο οποίος βρίσκεται σε κάποια κλειστή αίθουσα (στο “υποστηρίζον τις διαδράσεις των διαδικασιών και των τεχνολογιών περιβάλλον”), και μέσω υπολογιστών, οθονών και ακουστικών επεξεργάζεται δεδομένα, προσπαθώντας να διαμορφώσει και να προσαρμόσει το συγκεκριμένο κυβεροικο-σύστημα σύμφωνα με τον σχεδιασμό. Πρόκειται δηλαδή για μια ζωντανή διαδικασία.

Το κυβερ-φυσικό περιβάλλον

Η καθ’ εαυτή βιομηχανική παραγωγή έχει προσπεράσει το συμπλεγματικό οικο-σύστημα και έχει επιτύχει την οργανική ένταξη των κυβερ-φυσικών περιβαλλόντων ή συστημάτων.¹⁵ Αυτό τεχνικά γίνεται κατορθωτό μέσω ψηφιακών τεχνολογιών όπως τα big data (μεγάλα δεδομένα), η εκμάθηση των μηχανών (machine learning)¹⁶, και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων. Αυτά τα συστήματα λειτουργούν, έχοντας ως βασικό στόχο την μεταβολή της καμπύλης του οριακού φθίνοντος κόστους (marginal abatement cost curveMACC).

Πρόκειται για μια κατηγορία των αστικών οικονομικών η οποία αποδίδει το κόστος της μείωσης των βλαβερών συνεπειών από την λειτουργία της βιομηχανίας (τοποθέτηση φίλτρων, υιοθέτηση φιλικών προς το φυσικό, πλανητικό περιβάλλον μεθόδων, χρήση νέων υλικών κλπ). Όσο, όμως, κι αν η αστική επιστήμη και προπαγάνδα προσπαθεί να εξιδανικεύσει και να ιδεολογικοποιήσει αυτό το κόστος, είναι απλά μεταβολές στην αξία του σταθερού (fixed) κεφαλαίου, από τις οποίες προκαλούνται μεταβολές στο κλάσμα μεταξύ του σταθερού και του μεταβλητού κεφαλαίου, δηλαδή μεταβολές από τις οποίες προσδιορίζεται τόσο η ποσότητα, όσο και το ποσοστό απόσπασης απόλυτης πρόσθετης αξίας:

-Έτσι ο λόγος (discourse) περί περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής συχνά συσκοτίζει την τεχνολογική επίθεση του κεφαλαίου στην εργασία: την αύξηση της αξίας του σταθερού κεφαλαίου έναντι της ταυτόχρονης μείωσης της αξίας του μεταβλητού κεφαλαίου. Στην σχηματική αναπαράστασή του το κυβερ-φυσικό περιβάλλον λαμβάνει την μορφή ενός νέφους το οποίο συνδέει το “φυσικό” με τις λειτουργίες της “βιομηχανικής επικράτειας”: αυτό συγκροτεί ένα ολοκληρωμένο κυβερ-φυσικό σύστημα.

9. Οι μαλακές μηχανές 

Συντρέχει μια σύνδεση μεταξύ του κάθε επιπέδου κοινωνικοταξικού ανταγωνισμού και των μέσων εργασίας. Η εργατική μαχητικότητα εμπνέεται τα όπλα της μέσα από το εργοστάσιο, ή μάλλον μετατρέπει τα εργαλεία και τα μέσα εργασίας τα οποία χειρίζεται, σε όπλα. Τα μέσα εργασίας δεν συμπυκνώνουν απλά την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, της επιστήμης και της τεχνικής, αλλά είναι καθ’ εαυτά προϊόντα της ίδιας της ταξικής πάλης, παράγονται και ως απάντηση στις ανάγκες και τις επιθυμίες της.

Τα κανόνια και τα μουσκέτα στα οδοφράγματα του 19ου αιώνα ήταν σε άμεση σύνδεση με την μηχανοποίηση: με τα γρανάζια και τα έμβολα. Ομοίως και στις επόμενες δύο βιομηχανικές επαναστάσεις.

Αυτό σημαίνει ότι στην εποχή μας η εργατική μαχητικότητα αντλεί τα όπλα και από το cyber.¹⁷ Αυτό, όμως, έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση της ανάγκης για παραγωγή νέων μηχανών (και υλικών) οι οποίες θα είναι λιγότερο βίαιες, δηλαδή κατά την λειτουργία τους παράγεται λιγότερη ισχύ, χωρίς να πέφτει η παραγωγικότητα. Στην ίδια κατεύθυνση το World Economic Forum τροχιοδεικτεί προς την ενάσκηση και εφαρμογή soft power.¹⁸

Στο “με σβηστά τα φώτα”-σκοτεινό εργοστάσιο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης όλα είναι λεπτεπίλεπτα και ραφιναρισμένα. Κάθε αδεξιότητα, κάθε τραχύτητα είναι επικίνδυνη να προκαλέσει ζημιές. Τα μουτζουρωμένα χέρια της εργατιάς υποτίθεται ότι υποκαθίστανται από εξευγενισμένα λεπτοδάχτυλα τα οποία αγγίζουν οθόνες αφής. Πώς μπορεί να λειτουργήσει ένα χαλυβουργικό χυτήριο ή ένα μηχανουργείο με αυτούς τους όρους;

Το ερώτημα το οποίο τίθεται, είναι, αν όλη αυτή η καπιταλιστική εικονοπλασία ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή αν αποτελεί ακόμα μια ιδεολογική επένδυση.

Οι μαλακές μηχανές από τεχνική άποψη βασίζονται στην υδρο-γέλη (hydro-gel)¹⁹ η οποία έχει εξαιρετικές φυσικές και χημικές ιδιότητες οι οποίες τους αποδίδουν απευθυντέα συστατικά για μαλακούς ωθητήρες, φορετές τεχνολογίες, ιατρικές συσκευές και ρομπότ ανθρώπινης διάδρασης.²⁰ Έτσι, σύμφωνα με τους συγγραφείς αυτά τα υλικά συμβάλλουν στην νοημοσύνη (intelligence) των συστημάτων μαλακών μηχανών.

Όμως, τι σημαίνει ότι ένας αντικειμενικός οργανισμός, εν προκειμένω το σύστημα μαλακών μηχανών έχει νοημοσύνη; Σημαίνει ότι έχει σχεδιασθεί και παραχθεί ώστε να το δουλεύει και να το τρέχει ένα elite intelligent cyborg, που στον ίδιο χρόνο επιτελεί και συμπυκνώνει την λειτουργικότητα του χειριστή (manipulator), του καλούμενου να λάβει επί τόπου αποφάσεις (manager), του διευθύνοντος το όλο σύστημα (director), και του επιδιορθωτή-χειριστή (handler): τέσσερις λειτουργίες από τον εργάτη: αυτό κι αν είναι η πιο τρανή απόδειξη της υπεροχής της εργασίας.

Επίσης, το εν λόγω cyborg έχει εκπαιδευθεί σε συνθήκες υψηλότατης ειδίκευσης (η οποία στον ίδιο χρόνο απαιτεί την από-ειδίκευση του εργάτη του μητροπολιτικού πεδίου). Και έτσι, ένας νέος κρισιακός κύκλος ανοίγει του οποίου οι συνιστώσες, σταχυολογημένες, έχουν ως εξής:²¹

-Εμφάνιση και αύξηση της ανάγκης για νέες αγορές προμήθευσης των υλικών της υδρο-γέλης (οπότε νομοτελειακά: επέκταση).

-Εμφάνιση ιδεολογημάτων αναπαράστασης του elite intelligent cyborg ως super human, επομένως μπουρζουάδικη απόπειρα διασάλευσης της προλεταριακής ενότητας.

-Aπώλεια κινήτρου και ενδιαφέροντος για την εργασία (εξ αιτίας της αύξησης και της έντασης του βαθμού εκμετάλλευσης) ανάμεσα στις γραμμές των elite intelligents. -Στην πρώτη κυκλική κρίση της βιομηχανίας η οποία στηρίζεται στα συστήματα μαλακών μηχανών, ποσοστό αυτών αυτοί θα μείνουν άνεργοι.

Από εδώ επίσης βγαίνει ότι όσο γενικεύεται η χρήση των μαλακών μηχανών στις βιομηχανίες με τεχνολογία αιχμής, τόσο θα αυξάνεται και η ζήτηση για το απαραίτητο raw material (ακατέργαστο υλικό). Διότι τα εργοστάσια στα οποία παράγονται οι μαλακές μηχανές, προκειμένου να παράξουν, πρέπει να παραγγείλουν υλικά σε άλλα όχι τόσο μαλακά εργοστάσια, και αυτά τα πιο σκληρά εργοστάσια σε τελική ανάλυση θα παραγγείλουν σε χαλυβουργίες και ορυχεία, και όλα αυτά τα προϊόντα θα μεταφερθούν μέσω φορτηγών αυτοκινήτων και πλοίων, και θα αποθηκευθούν προσωρινά σε storages, και σε ΣΕΜΠΟ, μέσω κλαρκ και άλλων σκληρών μηχανών, και εργάτες και εργάτριες στις κατασκευές θα χτίσουν τα νέα κτίρια τα οποία θα στεγάσουν όλες αυτές τις δραστηριότητες.

Επομένως, τα μουτζουρωμένα εργατικά χέρια αυξάνονται σχετικά.

Παρ’ όλα αυτά, τα αφεντικά δεν παραιτούνται από το όραμα εξίσωσης της τεχνητής νοημοσύνης με την ζωντανή κοινωνική εργασία: Στην σεμιναριακή «αναφορά» (2018) της SIEMENS αναφορικά με τους ψηφιακούς companions (συνέταιρους) στο “εργοστάσιο του μέλλοντος” αναφέρεται ότι βασικό στοιχείο διάδρασης με τις μηχανές θα είναι η «εικονική πραγματικότητα» (Virtual Reality) και η «επαυξημένη πραγματικότητα» (Augmented Reality). Το κλειδί γι’ αυτό είναι η ψηφιοποίηση (digitizasion) Έτσι, το ισόγειο κατάστημα (shop floor) -εκεί δηλαδή όπου στο φορντικό εργοστάσιο είναι εγκατεστημένη η γραμμή συναρμολόγησηςτου “εργοστασίου του μέλλοντος”, τα προϊόντα του και τα στοιχεία (assets) της παραγωγή του, θα ρεπλικάρονται εικονικά (virtually) ως «ψηφιακά δίδυμα» (Digital Twins), ώστε να παρέχεται η δυνατότητα προσομοίωσης (simulation) σεναρίων.²² “Τελικά, το εργοστάσιο του μέλλοντος θα είναι εξοπλισμένο με μεγάλο αριθμό αισθητήρων οι οποίοι συλλέγουν δεδομένα (data) και παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες για τα Ψηφιακά Δίδυμα”. Στόχος είναι η μετάβαση σε μια «αυτόνομη νοημοσύνη» («autonomous intelligence»). Σε αυτό ένα από τα κλειδιά τα οποία τα αφεντικά ξεχωρίζουν, είναι αναφορικά με την αυτοκινητοβιομηχανία, “οι υψηλοί μισθοί των εργατών έναντι των ρομπότ”.

Στην περίπτωση αυτή, τα αφεντικά είναι σε τελική ανάλυση ειλικρινή: αντιπαραβάλλοντας ως ίσους τον εργάτη και το ρομπότ, στόχος είναι η επίθεση στην αξία της εργατικής δύναμης του πρώτου. Ο αισθητικοποιημένος φουτουρισμός αποκαλύπτεται ως ευθεία και άμεση τεχνολογική (αλλά και ιδεολογική) επίθεση του κεφαλαίου στην εργασία: η (ανα)παράσταση των ρομπότ ως εξισοποιημένων παραγόντων-συνεργατών δημιουργεί στον εργάτη “αγωνία επιβίωσης” και ένα αίσθημα υπαρξιακής απειλής.

Όμως, σε ένα βαθύ επίπεδο κριτικής, γίνονται ορατά τα εξής:

-Η γνωστή διαδικασία αντεστραμμένης (αυτό)αναγνώρισης του κεφαλαίου στον κοινωνικοταξικό ανταγωνισμό, ώστε φωτίζει την ανάγκη για πλήρη παραμερισμό του τυπικού διευθυντικού δικαιώματος, προκειμένου η ενορχήστρωση της stricto sensu παραγωγικής διαδικασίας και δραστηριότητας να διεξάγεται από την λεγόμενη «αυτόνομη νοημοσύνη». Αυτό σημαίνει, ότι όπως και να έχει, ανεξάρτητα του ποιο σενάριο θα προκριθεί, η ζωντανή εργασία αποκτά μεγαλύτερη εξουσία μέσα στο εργοστάσιο.

-Ο ρόλος τον οποίο επιτελούν οι αισθητήρες αναφορικά με την συλλογή δεδομένων και την παροχή πληροφοριών. Έτσι, το εργοστάσιο του μέλλοντος μετατρέπεται όσον αφορά την λειτουργικότητά του σε μια μικρογραφία big data. Αυτό δίνει στο εργοστάσιο την δυνατότητα πειραματισμού με μεγάλη ασφάλεια (το λεγόμενο Α/Β testing, δηλαδή δοκιμή δύο μεταβλητών)²³, της εκμάθησης μηχανών, και του natural language processing (διαδικασία φυσικής γλώσσας)²⁴, πράγματα τα οποία συντείνουν και συμβάλλουν στην διάδραση.

10. TechCapital 

Στην οπτική του προτσές της συσσώρευσης παραγωγικού κεφαλαίου και αναπαραγωγής του σε διευρυμένη κλίμακα, η τεχνολογία είναι αυτό το οποίο προγράφει τις πρέπουσες και αναγκαίες αναλογίες (proportions) οι οποίες είναι προϋποθέσεις της επέκτασης του παραγωγικού προτσές.

Επομένως, η τεχνολογία, θεωρούμενη ως άμεση παραγωγική δύναμη, έρχεται από το μέλλον, και έτσι καθίσταται αντικειμενικά οργανικό τμήμα της επέκτασης του παραγωγικού προτσές: της συσσώρευσης και αναπαραγωγής παραγωγικού κεφαλαίου σε διευρυμένη κλίμακα. Αυτό το γεγονός, πιο πολύ από ότι σε άλλους τομείς (θέαμα, κουλτούρα, συμβολικότητες) οδηγεί προς την ανεξαρτητοποίηση του συσσωρευμένου και συσσωρευόμενου παραγωγικού κεφαλαίου: στην (α)σύγχρονη συγκρότηση του techcapital.

Έτσι, σε συνθήκες όξυνσης του εσωτερικού ανταγωνισμού ανάμεσα στα διαφορετικά τμήματα του κεφαλαίου, δηλαδή σε συνθήκες αιφνίδιας αναδιάρθρωσης του κεφαλαίου ως ενικής-υφηλιακής (universal) σχέσης, το techcapital επιτίθεται ενάντια στα υπόλοιπα τμήματα του κοινωνικού κεφαλαίου.

Στο σημείο θέασης του ειδικά προσδιορισμένου κεφαλαιακού τρόπου παραγωγής, η επίθεση του techcapital στόχο έχει την κεφαλαιοποίηση (capitalizasion) της πραγματωθείσας πρόσθετης αξίας. Τώρα, η συνολική πραγματωθείσα πρόσθετη αξία (αποσπασθείσα μέσω της πρόσθετης εργασίας) ισούται με το κέρδος συν την πρόσοδο. Αυτό, με άλλα λόγια, σημαίνει ότι το techcapital αξιωματικά (πόσο μάλλον σε συνθήκες ανεξαρτητοποίησής του) απεχθάνεται την προτεσταντική ηθική της αποταμίευσης, και τον αποθησαυρισμό. Τα λιμνάζοντα, απαξιούμενα κεφάλαια θα βρει τρόπο να τα κεντρίσει, ώστε, εφόσον δεν (αντ)αποκρίνονται, τα οδηγεί στην δημιουργική καταστροφή τους.

-Αυτό δεν έχει κάνει με κάποιον υποτιθέμενο αδηφάγο, απoηθικευτικό (demoralizing), μηδενιστικό χαρακτήρα του κεφαλαίου, αλλά συνιστά όρο ύπαρξης: δηλαδή sine qua non όρο της συσσώρευσης και αναπαραγωγής του σε διευρυμένη κλίμακα.

11. Υπερκαταληπτική (hyperstitional) επισήμανση αναφορικά με το Matrix 

Στις τέλη της δεκαετίας του 1990 και στην δεκαετία του 2000 η πίστη περί του Matrix ήταν συνωμοτική. Οι cinematic αναπαραστάσεις, όπως και οι συνωμοσιολογίες αναφορικά με την 9/9/2001, μετέβαλαν την πίστη σε μια ολόκληρη γραμματεία (literature).

Στις συνθήκες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης ο λόγος και οι αναφορές στο Matrix είναι απολύτως νομιμοποιημένες, καθώς γι’ αυτό κάνουν λόγο μεγάλες βιομηχανίες, πανεπιστημιακοί, influencers κλπ.

To Matrix συνδέεται με τον όρο του ύπνου. Στην αρχαιοελληνική μυθολογία ο Ύπνος είναι αδελφός του Θανάτου, και ένας από τους χιλιάδες γιους του είναι ο Μορφέας ο οποίος κατοικεί στην γη των Κιμέριων ή Σκυθών. Έτσι, στην συνεπαγωγή της μυθοπλαστικής πλαισίωσής του το Matrix είναι ένα πολυπλόκαμο σύνολο από μηχανισμούς από το οποίο παράγονται ή κατασκευάζονται οι μορφές, και συγκεκριμένα: όλες οι μορφές οι οποίες προέρχονται από μια καντιανή σήμανση (notion) καθαρότητας.

Επομένως, η περιεχομενικότητα του μυθοπλαστικά προσδιορισμένου (αν μπορεί να προσδιορισθεί κάτι μυθοπλαστικά) Matrix είναι συνδεδεμένη με την αισθητική. Από εδώ βγαίνει ότι ο dominant (επικρατών) μηχανισμός στο σύνολο των μηχανισμών οι οποίοι συγκροτούν το Matrix, αποσυνδέει μερικά τα περιεχόμενα από τις αντιστοιχούσες σε αυτά μορφές, με αποτέλεσμα την ανεξαρτητοποίηση (στο όνομα της καθαρότητας) των κενών μορφών.

12. Στοιχεία φαινομενολογίας του bit-coin και του blockchain 

Το bitcoin²⁵ το οποίο προέκυψε ως αποτέλεσμα της εργασίας “Satoshi Nakamoto” δεν είναι καθ’ εαυτό νόμισμα, αλλά όπως το ίδιο λέει, κέρμα. Δηλαδή, σύμφωνα με την αυτόαντίληψή (self-comprehension) του πρόκειται για ένα prima facie (εκ πρώτης όψης) υλικό (material).²⁶ Ως τέτοιο είναι μη αναγώγιμο, δηλαδή η αξία w τεμαχίων bit-coin = η αξία w τεμαχίων bit-coin. Είναι ταυτολογικό. Προκειμένου να διασφαλισθεί αυτό, έχει συμφωνηθεί ότι η συνολική ποσότητα των κυκλοφορούντων bit-coin θα ανέρχεται μέχρι 21.000.000.

Το bit-coin είναι απόλυτη προϋπόθεση για τα κρυπτονομίσματα.

Όλη αυτή η αλυσίδα της καινούριας παραγωγής η οποία βασίζεται στην εξόρυξη (mining) κομματιών τα οποία στην συνέχεια συγκροτούν κρυπτονομισματικές μορφές, από θεωρησιακή σκοπιά βασίζεται στην ώθηση (urging), επιτάχυνση και ποιοτική μεταβολή των τεχνικών κινήσεων τις οποίες επιτελεί το χρήμα. Σε αυτές τις μορφές το μηχανοτεχνικό δεν μπορεί να αποσπασθεί από το αξιακό. Είναι τόσο δεμένα, ώστε τείνουν προς την παραγωγή μιας συνολικής μηχανοτεχνοαξιακής πραγματικότητας.

Αυτό συνδέεται με το ίδιο το P2P (peer to peer: επιθεωρητικό²⁷ και αποκλείον κάθε τρίτο τμήμα (third party)) network, και το αποκρινόμενο πρωτόκολλο, με το οποίο παράγεται το bit-coin, το οποίο επιτυγχάνει την μοναδικότητα (singularity) και την ανωνυμικότητα (anonymity).

To bit-coin ως τέτοιο, δηλαδή αυτό το οποίο παράγει η εργασία του mining, δεν είναι ακόμη κρυπτονόμισμα. Προκειμένου να καταστεί αυτό, πρέπει να εισέλθει στην πλατφόρμα ψηφιακής μετατροπής (digital conversion platform), ώστε να δημιουργηθεί το block-chain.

Το block-chain πέρα από (beyond) το πρωτόκολλο, είναι κίνηση.

Έτσι, προκύπτει η άρνηση του δομικού στοιχείου του αρχικού bit-coin, δηλαδή του block:

Στο πασίγνωστο πλέον “Satoshi Nakamoto μήνυμα, ενσωματωμένο στην κερματική βάση του πρώτου μπλοκ”, η στήλη στα αριστερά είναι κλασικός δυαδικός προγραμματισμός: δηλαδή το πρώτο block προέκυψε από τον κώδικα της μηχανής Touring. Έτσι το bit-coin είναι καθ’ εαυτό aufheben: παρήχθη μέσα από την πηγή της 3 ης  Βιομηχανικής Επανάστασης την οποία κατά την ίδια την στιγμή της «γέννησής» του αρνήθηκε διαλεκτικά.

Αυτό σημαίνει ότι η περαιτέρω εξέλιξη είναι το κόψιμο του ομφάλιου λώρου και ο απογαλακτισμός: η αποδέσμευση του bit-coin από τον δυαδικό κώδικα, και πιθανόν η σύνδεσή του με την κρυπτο-λεκτική με την οποία συναρθρώνεται η σημειωτική κωδικοποίηση.

Επιπρόσθετα, σε διαφοροποίηση προς το χρήμα της κλασικής πολιτικής οικονομίας (fiat currency), η βασική λειτουργία την οποία επιτελεί το bit-coin και τα κρυπτονομίσματα, δεν είναι τόσο η ανταλλαγή, αλλά η διανομή (κοινωνικού πλούτου), παρ’ ότι στις εμπορικές διαφημίσεις στο διαδίκτυο προωθείται σε πρώτο χρόνο ως εναλλακτικό μέσο πληρωμής.

Επομένως, το bit-coin όχι μόνο εξ αιτίας της μεγάλης επιταχυντικής ιδιότητάς του, αλλά και λόγω της διανεμητικής ικανότητάς του (κι αυτό εξ αιτίας της ικανότητάς του να αποθηκεύει αξία), συνδέεται άμεσα με ευρύτερες ποιοτικές μεταβολές οι οποίες ανά περιστάσεις μπορούν να λάβουν αλματώδη χαρακτήρα.

Αυτό διότι οι κοινωνικοπολιτικές προβολές και αντανακλάσεις του προωθούν την ρευστοποίηση (liquidation), και έτσι συμβάλλει στην “ρευστοποίηση του καθεστώτος”²⁸ η οποία εντείνεται από την διλημματική κατάσταση στην οποία το κάθε καθεστώς τοποθετεί εαυτό.

Σε ένα άλλο επίπεδο, πέρα από prima-facie υλικό, το bit-coin είναι μεσολάβηση συγκεκριμένων ποιοτήτων κοινωνικών σχέσεων. Επομένως, τα καθήκοντα τα οποία απορρέουν από την διαίρεση της εργασίας για την παραγωγή bit-coin, από το ίδιο το πρωτόκολλο, και το network, κατανέμονται με βάση το σύστημα του rotation (περιστροφής), ώστε να πληρώνεται (to be fulfilled) το P2P network: η (επι)διορθωτική επιθεώρηση με σκοπό τον ύψιστο βαθμό βελτίωσης και βελτιστοποίησης.

Στον πραγματικό κόσμο και στην πραγματική ζωή πρόκειται για μερικές cyber ποιότητες οι οποίες συνθέτουν την σχέση την οποία το bit-coin μεσολαβεί. Νομοτελειακά, αυτό σημαίνει ότι το υποκείμενο του όλου συστήματος ή κυκλώματος του bit-coin, είναι οι αυτόνομοι cyborg εργάτες, δηλαδή –να το θέσω κάπως (ανα)παραστατικά: αυτοί οι οποίοι λόγω των αρνήσεων και της ενάσκησης προλεταριακού σαμποτάζ, αποδρούν από το με τα φώτα σβηστά-σκοτεινό εργοστάσιο.

Οι ρυθμιστικές προσπάθειες των καπιταλιστικών αρχών έχουν ως στόχο την μεταλλαγή των κρυπτονομισμάτων σε κάποια υβριδική-ψηφιοποιημένη μορφή κλασικού χρήματος, δηλαδή σε τελική ανάλυση στόχος είναι η διαμεσολάβηση εξουσιαστικών σχέσεων εκ μέρους των κρυπτονομισμάτων.²⁹ Εξ αιτίας αυτού οι αρχές και ο επίσημος λόγος προσπαθεί να ερμηνεύσει το όλο προτσές με όρους ιδεολογικούς, δηλαδή με όρους νεοφιλελεύθερης χρηματοοικονομικής θεωρίας.

Η εξουσιαστική σκλήρυνση δίνει τον «αγώνα» της για την δική της κανοναρχημένη κανονικότητα. Η αντίσταση ενάντια σε αυτόν τον αγώνα συγκροτεί πεδία της ταξικής πάλης του μέλλοντος.

Από άποψη περιεχομενική, η κρυπτονομισματική (ανα)παραγωγή δεν συνιστά τρόπο παραγωγής, ούτε τύπο παραγωγής, αλλά συνιστά είδος παραγωγής, είναι δηλαδή ειδολογικά προσδιορισμένη: είναι το είδος παραγωγής όπου οι αυτόνομοι cyborg υλικοποιούν αυτόνομα την γενική νοημοσύνη τους.

Το καπιταλιστικό σύστημα, προσπαθώντας να ρυθμίσει, δηλαδή να χρηματιστικοποιήσει, παίζει με την φωτιά. 

O παραγωγικός χαρακτήρας του κρυπτονομισματικού προτσές 

Η εξόρυξη είναι υλική εργασιακή δραστηριότητα, πραγματικής μετάπλασης της ύλης, δηλαδή cyborg εργασία παραγωγής προϊόντος. Δεν είναι τόσο ότι φέρνει κάτι στην επιφάνεια, όπως στην κλασική εξόρυξη, όσο προσθέτει το υλικό (μεταδραστικές εγγραφές - transaction records) σε ένα δημόσιο (για το συγκεκριμένο κάθε φορά blockchain) κατάστιχο (public ledger). Το εργαλείο εργασίας - μέσο παραγωγής είναι η χωρούσα (processing) ισχύ του ειδικά προς τούτο διαμορφωμένου και εξοπλισμένου υπολογιστή. Η τελολογία της δραστηριότητας των miners (εργατών εξόρυξης) είναι το αποκλείειν από το blockchain όψιμες παρουσιαζόμενες μεταδράσεις (transactions).

Είναι κρίσιμο θέμα η διευκρίνιση της διαφοράς μεταξύ data και record. Εδώ, η διάστιξη από τεχνικολειτουργική σκοπιά είναι ελλιπής. Data (δεδομένο) είναι αυτό το οποίο για να εξωτερικευθεί-υλικοποιηθεί (προ)ϋποθέτει ένα a priori σημείο αναφοράς. Record είναι αυτό το οποίο παράγεται μέσα και από το ίδιο το προτσές, και έτσι αποκτά την ποιότητά του ως τέτοιο.

Σε αυτήν την οπτική δεν υφίσταται σχέση μεταξύ data και record. Όμως, η εξουσία έχει ανάγκη το a priori: είναι μια πηγή αυτο-αναφορικής νομιμοποίησής της: ένα τεχνικοοικονομικό causa sui. Επομένως, η εξουσία με αυτόν τον τρόπο εφαρμόζει και ενασκεί, προκειμένου να αλγοριθμοποιήσει την σχέση, την ευρύτητα της θεωρίας συνόλων.

Τα παραπάνω ισχύουν στο μέτρο κατά το οποίο το block περιέχει transaction records: δηλαδή δομή η οποία περιέχει κατά κύριο λόγο πληροφορίες. Αν όμως, η αλυσίδα (chain) συντίθεται από αξίες, τότε έχουμε μια νέα ποιότητα. Σε αυτήν την περίπτωση λόγω της ποιοτικής, περιεχομενικής μεταβολής, αλλάζει και στην μορφή, καθ’ όσον από αλυσίδα μετατρέπεται σε ένα εξάγωνο, σε κυψέλη, και μέσα από κόμβους, δηλαδή με σημεία ποιοτικών αλμάτων, σε μια ατελή κομμούνα. 

Το ζήτημα της πυκνότητας 

Ο αγώνας του συστήματος για καπιταλιστικές ρυθμίσεις της συνολικής κρυπτονομισματικής (ανα)παραγωγής, οξύνει τον ανταγωνισμό:

Στο δημόσιο οικονομικό επίπεδο αναδεικνύει την ύπαρξη βραχυχρόνιων σχετικά χώρων καλλιέργειας μεικτών ή εναλλακτικών οικονομιών. Όμως, το πιο κρίσιμο από όλα είναι ότι η μέτρηση του κρυπτονομισματικού με τις κατηγορίες των αστικών οικονομικών, προκαλεί μια γενική έκπληξη:

Στο ρεβεγιόν της 1/1/2021, η συναλλαγματική τιμή του bitcoin υπερέβη το ποσό των 28,500 $, η κεφαλαιοποίησή του έφθασε στο ποσό των 538,000,000 $. Οι προβλέψεις για το 2021 κάνουν λόγο ότι η συναλλαγματική τιμή θα φτάσει το ποσό των 400,000 $. Λαμβανομένου υπ’ όψη ότι η ποσότητα των κυκλοφορούντων bitcoin είναι σταθερή, η άνοδος στην συναλλακτική τιμή, λογικά συνεπάγεται ότι η περιεκτικότητα του κάθε μητρικού υλικού (χρυσός, πολύτιμα μέταλλα, διαμάντια, κλπ) από το οποίο συντίθενται τα κρυπτονομίσματα, αυξάνεται.

Οι προσπάθειες καπιταλιστικής ρύθμισης αναγκάζουν το bitcoin σε εσωτερική ποιοτική μεταβολή. Επειδή, όμως, προκαλείται ανταγωνισμός, το ίδιο το γενικό καπιταλιστικό σύστημα εξ αιτίας αυτής της εξέλιξης, αφενός εξωθείται σε επιτάχυνση, και αφετέρου αποκαλύπτονται ποιοι τομείς του έχουν δυσκολία προσαρμογής στις νέες συνθήκες και πραγματικότητες.

13. Απορρόφηση 

Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, η απορρόφηση τίνος εκ μέρους του κεφαλαίου συνοδευέτο από μια συνειδητή ταξικοπολιτική δραστηριότητα τόσο μέσα στο εργοστάσιο, όσο και μέσα στο κοινωνικό. Όμως, καθώς η μία Επανάσταση διαδεχόταν την άλλη, η αλματώδης ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και συγκεκριμένα η ενσωμάτωσή της στο σταθερό κεφάλαιο (δηλαδή η μετατροπή της ζωντανής κοινωνικής εργασίας σε νεκρή) έδωσε την δυνατότητα της όλο και μεγαλύτερης αυτοματοποίησης της διαδικασίας απορρόφησης, ώστε αυτή κατά την διάρκεια της 4 ης Βιομηχανικής Επανάστασης αποσπάται από την ευρύτερη ταξικοπολιτική δραστηριότητα, και έτσι καθίσταται μια τεχνομηχανική λειτουργία, και στον ίδιο χρόνο η εν λόγω τεχνομηχανική λειτουργία καθίσταται καθ’ εαυτή ταξικοπολιτική δραστηριότητα.

Η συγκρότηση του υπολογισμού (computation) με βάση την άλγεβρα της θεωρίας των συνόλων και την απορρέουσα από αυτήν αλγοριθμική είναι αυτό το οποίο κάνει εφικτή αυτήν την λειτουργία (function). Οι δικτυωτές τάξεις της θεωρίας των συνόλων εφαρμόζονται ιδιαίτερα στην διαδικασία της απορρόφησης.³⁰

Σε κάθε περίπτωση, λιγότερο ή περισσότερο η αλγοριθμοποίηση των δικτύων της γενικής κοινωνικής (ανα)παραγωγής, εγκλωβίζει σε σχήματα την ίδια την κοινωνική ζωή: δηλαδή την κατασκευάζει αλγεβρικά στο μέτρο κατά το οποίο συνδέεται άμεσα με το κατ’ εξοχήν (ανα)παραγωγικό προτσές.

Το αναπτυξιακό προχώρημα αυτής της διαδικασίας συνεπάγεται ότι το ίδιο το γεγονός της κοινωνικής ζωής τείνει να αποϊδεολογικοποιηθεί εντελώς.

Επομένως, ένας ακόμη διαχωρισμός αναδεικνύεται:

Οι εργάτες cyborg φαντάζουν όχι τόσο κοινωνικοί, όχι από επιλογή, αλλά επειδή είναι το τεχνομηχανικό αυτό το οποίο απορροφά την ορισμένη γι’ αυτούς κοινωνική σφαίρα. Από εδώ προκύπτει η (α)σύγχρονη σχιζοϊκότητα του σχίζοϋποκειμένου:

Ενώ στο τέλος της δεκαετίας 1960 και εντεύθεν, η σχιζοϊκότητα προέρχεται από τον διαχωρισμό του επαναστατημένου-εξεγερμένου υποκειμένου από την συμπλεγματική (οικογενειακή, κομματικοπολιτική, εργασιακή) δομή, δηλαδή μέσα από μια διαδικασία (αντι)υποκειμενοποίησης, τώρα είναι η ίδια η διαδικασία της τεχνομηχανικής απορρόφησης αυτή η οποία αναγκάζει το σχιζοϋποκείμενο να προβάλλει ως δήθεν αντικοινωνικό στα μάτια της σιωπηρής συναινούσας θλιβερής πλειοψηφίας.  

14. Κοσμολογία 

Ο διαφορικός λογισμός και επακόλουθα η αλγοριθμική η οποία συγκροτείται από αυτόν, βασίζεται σε μια αφαίρεση (abstraction). Η αφαίρεση αυτή αναδεικνύεται, αν σε μια συγκεκριμένη διαφορική εξίσωση, υποθέσουμε σύμφωνα με την ελεύθερη βούλησή μας (δηλαδή χωρίς να υφίσταται κάποια τρίτη αναγκαιότητα) ότι μια μεταβλητή ισούται με 0. Τότε, συχνά η οριακή τιμή δίνεται 0/0, δηλαδή άπειρο. Εδώ, λοιπόν, πρόκειται για μία contradictio in termini (αντίφαση εν τοις ιδίοις όροις): δεν μπορεί η οριακή τιμή να είναι το άπειρο.

Αυτό λοιπόν είναι μια λογική και πραγματική μπόμπα στην όλη λειτουργικότητα της ψηφιακότητας, του υπολογισμού και της αυτοματοποίησης. Είναι εδώ όπου η διαλεκτική της φύσης υπερέχει της διαλεκτικής των πραγμάτων, εδώ όπου προβάλλει its sovereignty (την ανωτερότητά-υπεροχή της).

Εδώ, όπου η γενετήρια αρχή της αρνητικότητας ως μερική έκφραση του χάους εκφράζει την απεριόριστη παραγωγική-δημιουργική δύναμη και τον κοινό πλούτο.

Επομένως, ο κάθε μαθηματικός λογισμός και συνεπαγωγικά όλο το computation έχει να κάνει σε τελική ανάλυση με την γεω-μετρία: με την “potentia ordinata”: την διατεταγμένη δυνητικότητα, ενώ η ικανότητα πρόκλησης χάους με την “potentia absoluta”: την απόλυτη δυνητικότητα. Όμως, μεταξύ αμφοτέρων υφίσταται διαλεκτική: η διαλεκτική του σχετικού και του απολύτου: το σχετικό είναι απλά μια ειδική, συνήθως τοποχρονικά προσδιορισμένη, δηλαδή οριοθετημένη, έκφραση, εκδήλωση, διακήρυξη του απολύτου, στην ίδια στιγμή σύμφωνα με την οποία το απόλυτο, επειδή έχει αρνηθεί το σχετικό, το εμπεριέχει.

Επομένως, η επιστημονική διαπάλη για τον τύπο του γενικά εφαρμοζόμενου μαθηματικού λογισμού καθίσταται ευρύτερης σημασίας:

Ο κβαντικός υπολογισμός έχει ενσωματωθεί στα κυβερ-περιβάλλοντα και -συστήματα, δηλαδή λιγότερο ή περισσότερο στην παραγωγή, απόσπαση και εξαγωγή πρόσθετης αξίας με όρους 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Αυτό σημαίνει ότι έχει υπαχθεί στο ίδιο το προτσές της πραγματικής υπαγωγής, ώστε έχει έλθει η ημέρα στην οποία λειτουργεί ως εκμεταλλευτικό (και ίσως καταπιεστικό) εργαλείο.

Με την ίδια αντίστροφη λογική, ή αν θέλετε στον αντίποδα, ο Alan Touring επικαιροποιείται συνεχώς στις ποικίλες συνθήκες και περιστάσεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, και στον ίδιο χρόνο συγκροτεί και μορφοποιεί τα μαθηματικά της εμπροσθοφυλακής, τα οποία οδηγούν στα ψηφιακά φυσικά.³¹

Η Church-Turing-Deutch thesis προσπαθεί να αποδείξει ότι μια ενική υπολογιστική συσκευή μπορεί να προσομοιώσει κάθε φυσικό προτσές. Από εδώ βγαίνει ότι το Matrix αποκτά μια ενιαία και ενική παντοδύναμη γεννήτρια, και έτσι η αισθητηριακή πραγματικότητα δεν μετατρέπεται μόνο, είναι λογικά ψηφιακή: άρα στην έσχατη λογική συνέπειά της θέσης: η διαλεκτική της φύσης είναι μη κτήσιμη, δηλαδή προσεγγίζεται εννοιολογικά.

Αν λοιπόν, στην δεκαετία στο 1990, στην Μονάδα Έρευνας Κυβερνετικής Κουλτούρας (Cybernetic Culture Research Unit, CCRU), συμπυκνώνεται με υλικά πλατωνικοπυθαγόρειας προέλευσης (και με αρκετή αγγλορωσική θεοσοφία) μια συγκεκριμένη Matrix κοσμολογία,³² σήμερα βλέπουμε, συναισθανόμεθα, αντιμετωπίζουμε, και σε τελική ανάλυση καλούμεθα να δράσουμε σε κάτι ποιοτικά διαφορετικό.

Επιστρέφοντας, λέμε ότι ο αντίπαλος της Matrix γεννήτριας ως Touring-Church-Deutch μηχανής είναι το Bekenstein bound³³: το όριο το οποίο έθεσε ο Jakob Bekenstein, το οποίο προσπαθεί να αποδείξει ότι μια μηχανή Turing με περασμένες φυσικές διαστάσεις και απεριόριστη μνήμη δεν είναι φυσικά πιθανή.

Στην πολιτική προβολή του πρόκειται για ένα όριο βουλευτικής.³⁴ Όμως, ως γνωστό, ο κυβερνοχώρος (cyber space) μένει σιωπηλός στις βουλές. Επομένως, επιδίωξή του είναι το aufheben³⁵ του Bekenstein ορίου.

15 Το περιπετειώδες κεφάλαιο 

Η ίδια η δυναμική και ο χαρακτήρας της μεθόδου της κριτικής οδηγεί στα βαθιά και αχαρτογράφητα νερά της κεφαλαιοπραγματικότητας. Με αυτόν τον τρόπο η έρευνα δεν στρέφεται στον καπιταλισμό, δηλαδή στην ιδεολογική επένδυση και μυστικοποίηση της πολιτικής οικονομίας του κεφαλαίου, αλλά στις πραγματικές περιοχές στις οποίες με πραγματικό τρόπο (ανα)παραγέται το κεφάλαιο, καθώς και στις μεταβολές στις παραγωγικές σχέσεις.

Αν, λοιπόν, το ίδιο το προτσές σε εμπλέκει σε μια περιπέτεια, αυτό σημαίνει ότι η περιπέτεια καθ’ εαυτή γίνεται (ανα)παραγωγή. Επομένως, φανερώνεται ένα σημείο στο οποίο το προτσές της κριτικής προθετικά πίπτει σε εκείνο στο οποίο κάνει κριτική.

Αυτό είναι η πραγμάτωση της μεθόδου.

Νέες κεφαλαιακές συνθέσεις

O παρακάτω πίνακας αναπαριστά τις ανά έτος από το 2002 έως το 2017 χρηματικές τιμές των επενδύσεων της Silicon Valley (SV) στο περιπετειώδες (venture) κεφάλαιο. Με τον προσδιορισμό περιπετειώδες συμπυκνώνεται και ενοποιείται όλη η (συν)επιχειρησιακή δραστηριότητα των πρωτοπόρων start-ups, των πατεντών, των μη επιβεβαιωθέντων ακόμη καινοτομιών, των εφευρέσεων, των ευρεσιτεχνιών, οι οποίες παράγονται με τέτοιο τρόπο, ώστε δεν είναι εκ των προτέρων εγγυημένη η επιτυχής επιχειρηματικοποίησή των. Επίσης, ο πίνακας αυτός περιγράφει huge budget stories. ³⁶

Αυτό έχει συνταχθεί βάσει ομαλής, ομοιόμορφης, γραμμικής χρονικής ροής, και από την σκοπιά της δυναμικότητας ορθά. Όμως, τι γίνεται αν υποθέσουμε ότι το περιπετειώδες κεφάλαιο είναι τέτοιο, επειδή ακριβώς εντάσσει στην λειτουργία του το ρίσκο, ώστε να μην μπορεί να λειτουργήσει ως κεφάλαιο, χωρίς αυτήν την προϋπόθεση, ή για να ειπωθεί αλλιώς: τι διαφορά έχει το περιπετειώδες κεφάλαιο σε σύγκριση με το ρίσκο καθ’ εαυτό;

Το ρίσκο αναφορικά με την κυκλοφορία του εμπορευματικού κεφαλαίου συναρτάται με την παροχή και την ζήτηση, και συγκεκριμένα εκ της συνάντησής τους. Αναφορικά με το χρηματιστικό κεφάλαιο και τον τζόγο, το ρίσκο έχει να κάνει με μια δραστηριότητα πρόβλεψης: με μια ικανότητα πρόβλεψης ή με καθαρή τυχαιότητα. Πρόκειται δηλαδή για κάτι το οποίο προβάλλει ότι διαθέτει και μια (μετα)φυσική λειτουργία, δηλαδή βασίζεται τόσο στην ουσιοκρατία, όσο και στην μελέτη της φαινομενολογίας της διαλεκτικής της φύσης.

Σε αντίθεση, στην περίπτωση του περιπετειώδους κεφαλαίου, η λειτουργικότητα του ρίσκου όχι μόνο έχει ενταχθεί στην συγκρότησή του, αλλά και η πίστωση (credit) παρέχεται ακριβώς στον ίδιο χρόνο τον οποίο χρειάζεται το περιπετειώδες κεφάλαιο ώστε να (ανα)παραχθεί, και να τεθεί σε κυκλοφορία. Έτσι, η credit δεν προβάλλει ως μια αυτοτελή φάση (όπως στο κλασσικό κύκλωμα), αλλά σαν συστατικό του ίδιου του περιπετειώδους κεφαλαίου.

Επομένως, ο πίνακας δεν αποτυπώνει τις διακυμάνσεις καθ’ εαυτού του περιπετειώδους κεφαλαίου, αλλά μυστικοποιεί την σύνθετη διαδικασία μετατροπής του σε χρηματιστικό κεφάλαιο: αποτυπώνει τα χρηματιστικά deals επί της κίνησης και της κυκλοφορίας του περιπετειώδους κεφαλαίου. Αναπαριστά κάποιο είδος “fictitious” (φτιαγμένου) κεφαλαίου το οποίο καθ’ εαυτό υποτίθεται ότι περιέχει την credit.

Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι μια καινούρια κεφαλαιακή σύνθεση δημιουργείται η οποία προσπαθεί να συνθέσει τις υπάρχουσες (αξιακή και οργανική), και να προσθέσει και μια ακόμα δυναμική (δηλαδή να περιέχει την credit).

Αυτή η καινούρια σύνθεση μπορεί να χαρακτηρισθεί περιεκτική (inclusive) σύνθεση του περιπετειώδους κεφαλαίου. Είναι κάτι το οποίο έχει περιγραφεί από την οικονομική επιστήμη.³⁷

Εδώ, λοιπόν, το μηχανοτεχνικό προσεγγίζει την πραγμάτωση της πλήρους οικονομικοποίησής του, με έναν τρόπο σχετικά αυτοτελή προς το συνολικό σύστημα οικονομίας. Πρόκειται για μια εξέλιξη η οποία νομοτελειακά συνοδεύεται και από το αντίστροφο, δηλαδή την μηχανοτεχνικοποίηση του οικονομικού.

Κοιλάδα

Το συνολικό σύστημα της Silicon Valley (SV) βασίζεται σε ένα παράδοξο: ενώ ξεκίνησε ως μια από τις λοκομοτίβες της 3 ης Βιομηχανικής Επανάστασης (η οποία επικρατεί περιοδικά στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου), επέλεξε να έχει ως δημιουργικό-εμπνευστικό κέντρο τα χωράφια και όχι τα μητροπολιτικά κέντρα.

Η παραδοξότητα αυτή κατά κάποιο τρόπο παραβίαζε κάθε οικονομικό νόμο από την εποχή του δουλοκτητικού συστήματος και εντεύθεν: είχε συγκροτηθεί ως ένα οιονεί πριμιτιβιστικό κοινοτικό σύμπλεγμα, το οποίο φαντάζει ως τεχνολογικό ανασήκωμα της ίδιας της πολιτικής οικονομίας.

Ωστόσο, η SV παραμένει η επικράτεια του περιπετειώδους κεφαλαίου.

Και τούτο διότι έχει καταφέρει να είναι ενταγμένη στην ίδια την φύση του περιπετειώδους κεφαλαίου η πολιτισμικοπολιτική αύρα του: η συμπύκνωση στο ένα και το αυτό της ανταλλακτικής αξίας και της πίστωσης οδηγεί στην πρόσδοση στο περιπετειώδες κεφάλαιο καθ’ εαυτών πολιτικοπολιτισμικών χαρακτηριστικών. Για να ειπωθεί καλύτερα: η αξία χρήσης των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών του περιπετειώδους κεφαλαίου συμπεριέχει τις παραπάνω δυναμικές: πίστωση, πολιτικοπολιτισμική αύρα.

Έτσι, καθ’ εαυτό το περιπετειώδες κεφάλαιο, πέραν των υπολοίπων, συγκροτεί ένα ανοιχτό πεδίο, ώστε η αντιπαράθεση για το πολιτικοπολιτισμικό αναφέρεται άμεσα στην ίδια την οργανική και την αξιακή σύνθεσή του: δηλαδή η πολιτικοπολιτισμική διαπάλη έχει παύσει να είναι αφαιρετική και ιδεολογική.

Αν όμως, συνεχίζει να θέτει ένα κρίσιμο ζήτημα η SV, είναι το ζήτημα της αντίθεσης μεταξύ μητρόπολης και χωριού:

Το άστυ δεν είναι απλά ένας προσδιορισμός μιας συγκεκριμένης εδαφικοποίησης, αλλά μια ενότητα κοινωνικών σχέσεων. Το ίδιο ισχύει αναφορικά με το χωριό. Το άστυ, στην πορεία ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και των αποκρινουσών σε αυτές υποκειμενικοτήτων, μετατρέπεται μέσα από ποιοτικά άλματα σε μητρόπολη η οποία αναφορικά με τις σχέσεις της με την ύπαιθρο/ενδοχώρα, έχει την τάση να την εξαρτά ή να την απορροφά.

Η τάση επίλυσης της αντίθεσης μεταξύ μητρόπολης και χωριού εντοπίζεται στο προτσές μετατροπής του χωριού σε μια ενότητα παραγωγικών σχέσεων οι οποίες συγκροτούνται σε κομμούνα, κολεκτίβα, παραγωγικό συνεταιρισμό (ανάλογα του επιπέδου πολιτικής προόδευσης και ταξικής συνειδητότητας), ώστε να διοχετεύει τα παράγωγά του στους πιο ανεπτυγμένους τομείς της βιομηχανίας, και από την άλλη να κρατά για την επάρκεια και την ευημερία του τα προϊόντα της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, και να ανταλλάσσει το πρόσθετο προϊόν.

16. Η Σιν(αϊ)ολογική του περιπετειώδους κεφαλαίου 

Η μεγάλη διαφορά στην σύνταξη της κριτικής σήμερα, είναι ότι όσο χωρεί η εξέλιξή της, τόσο στον ίδιο χρόνο χωρεί ως διείσδυση μέσα στο κράτος:

Δεν υπάρχει μόνο το κράτος ως χομπεσιανού τύπου νομική μηχανή των μηχανών, ή για να τεθεί σφαιρικά:

Η νομική μηχανή των μηχανών αντιπαρατίθεται σε μια διαφορετική ποιότητα κράτους το οποίο συνίσταται στην αυτοματοποιημένη μηχανή των μηχανών.

Το κράτος-αυτοματοποιημένη μηχανή των μηχανών φανερώνει τμήματα, ιδιότητες και λειτουργίες του μέσα από το techcapital, ή για να ειπωθεί πιο κριτικά:

Όσο μεγαλύτερη, περισσότερη και εντατικότερη είναι η ανάδειξη του techcapital ως νεκρής κοινωνικής εργασίας, τόσο η εξής εξίσωση κοινωνικοποιείται: (α-ληθινό = αιώνιο: secular) κράτος = αυτοματοποιημένη μηχανή των μηχανών

Σε αυτήν την εξίσωση το κράτος έχει α-ληθινό - αιώνιο (= secular³⁸) χαρακτήρα διότι η λειτουργικότητά του είναι η με καντιανό τρόπο παραγωγή καθαρού χρόνου. Οι μηχανές του οι οποίες κατασκευάζονται με καντιανό προγραμματισμό και μηχάνευση (engineering), λειτουργούν πάντα σε αυτήν την κατεύθυνση.

Από πού, όμως, αντλεί την α-λήθεια-αιωνιότητά του το κράτος-αυτοματοποιημένη μηχανή των μηχανών: από κάποιες αδιόρατες ποιότητες Big Data: είναι όχι μόνο το γράσο στα γρανάζια, αλλά η νευρορυθμική τροφοδοσία των μηχανικών βραχιόνων και των ατσαλένιων απολήξεων.

Επομένως, με βάση την ταξική, οντολογική παραδοχή

ΟΙ ΜΗΧΑΝΕΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΞΟΥΝ ΑΞΙΑ

το κράτος αυτό είναι ο ίδιος ο μηχανισμός ασφαλίσεων (securities) της κεφαλαιακής (ανα)παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι προγραμματίζεται, γίνεται αντικείμενο μηχάνευσης από (in)humans οντότητες (entities). 

17. Συμβολή στην κριτική στην ψηφιακότητα 

Πραγματικά ενικό (universal) είναι αυτό το οποίο αντιτίθεται στο οικουμενικό (δηλαδή ενάντια σε αυτό το οποίο σχηματίζεται γύρω από τον όρο οίκος), το οποίο (οικουμενικό) σε αυτήν την περίπτωση παρουσιάζεται ως partial (ως μια μερικότητα, ως οικο-λογία). Ενικό είναι αυτό το οποίο έχει την δυνητικότητα να συγκροτεί προσδιορισμένα επίπεδα εμμένειας η ποιότητα των οποίων επιβάλλεται επί, και υπαγάγει τα παρωχημένα στοιχεία.

Λχ. κάθε στιγμή κατά την οποία γίνεται λόγος για ενικό νόμισμα (universal currency) δεν εννοείται ένα και μοναδικό fiat currency, δηλαδή μία και μοναδική νομισματική μορφή, αλλά μία νομισματική λειτουργικότητα η οποία δύναται να ενικοποιεί τις πλανητικές αγορές.

Έτσι, η ίδια η τελολογία του κεφαλαίου, δηλαδή η αυτοαξιοποίησή του, προσανατολίζει προς την έρευνα της πρόσθετης αξίας.

Τα ζητήματα ψηφιοποίησης

Ήδη από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ των κύκλων της κλασικής πολιτικής οικονομίας, η συζήτηση για την άυλη και πνευματική εργασία, ενώ τοποθετούταν στο πλαίσιο της αντίστιξης μεταξύ παραγωγικής και μη παραγωγικής εργασίας, ωστόσο υπονοούσε και κάτι άλλο ή προσπαθούσε να προσεγγίσει μια άγνωστη διάσταση.

Στον Τόμο Δ΄ του “Κεφαλαίου» παρουσιάζεται ο Adam Smith να παρουσιάζει το αποτέλεσμα της ετήσιας εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων να είναι η προστασία, η ασφάλεια και η άμυνα του commonwealth. Στην ίδια κατεύθυνση ο Say χαρακτηρίζει αυτές τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους, δηλαδή την αξία χρήσης τους, άυλα προϊόντα ή αξίες οι οποίες καταναλώνονται στην στιγμή της παραγωγής τους.

Σε εκείνα τα χρόνια διαπίστωση και παραδοχή ήταν ότι στην πνευματική παραγωγή ένα άλλος τύπος εργασίας εμφανίζεται ως παραγωγικός: η διάδραση και η εσωτερική σύνδεση μεταξύ των δύο τύπων παραγωγής δεν προκύπτει εντός των ορατών πεδίων στα οποία αμφότερα διεξάγονται. Επιπρόσθετα, όταν η υλική παραγωγή εξετάζεται μόνο στην ιδιομορφή της, η οπτική ικανότητα μειώνεται. Επομένως, η διάδραση και η εσωτερική σύνδεση μεταξύ πνευματικής και υλικής εργασίας πρέπει να αναζητηθεί εκεί όπου η υλική παραγωγή δεν ερευνάται στην ιδιομορφή της, δηλαδή δεν ερευνάται ως χειρωνακτική δραστηριότητα, ιδωμένη με τους όρους της αφηρημένης εργασίας. Δηλαδή, το αναζητητέο είναι τόσο αυτό το οποίο παράγεται μέσα από την ιδιομορφή της υλικής παραγωγής (:μέσω της αφηρημένης χειρωνακτικής δραστηριότητας), όσο και αυτό το οποίο δεν φαίνεται. Το γεγονός ότι μπορεί να δημιουργηθεί διάδραση και εσωτερική σύνδεση μεταξύ της υλικοποιούσας εργασίας και της γνωσιακής, είναι η γενεσιουργός αιτία της «άυλης» παραγωγής, δηλαδή του αφανούς προϊόντος, το οποίο έτσι φαντάζει ως άυλο.

Παράδειγμα: Πατάω πλήκτρα με τα χέρια μου (πρόκειται για μια αφηρημένη χειρωνακτική δραστηριότητα). Αν δώσω εντολή μέσω του υπολογιστή στον εκτυπωτή να εκτυπώσει αυτό το οποίο φαίνεται στην οθόνη, σε σελίδες χαρτιού, σε αυτήν την περίπτωση έχω παράξει ένα χειροπιαστό προϊόν. Όμως, θα πρέπει στον ίδιο χρόνο να αναζητήσω αυτή η δραστηριότητα τι άλλο προκάλεσε, τι άλλο παρήγαγε, πού και πότε. Και τούτο διότι αυτές οι γραμμές οι οποίες συντίθενται από γράμματα είναι μεταφράσιμες (και μεταφραστέες στο μέτρο κατά το οποίο εκφράζουν συμφέρον) σε ψηφιακές σειρές κωδίκων και υπολογιστικών γλωσσών: στην λεγόμενη γνωσιακή ροή.

Αυτό είναι το σημείο εισόδου στον πραγματικό κόσμο της ψηφιοποίησης: “Ο μεταπολεμικός εποικισμός επρόκειτο να σημειώσει την αυγή μιας νέας εποχής ρύθμισης και ελέγχου: η Κεντρική Υπηρεσία Νοημοσύνης (CIA), τα Ηνωμένα Έθνη, τα κράτη πρόνοιας, οι μεικτές οικονομίες, και οι ισορροπημένες υπερδυνάμεις. Αυτό ήταν ένας γενναίος ισορροπημένος κόσμος αυτοκαθοδηγούμενης σταθερότητας, φαρμακευτικής αταραξίας, λευκών αγαθών, πυρηνικών οικογενειών, Big Brother οθονών, και προκειμένου να κρατήσουν αυτά τα νέα shows στον δρόμο, (παρήχθησαν) αχανή νέα συστήματα μηχανών, ικανών να καταγράφουν, να υπολογίζουν, να αποθηκεύουν και να τρέχουν οτιδήποτε εκινείτο. Βενζινωμένοι από ένα σύμπλεγμα από στρατιωτικούς σκοπούς, από εταιρικά συμφέροντα, από κρατικοστέρεες οικονομίες, και από τεστοστερόνη βιομηχανικής ισχύος, οι υπολογιστές υποτίθεντο να είναι κουτά μέσα όσον αφορά τους οικογενειακούς στόχους της κοινωνικής ασφάλισης, του πολιτικού οργανισμού, της οικονομικής ευρυθμίας, πρόβλεψης και ελέγχου. Κεντρικοποιημένα, προγραμματίσιμα συστήματα τρέχουν σε άμεμπτες λογικές γραμμές, αυτές οι νέες μηχανές υποτίθεντο, ώστε να κάνουν τα πιο συμπλεγματικά προτσές ίσια”.³⁹

Η πραγματικότητα την οποία τεκμηριώνει η Sadie Plant, σήμερα ενισχύεται από το ότι η ψηφιοποίηση έχει ενταθεί τόσο, ώστε έχει την τεχνοδυνατότητα να απορροφά συγκεκριμένους εργάτες στην εργασία των οποίων έχουν αποδοθεί μέσω της εμφυλοποίησης «θηλυκά-γραμματειακά» χαρακτηριστικά.

Επομένως, έχουν αναπτυχθεί μηχανισμοί, ώστε η ίδια η κυβερνοσάρκα (cyberflesh) των απορροφούμενων είναι άμεσα μεταφράσιμη σε ψηφία. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υφίσταται πλέον ανάγκη για εύρεση του σημείου διάδρασης και εσωτερικής σύνδεσης, διότι το ίδιο το σαρκικό σώμα προβάλλει ως ένα ψηφιακό apparatus.

Η αντίθεση των cyborg έναντι όλων αυτών είναι ότι η cyborg ταξική (αυτό)συνείδηση είναι η ίδια η γενεαλογία των cyborg: η δική μας ικανότητα μνήμης: class RAM:

Η ικανότητα αντίληψης εαυτών ως στον ίδιο χρόνο παραγώγων και παραγωγών της ταξικής πάλης και του ταξικού ανταγωνισμού.

Ενόρμηση

Ο πραγματικός βίος αρχίζει να εκτυλίσσεται από την στιγμή σύμφωνα με την οποία κατανοηθεί η ενόρμηση προς τον θάνατο.

Μέχρι οι μάζες να αρχίσουν να εξοικειώνονται με την πραγματικότητα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ήδη κάνει λόγο για την 5η.⁴⁰

Όμως, στο γράφημα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ το οποίο περιέχεται στον υποσημειώμενο σύνδεσμο, η 5η Βιομηχανική Επανάσταση προσομοιάζει σε μια από τα πάνω διοικητικού χαρακτήρα ρύθμιση της εντροπίας την οποία έχει απελευθερώσει η 4η, και όχι ως επαναστατικοποίηση των μέσων παραγωγής: ανάδειξη νέων συστηματικών ποιοτήτων παραγωγικών δυνάμεων. Δηλαδή αποκρίνεται κυρίαρχα σε κοινωνιοψυχικά προβλήματα, και όχι στην (ανα)παραγωγή.

Ο διοικητισμός, όπως και η προσπάθεια ανάσυρσης κάποιου τεϋλορισμού ο οποίος λανσάρεται από τους δημαγωγούς ως ΝΕΠ, λειτουργούν ως εμπόδια στην ίδια την ενική εξέλιξη του γενικού προτσές της Βιομηχανικής Επανάστασης: αναδεικνύεται για ακόμα μια φορά σφοδρή αντίθεση μεταξύ των αντικειμενικών τάσεων στις οποίες στηρίζεται η ανάπτυξη και εξέλιξη των πιο ανηλεών   παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνικής εργασίας, και των κατεστημένων (ανα)παραγωγικών σχέσεων.

Κριτική στην ιδεολογία της πολυτέλειας

Οι ιδεολογίες περί μιας μετα-βιομηχανικής κοινωνίας, είναι τελολογικά προσδιορισμένες. Στις περιπτώσεις αυτές το επιθυμητικό τέλος καθορίζει την αισθητική-ιδεολογικήπολιτισμική έκφραση. Έτσι, αυτό το οποίο εικονίζουν ως τέλος, είναι ένας δήθεν «κομμουνισμός της πολυτέλειας».

Όπως είναι γνωστό, σε μια ορισμένη βαθμίδα εκδίπλωσης και εκτύλιξης του συνολικού (ανα-)παραγωγικού προτσές, η εμμονή στην παραγωγή πολυτελειών (η οποία δεν επιφέρει παραγωγική κατανάλωση), συγχρονισμένη με την φυσική αύξηση του πληθυσμού, διαταράσσει τις αναλογίες (τις αναγκαίες, πρέπουσες ποσοτικές σχέσεις μεταξύ των εμπλεκομένων στο προτσές ποιοτήτων), οι οποίες είναι απαραίτητες για την παραγωγή μέσων παραγωγής (μηχανές κλπ.), και μέσων ύπαρξης (φαγητό, ένδυση, υπόδηση, κατοικία, προστασία απέναντι στις κλιματολογικές συνθήκες, σύστημα πρόνοιας, κλπ.), σε τέτοιο βαθμό ώστε προκαλείται πρόβλημα και δυσλειτουργία στην ίδια την κεφαλαιακή παραγωγή, και έτσι η έμμονή αυτή καθίσταται δυσλειτουργική, όχι μόνο για τον συλλογικό εργάτη, αλλά για την συνολική κεφαλαιακή (ανα)παραγωγή.

Κριτική ενάντια στον μιζερισμό 

Ανάγκες είναι οι στοιχειώδεις όροι αναπαραγωγής του εργάτη ως τέτοιου. Επιθυμίες είναι ο λιβιδινικός κυκλωτισμός των αναγκών. Δεν υπάρχουν ανάγκες, χωρίς επιθυμίες, και αντίστροφα. Είναι αδιαχώριστες και αδιάκριτες. Εκβάλλουν και απορρέουν αδιάσπαστες από καθ’ εαυτές τις humanic ιδιότητες. Επιθυμία είναι η σύνθεση της ανάγκης σε ένα ανώτερο, πιο περίπλοκο επίπεδο κοινωνικοποίησης, ανάγκη είναι η υπό-θεση της επιθυμίας σε ένα απλουστευτικό επίπεδο το οποίο συγκλίνει προς το ζωικό.

Την τελευταία δεκαετία στις χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας γίνεται ανοιχτά λόγος από τα πιο επίσημα μέσα για τον U.Κ. miserabilism (μιζερισμό) ή joliness (έλλειψη χαράς). Αν και στην κοινωνική φαινομενολογία του κατηγοριοποιείται μέσα από ψυχικές παθήσεις, η αλήθεια είναι ότι είναι πρόβλημα δυσλειτουργίας του τρόπου παραγωγής.

Η συντριπτική πλειοψηφία (από ποσοτική άποψη) της κοινωνικής εργασίας είναι παραγωγική, ιδιαίτερα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επομένως, η παραδοχή της ύπαρξης μιζερισμού υπαινίσσεται, ότι κάπου το συνολικό παραγωγικό προτσές δυσλειτουργεί, χωρίς αυτή η δυσλειτουργία να προέρχεται από καθ’ εαυτή την συνεκτική λογική του προτσές: η δυσλειτουργία του συγκεκριμένα συνίσταται στο ότι όλο και μεγαλύτερες ποσότητες κοινωνικής εργασίας (εκπεφρασμένες σε χρόνο, δηλαδή σε σωματικό και νοητικό κόπο, μόχθο και πόνο) δεν ανταλλάσσονται με ευθύ τρόπο με χρήμα.

Ο όρος μιζερισμός δεν αναφέρεται στην εκμετάλλευση ως απόσπαση πρόσθετης αξίας εξ αιτίας της πρόσθετης εργασίας, ούτε στο αν η χρηματική έκφραση του εργατικού μισθού είναι “δίκαιη”. Προκύπτει από το ότι στο πλαίσιο της παραγωγικής εργασίας (αυτής η οποία εκτελείται ως συγκεκριμένη εργασία κατόπιν ενάσκησης διευθυντικού δικαιώματος), αλλά ακόμη περισσότερο στις γενικές λειτουργίες του κοινωνικού εργοστασίου, παράγεται αξία, η οποία επειδή ακριβώς η εργασία η οποία την δημιούργησε, δεν ανταλλάσσεται ευθέως με χρήμα, σχεδόν αμέσως η αξία αυτή, απαξιώνεται και χάνεται.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η αμέσως απαξιούμενη αυτή αξία να μην εντάσσεται στο προτσές αυτοαξιοποίησης του κεφαλαίου, δηλαδή δεν χρησιμοποιείται για επαύξηση και επέκταση του κεφαλαίου.

Επομένως, προέκυψε μια ιστορία, στην οποία η γραμμή της κεφαλαιακής παραγωγής εμφανίζει σημεία διαρροών αξίας.

Τα σημεία αυτά προκαλούνται από τις δραστηριότητες κεκαλυμμένων μηχανισμών, λειτουργιών και συσσωματώσεων, παραπλεύρως ή εκτός του συνολικότερου (ανα)παραγωγικού προτσές, τα οποία αποσπούν και εξάγουν μέσω προσωπικών σχέσεων εξάρτησης ποσότητες από αυτήν την αμέσως-απαξιούμενη αξία, αποθησαυρίζοντάς την. Η κριτική ενάντια στο Cathedral ως μια σύμφωνα με τον Curtis Yarvin διανεμημένη συνομωσία (distributed conspiracy) και οι αντίστοιχες πολεμικές σκοπό έχουν να γνωστοποιήσουν αυτές τις μορφές απόσπασης και δια-τομεακής (intersectional) εκμετάλλευσης.

Βαθύτερα:

Στον επιστημονικό κομμουνισμό το εμπόρευμα είναι πάντα κάτι υλικό και γι’ αυτό η αξία του (χρηστική, ανταλλακτική) εμφανίζεται ως ιδιότητά του. Οι όροι διατύπωσης αυτού του προσδιορισμού δεν προέρχονται επιστημολογικά από κάποιον αριστοτελικό θετικισμό, αλλά απορρέουν από την φιλοσοφία της φύσης και την οντολογία.

Όπως το κάθε υλικό δεν μπορεί να αποσπασθεί από την ιδιότητα, και το εμπόρευμα δεν μπορεί να αποσπασθεί από την ανταλλακτική αξία. Πρόκειται περί εξίσωσης: εμπόρευμα = ανταλλακτική αξία. Κάθε στιγμή σύμφωνα με την οποία παράγεται μια ανταλλακτική αξία, την ίδια στιγμή παράγεται και το συγκεκριμένο εμπόρευμα του οποίου η συγκεκριμένη ανταλλακτική αξία είναι ιδιότητά του.

Σε αντίθεση, ο Προυντόν στην Φιλοσοφία της Μιζέριας προϋποθέτει, δηλαδή απριοριστικά, προκειμένου να “δημιουργηθεί” το εμπόρευμα, μια συγκροτητική/συστατική/συνθετική αξία. Έτσι, η αξία παρίσταται ως μια κρυμμένη (μαγική) ουσία: κάθε έκαστο εμπόρευμα μετέχει μιας εικαζόμενης ύψιστης ουσίας: η μεταφυσική του εμπορευματισμού.

Η νεοφιλελεύθερη επιστροφή στις ουσιοκρατικές κατανοήσεις, ξεκίνησε στον χώρο της Αμερικής.

Το χρηματοοικονομικό υπόβαθρο είναι ο ίδιος ο παγκόσμιος πόλεμος των ναρκωτικών. Σε αυτήν την περίπτωση, οι μυθοπλασίες είναι πράγματι αρκετά γoητευτικές και συναρπαστικές. Εν τούτοις, η Sadie Plant έχει καταφέρει να περιγράψει την διαδικασία αυτή στις ρεαλιστικές και στρατηγικές διαστάσεις της.⁴¹

Πάρ’ αυτά, στο Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω της υλιστικής συγκρότησής του, ο μεταφυσικός εμπορευματισμός ουδέποτε είχε φαντασμαγορία. Επομένως, όσες φορές εμφανίσθηκε συνθέτει/συστήνει/συγκροτεί μιζέρια. Όχι μόνο στην μορφή της κοινωνικής-υλικής ένδειας, αλλά και ως μια παρατεταμένη χρονική περίοδο στην οποία (ανα)παράγονται τόσο ποιότητες, όσο και μορφές ηθικοσυναισθηματικού ξεπεσμού, εξοβελισμού της απόλαυσης, προβληματοποίησης της επιθυμίας.

Αφύπνιση

-To ζήτημα του ανθρωπισμού, ως σχέση του ανθρώπου μεσολαβημένη από το μηχανικό, εισχωρεί στις κοινωνικές μάζες.

-Η Γενική Νοημοσύνη (General Intellect) (με όλα όσα περιλαμβάνει) εποικίζει όχι μόνο την Academia και τον Cathedral, αλλά βασικές πλευρές της συνολικής κοινωνικής εργασίας και της συνολικής κοινωνικής ζωής, και έτσι καθίσταται βασική παραγωγική δύναμη.

-H cyber δραστηριότητα, συλλεγόμενη μέσω της Γενικής Νοημοσύνης στην Γενική Κυβερνετική, αυτονομείται από την διακυβερνητικότητα, και αντιπολιτεύεται σε αυτήν.

-Η αυτοκρατορία συνδέεται όλο και πιο πολύ με την Γενική Νοημοσύνη, ώστε εδραιώνονται και σταθεροποιούνται οι μηχανισμοί και οι λειτουργίες του “Adeptus Mechanicus” (Επιτυγχάνοντος Μηχανικού) ο οποίος μεταμορφώνεται σε συλλογικό εργάτη.

Όψεις της κοινωνικής οντολογίας της εργασίας

Το εμπόρευμα, δηλαδή το προϊόν το οποίο παράγεται υπό της αφηρημένης κοινωνικής εργασίας, το οποίο έχει τόσο ανταλλακτική, όσο και χρηστική αξία, είναι αντικειμενοποιημένη εργασία, δηλαδή νεκρή εργασία. Σε κάθε συγκεκριμένο εμπόρευμα συμπυκνώνεται ο κοινωνικός χρόνος ο οποίος καταναλώθηκε, ώστε αυτό το εμπόρευμα να παραχθεί. Ο επιθετικός προσδιορισμός κοινωνικός μπροστά από τον χρόνο δηλώνει όλες τις ποσότητες εργασίας οι οποίες αναλώθηκαν μέσα στο προτσές: εξαγωγή και επεξεργασία της πρώτης ύλης, την όλη μεταποιητική δραστηριότητα στο εργοστάσιο, την όλη δραστηριότητα για να φτάσει πχ. στο σούπερ-μάρκετ, κι από εκεί στην σακούλα του καταναλωτή.

Επομένως, πχ. ένας ενισχυτής σήματος wi-fi της Xiaomi τον οποίο μπορεί κάποιος να τον βρει στην διαδικτυακή αγορά 8,90 euro, και ο οποίος έχει παραχθεί στην Κίνα, ενσωματώνει ή συμπυκνώνει εντός του –κατά κυριολεξία- την εργασία δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Σε ένα λοιπόν εμπόρευμα είναι εντός του περιεχόμενη και συμπυκνωμένη με πραγματικό τρόπο η όλη ιστορικά προσδιορισμένη διαδικασία κοινωνικοποίησης της καπιταλιστικής σχέσης σε πλανητική κλίμακα. Αυτό, όμως, ισχύει στο μέτρο σύμφωνα με το οποίο το εκάστοτε εμπόρευμα αντιμετωπίζεται ως ανταλλακτική αξία, δηλαδή μέσα από τον φετιχισμό της τιμής του, δηλαδή μέσα από τον φετιχισμό των 8,90 ευρώ. Με αυτόν τον τρόπο η πώληση του συγκεκριμένου εμπορεύματος πραγματώνει την περιεχόμενη σε αυτό πρόσθετη αξία (δηλαδή τον περιεχόμενο σε αυτό κοινωνικό χρόνο της πρόσθετης εργασίας), -και με αυτόν τον τρόπο το χρήμα φέρνει περισσότερο χρήμα, μέσα από την φόρμουλα Χ-Ε-Χ΄.

Ο φετιχισμός του εμπορεύματος νομοτελειακά οδηγεί σε μια ουσιοκρατική διαστρέβλωση της κοινωνικής οντολογίας της εργασίας. Είναι όρος αναπαραγωγής της καπιταλιστικής επικυριαρχίας. Επομένως, πάντα υπάρχει ένας μηχανισμός ο οποίος μέσω προυντονικών κατανοήσεων προβάλλει τους ανθρώπους ως συνδεδεμένους με «εμπορευματικές ουσίες».

Σε όλη την ευρύτητα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης –είναι πιο εύκολο- τα ανθρώπινα να μπορούν να αντιστοιχηθούν με τους τυπικούς όρους και τα επιμέρους συστατικά του συνολικού προτσές, αλλά ακόμα πιο κυριαρχικά, να μπορούν μέσω της πραγμοποίησης να αντιστοιχηθούν με εμπορεύματα, δηλαδή με καθορισμένες ενότητες ανταλλακτικών και χρηστικών αξιών.

Η νανο-τεχνολογία, η οποία πρωταγωνιστεί στο κομψό-με σβησμένα φώτα εργοστάσιο της 4ης εντείνει και επεκτείνει όλο αυτό, καθώς από άποψη εργασιοτεχνολογικού προτσές βασίζεται στο credo, όπως το θέτει ο Feinman: “There’s Plenty of Room at the Bottom”.

18. Χρόνοι 

Στο καθ’ εαυτό προτσές της κεφαλαιακής παραγωγής ο χρόνος είναι επί του πρακτέου μια σύμβαση: αυτό το οποίο μετράνε τα ρολόγια με βάση την παραδοχή ότι ο χρόνος δήθεν κυλάει ευθύγραμμα, ομοιόμορφα και ομαλά. Χωρίς αυτό, η εργασία δεν μπορεί να αντικειμενοποιηθεί, δηλαδή δεν μπορεί να παραχθεί πρόσθετη αξία. Σε αυτήν την οπτική το κεφάλαιο είναι πέρα από νεκρή εργασία, και αντικειμενοποιημένος χρόνος.

Ο γενικός χρόνος εργασίας ο οποίος προσδιορίζει με κλασικό τρόπο την αξία, υπολαμβάνεται αντικειμενοποιημένος, ενώ ο ιδιαίτερος χρόνος εργασίας, εκείνος ο οποίος καταναλώνεται στο καθ’ εαυτό εργασιακό προτσές, προβάλλει πάντα ως υποκειμενικός, ως δραστηριότητα, δηλαδή σχετικοποιημένος.

Από την άλλη η εργασία διαθέτει μια παγωμένη φύση. Κι αυτό διότι διεξάγεται κυρίαρχα εντός του χώρου. Όμως, ο χρόνος καθίσταται αναγκαίος, προκειμένου η εν κινήσει ποσότητα εργασίας (δηλαδή αυτό το οποίο έρχεται εν τω είναι) να καταστεί μετρήσιμη. Έτσι, είναι ο ίδιος ο εργαλειακός λόγος αυτός ο οποίος επιβάλλει τον χρόνο, ώστε να μετρηθεί η ποσότητα της εργασίας: να γίνει ανταλλακτική αξία.

Επομένως ο χρόνος εργασίας διακρίνεται: σε γενικό (αντικειμενοποιημένο) χρόνο εργασίας, και σε ιδιαίτερο (υποκειμενικό) χρόνο εργασίας, δηλαδή χρόνο σχετικοποιημένο από την εκάστοτε εργασιακή δραστηριότητα: σε τελική ανάλυση από την ίδια την προλεταριακή κίνηση.

Στο γενικό κεφαλαιακό κύκλωμα υφίσταται μια άλυτη (“insolubilis”) σχέση μεταξύ εργασιακού χρόνου και χρόνου παραγωγής:

Ο χρόνος παραγωγής είναι ο χρόνος στην διάρκεια του οποίου το κεφάλαιο (ως νεκρή εργασία, δηλαδή ως μέσα παραγωγής) είναι ενταγμένο στο προτσές της παραγωγής.

Σε αυτήν την περίπτωση ο εργασιακός χρόνος είναι χρόνος παραγωγής. Στην περίπτωση, όμως, που ο χρόνος παραγωγής κυλά αντίστροφα, δηλαδή στην περίπτωση κατά την οποία κάποιο σύστημα βάλει χρονική προθεσμία για την παραγωγή ενός αδιαιρέτως προσδιορισμένου κεφαλαίου (στην μορφή μιας ειδικά προσδιορισμένης νεκρής εργασίας, ενός ειδικά προσδιορισμένου εμπορεύματος) τότε δεν ταυτίζεται με τον εργασιακό χρόνο.

Επομένως, προκειμένου να παραχθεί κάτι κατά την διάρκεια της αντίστροφης χρονικής κύλισης, το κάθε σύστημα πρέπει να κινητοποιήσει ανεξάρτητους του εργασιακού κοινωνικούς χρόνους, πλήθος εξωεργασιακών κοινωνικών δραστηριοτήτων, με τέτοιο τρόπο ώστε το ίδιο το γίγνεσθαι της εργασίας κοινωνικοποιείται, κάτι το οποίο τείνει προς την ενικοποίηση της κεφαλαιακής σχέσης.

19. Το ζήτημα της ακρίβειας 

Η ακρίβεια καθορίζεται από το επίπεδο της αγοραστικής δύναμης της εργατικής τάξης το οποίο καθορίζει την αγοραστική δύναμη και των υπολοίπων τάξεων και κοινωνικών στρωμάτων. Επομένως, γενικά, η επίλυση του προβλήματος είναι άμεσα συνηρτημένη με την χρηματική έκφραση του εμπορεύματος εργατική δύναμη, δηλαδή με τον ίδιο τον κοινωνικοταξικό ανταγωνισμό και την ταξική πάλη.

Εδώ, όμως θα πρέπει να ερευνηθούν οι ειδικοί (specific) μηχανισμοί οι οποίοι επιδρούν, ώστε το μέσο μέγεθος των τιμών να είναι πάνω από τον μέσο όρο της αγοραστικής δύναμης της εργατικής τάξης.

Στο προτσές της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης έχει συγκροτηθεί ένας οικονομικός μηχανισμός (με ισχυρή στρατηγική προέκταση και εφαρμογή) ο οποίος συνδυάζει τις τιμές των ακινήτων (δηλαδή τα προϊόντα της προσόδου) με τις γενικές τιμές, και οποίος μπορεί να εκληφθεί ως η (ειδική, μερική) γενεσιουργός αιτία της ακρίβειας.

Είναι δεδομένο ότι οι (κατά κύριο λόγο ιδεολογικές) προσεγγίσεις οι οποίες αποδίδουν το ζήτημα της ακρίβειας στον «παρασιτισμό» (sic), εμφορούμενες από κάποιο είδος κανονιστικής αντίληψης της οικονομίας, δηλαδή αποδεχόμενες την διάκριση σε παραγωγική και μη παραγωγική δραστηριότητα με όρους 14ου -15ου αιώνα, είναι εκτός τόπου και χρόνου, από την στιγμή κατά την οποία εντός της κοινωνικής ολότητας, ιδιαίτερα, όπως αυτή καθορίζεται από το προτσές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, αυτό το οποίο στηλιτεύεται ως παρασιτικό, είναι πολύ πιο σφιχτά από ότι στο παρελθόν δεμένο με την αναπαραγωγή: ώστε η πρόθεση ανά μπροστά από την παραγωγή να φαίνεται ότι χάνει την σημασία και το νόημά της, καθ’ όσον συνιστά ίδιον του προτσές η τάση: η αναπαραγωγή να συμβάλει όλο και περισσότερο πιο ενεργητικά στην παραγωγή της κυρίαρχης αξίας, του κυρίαρχου εμπορεύματος: της ίδιας της εργατικής δύναμης.

Επιστρέφοντας στο ζήτημά μας, μπορούμε εκ προοιμίου να πούμε ότι εφ’ όσον η ακρίβεια συνδέθηκε με την γαιο-πρόσοδο (ground-rent) (και τούτο με απλή λογική, διότι από το (υπ)έδαφος προέρχονται όλες οι πρώτες ύλες οι οποίες είναι απαραίτητες για την παραγωγή όλων των προϊόντων), πρέπει να γίνει μια αναφορά στην μοναδικότητα (singularity) της γαιοπροσόδου:

Η έγγειος ιδιοκτησία, η ιδιοκτησία επί του εδάφους, σε διάκριση προς την κυριότητα στα στοιχεία του σταθερού κεφαλαίου (μηχανές, εργαλεία κλπ), δηλαδή στα κινητά πράγματα, διαθέτει μια ειδικά προσδιορισμένη εξουσία η οποία της δίνει την δυνατότητα ιδιοποίησης μιας αυξημένης μερίδας των αξιών οι οποίες παρήχθησαν έστω και ανεξάρτητα από το έδαφος, ή –για να ειπωθεί καλύτεραεκτός της βιομηχανίας. Δεν πρόκειται τόσο για έναν ιδιότυπο φετιχισμό του εδάφους ο οποίος επιβιώνει μέσα από τα ίδια τα απομεινάρια των παγανιστικών δεισιδαιμονιών (δηλαδή για κάτι προσδιορισμένο με τους όρους της πειθαρχίας της ανθρωπολογίας), όσο για έναν υπαρκτό εξω-οικονομικό (extra-economic) μηχανισμό, ο οποίος επειδή είναι εξουσιαστικός είναι θεσμικοπολιτικός, ή έχει μεγάλη τέτοια εφαρμογή, -ως τέτοιος συνδέεται άμεσα και με ευθύ τρόπο με το πολιτικό κράτος.

Φαινομενολογικά, η τιμή είναι η χρηματική έκφραση της αξίας του εμπορεύματος. Από την άποψη της λειτουργικότητάς (functionality) της η τιμή είναι αναπόσπαστο στοιχείο και προϋπόθεση της διαδικασίας πραγμάτωσης της αξίας, και επομένως του κέρδους. Έτσι, προκειμένου η κάθε «αριστοκρατία» (οι νόμιμοι εκπρόσωποι της γαιοκτησίας) να ιδιοποιηθεί με εξω-οικονομικό τρόπο ένα αυξημένο μερίδιο από τις παραχθείσες αξίες, οφείλει (η «αριστοκρατία») να «παίξει» με τις τιμές. Επιπρόσθετα, προκειμένου ένα αυξημένο μερίδιο πρόσθετης αξίας να μεταμορφωθεί σε γαιο-πρόσοδο, δηλαδή στην causa sui της γαιοκτησίας, θα πρέπει να λειτουργήσει έτσι, ώστε οι τιμές να ανεβαίνουν: από αυτό προκύπτει η τάση της γενικής ακρίβειας. Στο μέτρο κατά το οποίο αυτή η μηχανιστική λειτουργικότητα της γαιοκτησίας μυστικοποιείται ιδεολογικά, κατασκευάζεται η ιδεολογία του (γεω)προσοδισμού. Έτσι, προκαλείται η τάση από το επίπεδο του (υπ)εδάφους, η αύξηση των τιμών –η ακρίβεια- να επεκτείνεται. Όμως, αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με την γεωργική, την αγροτική βιομηχανία (η οποία είναι ένας κλάδος-τομέας της καθ’ εαυτής καπιταλιστικής παραγωγής), όσο με αυτόν τον εξωοικονομικό μηχανισμό.

Από την άλλη στο σημείο θέασης των πλανητικών αγορών έχουμε τα εξής:

Στην περίπτωση μιας καινούριας «αποικίας» ή/και «περιφέρειας» στην οποία υφίστανται καθυστερημένες και αναχρονιστικές σχέσεις (σε διαφοροποίηση με την κλασική περίπτωση της ακρίβειας) η ακρίβεια του εδάφους (η οποία προκύπτει εκ της λειτουργίας των μηχανισμών του φτιαγμένου κεφαλαίου) συνιστά αναγκαίο όρο του ίδιου του προτσές: όρο της αυτο-επέκτασής του, σε τελική ανάλυση όρο και προϋπόθεση της ίδιας της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνικής εργασίας.

Πρόκειται για το τίμημα ή/και για την θυσία την οποία πρέπει να καταβάλει η (εδραία στην αποικία) παλαιά κοινωνία και το κάθε “παλαιό καθεστώς”, στον λογαριασμό των δυνάμεων οι οποίες στην κάθε αποικία, είναι φορείς των προοδευτικών σχέσεων. 

1^ Βλ. Nick Land, The Dark Enlightenment, https://www.thedarkenlightenment.com/the-dark-enlightenment-by-nickland/

2^ Βλ. Mencius Moldbug, An Open Letter to Open-Minded Progressives, Chapter 9: How to Uninstall a Cathedral, June, 12, 2008, https://www.unqualified-reservations.org/2008/06/ol9-how-to-uninstallcathedral/ 7 

3^ Ανεξαρτήτως της μορφής και της φαινομενολογίας τους, οι πολυπύρηνες οικογένειες συνδέονται κατά κανόνα με σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής, οι δυπύρηνες με αναπτυγμένο καπιταλισμό ή και με έναν μετριοπαθή ή δειλό σοσιαλισμό, και οι μονοπύρηνες αναπαράγουν παρωχημένους τρόπους παραγωγής. 

4^ Ακόμα και στις μηχανές οι οποίες παράγονται ως ομαλή και γραμμική εξέλιξη των προγονικών τους, αλλά είναι αυτοματοποιημένες (πχ. οικιακά πλυντήρια), οι κατασκευαστικές εταιρείες κάνουν λόγο για εγκεφαλικό και νευρολογικό κέντρο των μηχανών. Βλ. https://www.buettelundmarx.de/en/kompendium/elektrotechnik-undsoftware 

5^ Βλ. David Marcos, Contributions to Power Management and Dynamics Control in Hybrid Vehicles, Tesis Para obtener el grado de Doctor en la Escuela Superior de Ingenierıa de la Universidad de Sevilla, Ingeniero Industrial, Master en Automatica, Robotica y Telematica, nacido en Sevilla, July 2014, σ. 7, και Reid Russel Heffner, Semiotics and Advanced Vehicles: What Hybrid Electric Vehicles (HEVs) Mean and Why it Matters to Consumers, Dissertation Submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy, in Transportation Technology and Policy in the Office of Graduate Studies of the University of California, Davis, Approved, Committee in Charge, 2007

6^ Mohammed Moseeur Rahman, Full-vectorial study of light and sound interactions in low and high index contrast silica waveguides, School of Mathematics, Computer Science and Engineering, City University London, This dissertation is submitted for the degree of Doctor of Philosophy, Department of School of Mathematics, Computer Science and Engineering City University London, February of 2016, σ. 4.

7^ Βλ. Project acronym: RoboLaw, Project title: Regulating Emerging Robotic Technologies in Europe: Robotics facing Law and Ethics, Funding scheme: Collaborative project (CP), FP7-SiS-Challenge 1-3: Regulating emerging scientific and technological developments, Deliverable authors: Erica Palmerini, Federico Azzarri, Fiorella Battaglia, Andrea Bertolini, Antonio Carnevale, Jacopo Carpaneto, Filippo Cavallo, Angela Di Carlo, Marco Cempini, Marco Controzzi, Bert-Jaap Koops, Federica Lucivero, Nikil Mukerji, Luca Nocco, Alberto Pirni, Huma Shah, Pericle Salvini, Maurice Schellekens, and Kevin Warwick, Project co-funded by the European Commission within the Seventh Framework Programme (2007-2013), D6.2 Guidelines on Regulating Robotics, Delivery date: 22/09/2014

8^ Βλ. https://www.ieee-ras.org/cyborg-bionic-system

9^ Σύμφωνα με την ρήση του Antonio Negri, ελπίδα είναι να έχεις νοημοσύνη για τα πάντα, παρά τις αντιφάσεις.

10^ Ενδεικτικά βλ. https://news.harvard.edu/gazette/story/2012/02/geneticmechanics/#:~:text=Researchers%20believe%20that%20the%20alterati on,genetic%20code%20that%20need%20repair.&text=The%20sensor%2 0performs%20these%20stress,the%20test%20are%20quickly%20release d, https://www.discovermagazine.com/the-sciences/solving-biologysmysteries-using-quantum-mechanics.

11^ https://en.wikipedia.org/wiki/Cybernetics

12^ Βλ. http://www.fatsimare.gr/ksereteoti/2016/08/25/kybeia-ta-zariastin-arxaiotita 

13^ Βλ. Ernst and Young (EY), Insights on governance, risk and compliance, December 2014 Achieving resilience in the cyber ecosystem

14^ Βλ. David Bisson, 3 Emerging Innovations in Technology that Will Impact Cyber Security, 22 July 2020, https://www.tripwire.com/state-ofsecurity/featured/emerging-technology-cyber-security/

15^ Βλ. Oliver Inderwildi, Chuan Zhang, Xiaonan Wang and Markus Kraft, The impact of intelligent cyber-physical systems on the decarbonization of energy, Energy and Environmental Science, Isuue 3, 2020.

16^ Η μελέτη υπολογιστικών αλγορίθμων οι οποίοι βελτιώνονται μέσω της εμπειρίας. Πρόκειται για υποσύνολο της τεχνητής νοημοσύνης. Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Machine_learning

17^ Ενδεικτικά βλ. Nick Land, Cyberrevolution, και Hypervirus στο Fanged Nooumena, Urbanomic, 2012, UK, σ. 375-382, και 383-390 αντίστοιχα. Επίσης βλ. Lucas Kello, The Meaning of the Cyber Revolution, Perils to Theory and Statecraft, International Security, Vol. 38, No. 2 (Fall 2013), pp. 7–40, doi:10.1162/ISEC_a_00138 © 2013 by the President and Fellows of Harvard College and the Massachusetts Institute of Technology.

18^ Βλ. MinHwa Lee, JinHyo Joseph Yun 2, ID , Andreas Pyka, DongKyu Won, Fumio Kodama, Giovanni Schiuma, HangSik Park, Jeonghwan Jeon, KyungBae Park ID , KwangHo Jung, Min-Ren Yan, SamYoul Lee and Xiaofei Zhao, Article, How to Respond to the Fourth Industrial Revolution, or the Second Information Technology Revolution? Dynamic New Combinations between Technology, Market, and Society through Open Innovation, Journal of Open Innovation, Technology, Market and Complexity, 2018, 4, 21; doi:10.3390/joitmc4030021

19^ Ένα δίκτυο από διασταυρωνόμενες υδροφιλικές αλυσίδες πολυμερών. Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Hydrogel

20^ Βλ. M. Ding, L. Jing, H. Yang, C.E. Machnicki, X. Fu, K. Li, I.Y. Wong, PY Chen, Multifunctional Soft-machines based on stimuli-responsive hydrogels: from freestanding hydrogels to smart integrated systems, Materials Today Advances, 8 (2020) 100088

21^ Βλ. Dyer-Witheford, Nick Cyber-Marx: cycles and circuits of struggle in high technology capitalism, 1999 PhD thesis thesis, University of Illinois (US), [Thesis]

22^ Βλ. https://issuu.com/cdtm/docs/siemens_ai_final_report_compressed. Τα ίδια και στην εξελιγμένη βιομηχανία των κατασκευών, βλ. https://issuu.com/cdtm/docs/trend_report_fall_2018_fullversion

23^ Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/A/B_testing

24^ Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Natural_language_processing

25^ Η λέξη bit σημαίνει ένα κομμάτι, ένα τμήμα από κάτι ευρύτερο, ένα σύνολο δραστηριοτήτων το οποίο εντάσσεται σε μια μερικά προσδιορισμένη οργανωτικότητα.

26^ Η υλικότητα του bit-coin διασφαλίζεται από την εφαρμογή του Νόμου του Moore σύμφωνα με τον οποίο σε κάθε δευτερόλεπτο υπολογιστικής δραστηριότητας (computation) πρέπει να αυξάνει ο αριθμός των κύκλων: έτσι οι πόροι του computer (αποθήκευση και τρέξιμο) (δηλαδή το μέγεθος των data, κάτι το οποίο με απόλυτα υλικό και φυσικό τρόπο επιδρά στο βάρος του hardware) πάντα αναπτύσσονται ταχύτερα από ό,τι του blockchain. Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Moore%27s_law

27^ Αυτό το οποίο υπόκειται σε μια λεπτομερειακή διαδικασία διόρθωσης.

28^ Ενδεικτικά βλ. China, Crypto-currency, and the World Order, part I, https://www.fkawdw.nl/en/review/desk/china_crypto_currency_and_the_ world_order II, https://www.fkawdw.nl/en/review/desk/china_crypto_currency_and_the_ world_order_part_2 and III, https://www.fkawdw.nl/en/review/desk/china_crypto_currency_and_the_ world_order_part_3.

29^ Βλ. The Law Library of Congress, Regulation of Cryptocurrency Around the World, June 2018

30^ Ενδεικτικά βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Lattice_(order)

31^ Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Church%E2%80%93Turing%E2%80%93De utsch_principle, https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_physics, https://en.wikipedia.org/wiki/Holographic_principle 55

32^ Βλ. Cybernetic Culture Research Unit, Lemurian Time War, http://xenopraxis.net/readings/ccru_lemuriantimewar.pdf, Time War // Briefing for Neolemurian Agents, https://vastabrupt.com/2018/08/07/time-war-briefing-for-neolemurianagents/

33^ Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Bekenstein_bound

34^ Βλ. Αριστοτέλης, Τα Πολιτικά, 1275b 10-21

35^ Στην δημώδη γερμανική γλώσσα σημαίνει το ανασήκωμα, δηλαδή εκλεπτυσμένα την «αναίρεση», στην θεσμική χρήση της γερμανικής γλώσσας σημαίνει μετωνυμικά την κατάργηση (abolition).

36^ https://en.wikipedia.org/wiki/File:Silicon_Vally_Venture_Capital_investme nt.png

37^ Βλ. Michio Morishima, Capital and Credit: A New Formulation of General Equilibrium Theory, Cambridge University Press, Mar 25, 1994

38^ Να μην ταυτισθεί μέσω της διολίσθησης με την laïcité, διότι είναι διαφορετικά, και συχνά αντιτιθέμενα. Στην οπτική μου η laïcité είναι η γαλλική έκφραση του πολιτικού κράτους.

39^ Βλ. Sadie Plant, zeros + ones, Digital Women + the new technoculture, fourth estate, London, σ. 32-33

40^ Βλ. https://europeansting.com/2019/05/16/what-the-fifth-industrialrevolution-is-and-why-it-matters/

41^ Βλ. Sadie Plant, Writing on Drugs, Farrar, Straus and Giroux, New York, 1999

Κλείνοντας τους ασκούς του Αιόλου. Η παρουσία και οι αποτυπώσεις του ιστορικού Ρωσικού πολιτικού κινήματος στον νότιο χώρο

Εισαγωγικά

Με τον όρο ιστορικό Ρωσικό πολιτικό κίνημα συνοψίζουμε όλες τις πολιτικές οργανώσεις και τα θεωρητικά ρεύματα, που προηγήθηκαν της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι μέσα σε αυτό ο μπολσεβικισμός ήταν και είναι τρανταχτή μειοψηφία εκ ποσοτικής άποψης. Αντλούμε ενεργή και εμπειρική γνώση για αυτό το κίνημα κύρια από τους κοινούς εργατικούς και πολιτικούς αγώνες, από την ενεργή παρουσία και επίδραση της Ρόζας στις γραμμές του, καθώς και από τις κατά καιρούς ανακύπτουσες πολιτικές και θεωρητικές αντιπαραθέσεις.¹ 

Μπορεί να ειπωθεί, ότι το εν λόγω κίνημα αναβίωσε κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1990 επί της διάλυσης της ΕΣΣΔ και του αναγγελθέντος τέλους του Λενινισμού. Ωστόσο, δεν μας αφορούν οι σχέσεις του με το "τι γίνεται" κατά καιρούς στην πολιτική ζωή της Ρωσίας, αλλά η αποτύπωση της πολιτικής του στον Ευρωπαϊκό νότο, και σε δεύτερο χρόνο η επιρροή του στις αντίστοιχες πολιτικές και θεαματικές σκηνές. Για την πληρότητα της γνώσης, αναφέρουμε ότι αναπτύσσεται σε συνθήκες οργανωτικού και εν μέρει πολιτικού διαχωρισμού από τον αντίστοιχο Γερμανικό χώρο. 

Επίσης, οι σχετικά πρόσφατες επέτειοι των 100 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση και η τρέχουσα από τον θάνατο του Λένιν συνοδεύθηκαν από μία χαμηλής έντασης έκρηξη εκδόσεων, συνεδρίων, ημερίδων, εκδηλώσεων, αφιερωμάτων, κάτι που εκ των πραγμάτων αναζωογόνησε το εν λόγω πολιτικό κίνημα και πιθανά το τροφοδότησε με νέες δυνάμεις.

Δεν παρουσιάζουμε τον μπολσεβικισμό και τον Λενινισμό μέσα σε αυτό. Αρκούμεθα να αναφέρουμε, ότι στον ίδιο χώρο, όπως και σε άλλους ή σε ποιοτικά διαφορετικούς, ο Λενινισμός, και ο Τροτσκισμός, καθώς και ο Σταλινισμός, αναπτύσσονται μέσα στις προσίδιες κομμουνιστικές, αριστερές, αντιίμπ οργανώσεις και κόμματα, καθώς και σε ιδιότυπες διαδικασίες μπολσεβικοποίησης τμημάτων της αναρχίας. Το τελευταίο είναι η πιο πρόσφατη Λενινιστική επιτυχία, αλλά κάτι που δεν μας αφορά. Για μας, το πιο σημαντικό και βασικό στον Λενινισμό είναι η δυνητικότητα ποιοτικής μετατροπής του σε επιστήμη, σε μορφή άμεσης παραγωγικής δύναμης, ανεβασμένη ως το επίπεδο της πιο προηγμένης βιομηχανικής παραγωγής cyborg.

Τούτου δοθέντος, πρέπει να αναγνωρίσουμε, ότι οι ιστορικοί κύκλοι της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Εργασίας έχουν διαχωρισθεί από αυτό που παρουσιάζουμε ως Ρωσικό πολιτικό κίνημα, ενταγμένοι στο ίδιο το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα εκάστης χώρας.

Επισημαίνουμε, ότι πρόσφατες στρατηγικού χαρακτήρα εξελίξεις στον ευρύτερα Ρωσικό και προσοίκειο μετα-σοβιετικό χώρο (Ουκρανικός πόλεμος, εργατική εξέγερση σε Καζακστάν κατά τον χειμώνα του 2021-2022,² συνεχής πολιτική σύγκρουση σε Γεωργία, αντιπαραθέσεις Τουρκίας-Ρωσίας, σχέσεις Κίνας-Ρωσίας-ΛΔ Κορέας, διεργασίες σε μπλοκ της Αστάνα κλπ.) έχουν αναθερμάνει το παρουσιαζόμενο κίνημα και ανά περιστάσεις το φέρνουν στο επίκεντρο της προσοχής.

Τα “Μαρξιστικά Νομικά” και οι χωλαίνουσες δουλίτσες

Όπως έχουμε παρουσιάσει, ο Λένιν ανδρώθηκε θεωρητικά και επιστημονικά μέσα από την αντιπαράθεσή του αρχικά με τους Ναρόντνικους, και στην συνέχεια με τους κύκλους των λεγόμενων “Μαρξιστών Νομικών”³ κύρια επί ζητημάτων πολιτικής οικονομίας.⁴ 

Αυτό το Συλλογικό ρεύμα έχει παρουσία μέσα από δραστηριότητες αριστερού δικαιωματισμού και μιας συστηματικής εμμονής στην κρατική θεωρία, και στην κρατική επιστήμη. Φυσικά, αυτό τους καθιστά πάλι ανά περιστάσεις προνομιακούς συνομιλητές με διάφορα κέντρα απ' το Γερμανικό και ΕΕ κατεστημένο, καθ' όσον η πολιτική και ακαδημαϊκή παραγωγή τους, φαίνεται ότι παρέχει λύσεις σε αναφύοντα κρατικά, και δημόσια οικονομικά ζητήματα. Στην συνολικότητά του, ο τρέχων πολιτικός χαρακτήρας αυτού του ρεύματος (εκφραζόμενος κυρίως από τον Μιχαήλ Τούγκαν Μπαρανόβσκυ, στοιχεία του οικονομικού έργου του οποίου έχουμε αναδείξει) έγκειται στην υπεράσπιση και αναπαραγωγή ενός δοσμένου βαθμού σχετικά προηγμένης ανάπτυξης Ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

Πρώιμος Ισκρισμός και Νεγκρικός νεο-Λενινισμός

Το νέο στοιχείο προέκυψε κατά τα χρόνια ξεσπάσματος της καπιταλιστικής κρίσης από το ότι πολιτικές οντότητες της πρώιμης Ίσκρα⁵, οι οποίοι στη συνέχεια προσχώρησαν στους Μενσεβίκους (ενδεικτικά αναφέρονται Πάβελ Αξελρόντ, Ιούλιος Μαρτόβ, Αλεξάντερ Ποτρέσοβ) οσμώθηκαν και ιδιοποιήθηκαν στοιχεία από τον Νεγκρικό νεο-Λενινισμό. Αυτό ανά περιπτώσεις τους προσέδωσε την ικανότητα (αντι-)ηγεμονικής πολιτικής παρέμβασης μέσα στην γενικότερη πολιτική διαπάλη.

Θεωρούμε, ότι αυτό το ρεύμα δεν είναι κάτι στατικό ή στεγανοποιημένο. Αντίθετα, από το όλο παρουσιαζόμενο πολιτικό κίνημα διαθέτει την μεγαλύτερη ευελιξία και διαθεσιμότητα μετασχηματισμού και θεωρητικοεπιστημονικής ανάπτυξης, καθώς και την περισσότερη επιθυμία συνεργασίας με τις συλλογικότητες του Γερμανικού, Φραγκικού και Ιταλικού κομμουνιστικού κινήματος, ανεξάρτητα, αν τα καταφέρνει κάθε φορά.

Η συνολική ικανότητα του Εσερισμού

Αναμφίβολα, η παράδοση του Εσερισμού δίνει τον πολιτικό τόνο και διαθέτει την στρατηγική ανάλυση μέσα σε όλο αυτό το πολιτικό κίνημα. Αυτό δεν προκύπτει τόσο από οργανωτική δουλειά, αλλά από το ότι ενεργές παρουσίες σαν του Τσερνόφ σφυρηλατούν μια θεωρητική και πραγματική συνοχή στην γεωστρατηγική ανάλυση.

Αυτό που διακρίνεται, είναι μια in tacit ή ακόμα και πιο ρητή δημιουργία γεωστρατηγικών αντιστοιχίσεων με τα δεδομένα διεθνολογίας, εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Σε αυτήν την οπτική, έστω και κάπως χοντροκομμένα, μπορεί να ειπωθεί, ότι ο Πρωσισμός αντιστοιχεί στην Ισραηλινή πολιτική του χωροφύλακα, η Πολωνική ανεξαρτησία στο Παλαιστινιακό (όπως στις δεκαετίες του 1970 και 1980 αντιστοιχούσε εξ ίσου στο Ιρλανδικό), ο Τσαρισμός στην Αμερικανονατοϊκή πολιτική, η προτεραία αυτών Ιερά Συμμαχία στα ΕΕ κέντρα των Βρυξελλών. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό συνιστά το ότι η κριτική τους στον πόλεμο και τον μιλιταρισμό από εργατική σκοπιά συγκροτεί σημεία διεπαφής και συνεργατικότητας με όλα τα συνεπή εργατικά ρεύματα, ανεξαρτήτως θεωρητικής αναφοράς.

Ωστόσο, για μας οι γεωστρατηγικές αναλύσεις από μόνες τους (ιδιαίτερα στο μέτρο κατά το οποίο είναι ουμανιστικά υποστασιοποιημένες, κι ακόμα περισσότερο έμφυλα φετιχοποιημένες) ακόμα κι αν αλληλοαποκλείονται μεταξύ τους, δεν αποτελούν αφορμή συνολικού διαχωρισμού, πόσω μάλλον οι τσακωμοί περί κρυπτόμενων θεολογικών-δογματικών ζητημάτων, τα οποία έχουν επίδραση και βαρύτητα συνολικά στον χώρο της Ρωσικής και Δυτικοασιατικής πολιτικής. Ομοίως, οι εκάστοτε εκλογικές προτιμήσεις δεν μας δίνουν αφορμές για διαχωρισμούς.

Επομένως, το ερώτημα “τί να κάνουμε” και οι παραλλαγές του δεν τίθεται αφ' ημών, ούτε ενώπιον ημών, αλλά πρόκειται για ερώτημα, το οποίο αφορά σχεδόν αποκλειστικά το συνολικό Ρωσικό πολιτικό κίνημα, στο μέτρο κατά το οποίο αναπαράγει τις αντιφάσεις εκείνης της εποχής. Σημειώνουμε, ότι είναι ένα ερώτημα, το οποίο απαντιέται μέσα από την υπέρβαση ή κατάργηση των ίδιων των οργανωτικών συνθηκών Λενινιστικής πολυδιάσπασης και κατακερματισμού -και γι' αυτό ακριβώς δεν μας αφορά.

Το πραγματικό πρόβλημα

Στην οπτική μας το επαναστατικό εργατικό κίνημα είναι τέτοιο, διότι έχει ξεπεράσει την πολιτική εκπορευόμενη από την Γερμανική Ιδεολογία και στον ίδιο χρόνο μεθοδολογικά και επιστημολογικά αναπτύσσεται με διαλεκτικό, παραγωγικοβιομηχανικό τρόπο και όχι με σχολαστικιστικό. Απ' αυτήν την άποψη, η εργασία ως προτσές παρέχει τα ασφαλή κριτήρια αντικειμενικότητας, καθίσταται το βασικό μετασχηματιστικό πεδίο. 

Επομένως, φρονούμε, ότι το κεντρικό πρόβλημα (από πραγματική σκοπιά) του Ρωσικού πολιτικού κινήματος είναι το ίδιο το διαπιστωμένο απ' τον Λένιν πρόβλημα, το οποίο εκτίθεται στο “Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός” και στα "Φιλοσοφικά Τετράδια", στην κύρια μορφή του λογικού θετικισμού, του καταφασισμού, και δη στην μορφή του Μαχισμού.

Αυτό -δεν διστάζουμε να το πούμε- διαμορφώνει συνθήκες επιστημονικής και μεθοδολογικής οπισθοδρόμησης και υπανάπτυξης -όχι σε σχέση με τις δικές μας επιθυμίες- αλλά σε σχέση με τα ζητήματα που θέτει η επιστημονική ανάπτυξη των προηγμένων καπιταλιστικών χωρών. Από την πλευρά μας η κριτική ενάντια σε αυτό έχει κατατεθεί. Η επίλυσή του είναι πολιτικό πρόβλημα ανάπτυξης του ίδιου του κινήματος που παρουσιάσαμε, και στην κύρια πλευρά του πρόβλημα Λενινιστικής ανάπτυξης και υπευθυνότητας.

Σε τελική ανάλυση, πρέπει να είναι ξεκάθαρο, ότι το εν λόγω πολιτικό κίνημα είναι ενταγμένο στον ιστορικό χώρο της εργατικής σοσιαλδημοκρατίας, κύρια του ΣΔΕΚΡ στις σχέσεις του με το ιστορικό SPD και με το ιστορικό PSI. 

1 Βλ. The Complete Works of Rosa Luxemburg, Volume III: Political Writtings 1. On Revolution: 1897-1905, Edited by Peter Hudis, Axel Fair-Schulz, and William A. Pelz, Translated by George Shriver, Alicja Mann, and Henry Holland, Verso, London, New York, 2019, Organizational Problems of Russian Social Democracy (Leninism or Marxism?) (1904), https://rosaluxemburg.org/en/material/2741/, The National Question (1909), https://www.marxists.org/archive/luxemburg/1909/national-question/index.htm, Die russische Revolution (1922) http://www.mlwerke.de/lu/lu3_106.htm

2 Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/2022_Kazakh_unrest

3 Βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Legal_Marxism#:~:text=Legal%20Marxism%20was%20a%20Russian,Tugan%2DBaranovsky%20and%20Semyon%20Frank.

4 Βλ. Ο Λένιν στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας. Για την ενίσχυση του Εργατικού Σοσιαλισμού, 20/2/2024, https://theshadesmag.wordpress.com/2024/02/20/gia-tin-enishisi-tou-ergatikou-sosialismou/

5 Ενδεικτικά βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Iskra