Αναστοχασμοί στο Robert Kurz, Αντι-οικονομία και Αντι-πολιτική: Περί της Επαναμορφοποίησης της κοινωνικής Χειραφέτησης ύστερα από το Τέλος του “Μαρξισμού”

 

Το εν λόγω κείμενο [1] του Kurz ξεκινά κάνοντας κριτική στην αφηρημένη λενινική άρνηση συγκεκριμένης περιγραφής και προσδιορισμού του σοσιαλιστικού προτσές που εξεφέρθη από τον ίδιον το Λένιν στο Έκτακτο 7ο Συνέδριο του ρωσικού ΚΚ (Μπ.) (6-8 Μαρτίου 1918) κατά την ομιλία [2] του ενάντια στις προγραμματικές θέσεις του Μπουχάριν (κάτι το οποίο μετέπειτα ακροθιγώς ανασκεύασε στα 1923 με το κείμενό του για την κοοπερατιβά) [3]. Στον ίδιο χρόνο η κριτική είναι εμπλουτισμένη με τις προβληματικές του Hayek και του Mises σχετικά με τα οικονομικά και υπολογιστικά προβλήματα του κεντρικού σχεδιασμού. [4] Εν πολλοίς αυτά τα προβλήματα παραμένουν δυσεπίλυτα μέσα στη συνολική μαρξιστική συζήτηση. Απ' αυτήν την άποψη το κείμενο αν και δημοσιεύθηκε στα 1997, παραμένει επίκαιρο ως τέτοιο όσον αφορά τα ζητήματα κριτικής που θέτει στο μαρξισμό.

Σε ένα γενικότερο επίπεδο είναι μια έκ-κληση erga omnes να σταματήσουν να δέχονται το μαρξισμό ως μια ιερή αγελάδα ή ως την κότα με τα χρυσά αυγά. Δηλαδή, είναι μια άρνηση της καπιταλιστικής πρόσληψης του μαρξισμού ως ενός προνομιακού (και γι’ αυτό συγκεκαλυμμένου) τρόπου κοινωνικοποίησης της φετιχιστικής αξιακής μορφής -κατ’ αυτήν την πρόσληψη στον ίδιο χρόνο ο μαρξισμός εθνικοποιείται/φυσικοποιείται.

Αν αυτό ληφθεί υπόψη με τη δέουσα προσοχή και περίσκεψη, το κείμενο δεν κατατείνει σε μια αναδιαμόρφωση των όρων της μαρξιστικής συζήτησης ή σε μια άμεση επίδραση σ' αυτήν, αλλά αποβλέπει (κατά τη συνάφειά του προς το μαρξισμό) στο βεμπεριανό ζήτημα των όρων διανομής της πολιτικής και κρατικής ισχύος. Διαθέτει μαχητικό πολιτικό χαρακτήρα.

Σε αυτό, η προλεταριακή ταξική πάλη κινείται προς το ζήτημα της εσωτερικής συγκρότησης της λειτουργίας της κρατικής εξουσίας, όχι τόσο από τη σκοπιά της επίδρασης στους “ιδεολογικούς μηχανισμούς” ή από τη σκοπιά του “πολέμου θέσεων”, αλλά κύρια μέσα από την πρακτική της εις βάθος χαρτογράφησης και κριτικής αναγνώρισης. Αυτό επιθέτει την αξίωση και την απαίτηση της ταξικής πάλης να καταστεί Κατέχον της κρατικής λειτουργίας, κάτι που ευδιάκριτα αν και λεπτεπίλεπτα διακρίνεται από τον όρο δικτατορικής κατάληψης της πολιτικής εξουσίας. Το άμεσα εργατικό προτσές διαχωρισμένο από το επίπεδο της -έστω και με αξιακούς ή οιονεί αξιακούς όρους- μοριοποίησης του κράτους, αντιμετωπίζει το επίπεδο αυτής της καθορισμένης μοριοποίησης με όρους δυνάμει πολεμικής δραστηριότητας στο μέτρο κατά το οποίο το μπουρζουάδικο, τυπικά αντιπροσωπευτικό/γιακωβίνικου τύπου κράτος αναδιπλώνεται στη γραφειοκρατική κρυπτικότητα και στον προσίδιο μυστικισμό. -Αυτό είναι  μια μορφή Εργατικής κρυπτείας, μια νέα μέθοδος ταξικής αντιπαράθεσης. Πράγματι, πολύ λίγοι από τους μαρξιστές μπορούν να το δουν να έρχεται απειλητικά, κύρια αυτοί οι οποίοι έχουν ήδη εντεθεί στο σύστημα διανομής κρατικών θέσεων και ισχύος.

Αν όμως το αφηρημένο του σοσιαλιστικού προτάγματος συχνά φέρνει τους αντιίμπ λενινιστές και τους “λενινιστές της ελεύθερης αγοράς” σε μια κατάσταση κατά την οποία “σκούζουν και σφάζονται για ένα καλύτερο χθες” [5] εξ ίσου συχνά ο φασματικός [6] πολιτικός μαρξισμός προβάλλεται εντός της αστικής κοινωνίας ως μια ατελεύτητη επανάληψη της ριχαρδιανής πολιτικής τραγωδίας, καταδικασμένος (όπως το θέτει ο Kurz) να ζει και να ξαναζεί εντός του Πολέμου των Ρόδων: ο πολιτικός μαρξισμός καθ’ ό έυρος διαθέτει αστική λειτουργία, είναι εκ της ίδιας της φύσεώς του ανοιχτός στη θεωρία της επιτέλεσης και στην υποκειμενική επιτελεστικότητα.

Στη Γερμανία εντός του 2025 εμφανίσθηκαν με αντιφατικό τρόπο δύο διαφορετικές θεσμικές μορφές εκλαμβάνειν τον πολιτικό μαρξισμό: η Απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου του Αμβούργου περί ασυμβατότητας του μαρξιστικού πολιτικού προγράμματος με το Θεμελιώδη Νόμο, [7] και η απονομή του “Deutscher Memorial Prize” στο Bruno Leipold για την εκ μέρους του ρεπουμπλικανική εκδοχή του Πολιτικού Μαρξ. [8] Αυτό στο επίπεδο της συγκεκριμένης ιστορικής εμπειρίας δημιουργεί μια διάκριση μεταξύ του Πολιτικού Μαρξ της Νέας Ρηνανικής Εφημερίδας και εκείνου, του “Πολιτικού Πολέμου στη Φραγκική Επικράτεια”.

Αναστοχαζόμενοι τα παραπάνω υπό το φως του κειμένου του Kurz, μπορεί να ειπωθεί ότι η προτροπή του προς τους συγκεκριμένους μαρξιστές στους οποίους ασκεί κριτική, είναι: “ο πόνος είναι εδώ για να σου πει δεν είσαι τίποτα ξεχωριστό” [9]. Κάτι το οποίο επισήμαινε κι ο ίδιος ο Μαρξ με το μοτίφ  του ότι “δεν υπάρχει βασιλική οδός για την επιστήμη”. Παλιότερα αυτό είχε εκφρασθεί πάλι στο επίπεδο της μαζικής εργατικής κουλτούρας ως “λιγότερα συνθήματα και πιο πολύ δουλειά” [10].

Το “τέλος αυτού του μαρξισμού” που περιγράφει ο Kurz οδηγεί κάποιους ή πολλούς στο να θέσουν την πολιτικοσυντακτική αντίστιξη: ορντοφιλελευθερισμός/σοσιαλισμός της νομιμότητας-νομιμοποίησης, κάτι που σε επίπεδο τόσο θεωρίας όσο και (εφαρμοσμένης) Κρατικής Επιστήμης συνεπάγεται εμβύθιση στην Εγελιανή Φιλοσοφία Δικαίου, στη Γερμανική Ιστορική Οικονομική Σχολή από το Βέμπερ έως το Σουμπέτερ και μετέπειτα, στην Αυστριακή Οικονομική Σχολή και εν μέρει στον αυστρομαρξισμό, και στον ίδιο χρόνο μια σχετική κριτική αποξένωση από τις φετιχοποιήσεις στοιχείων και δυναμικών της μαρξικής κριτικής της πολιτικής οικονομίας -κριτική αποξένωση από την τελευταία ως κοσμική θρησκεία, και ως μορφή κοινοβουλευτικής πολιτικής ρητορείας .

Εξορύκτες του Πραγματικού

[1] Δημοσιεύθηκε ως Robert Kurz, “Antiökonomie und Antipolitik. Zur Reformulierung der sozialen Emanzipation nach dem Ende des ‘Marxismus’”, Krisis, No. 19, 1997. Το πρωτότυπο κείμενο σε https://www.opentheory.org/keimformen/text.phtml Για μια αγγλική μετάφραση σε https://libcom.org/article/anti-economics-and-anti-politics-reformulation-social-emancipation-after-end-marxism-robert

[2] Βλ. https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1918/7thcong/15.htm

[3] Βλ. https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1923/jan/06.htm

[4] Βλ. Hayek, Friedrich (1935). "The Nature and History of the Problem"; "The Present State of the Debate". Collectivist Economic Planning. pp. 1–40, 201–243,  Von Mises, Ludwig (1990). Economic calculation in the Socialist Commonwealth, Mises Institute, https://cdn.mises.org/Economic%20Calculation%20in%20the%20Socialist%20Commonwealth_Vol_2_3.pdf

[5] https://www.youtube.com/watch?v=VDsPU-EEFrU

[6] Ενδεικτικά βλ. Μαριλένα Καρρά, Όταν ο Μαρξ συνάντησε τους Shakespeare και Goethe. Φετιχισμός και Φιλοσοφία της Ιστορίας, εκδ. Red Marks, 2018.

[7] Ενδεικτικά βλ. Bruno Leipold, Verfassungsfeind Marx? Zur Verfassungs(un)treue von Karl Marx, 28 August 2025, https://verfassungsblog.de/marx-grundgesetz/

[8] Βλ. https://press.princeton.edu/books/hardcover/9780691205236/citizen-marx?utm_campaign=23672450-Citizen%20Marx&utm_content=359243033&utm_medium=social&utm_source=facebook&hss_channel=fbp-96124072223

[9] https://www.youtube.com/watch?v=tr5F9Ki2F28

[10] https://www.youtube.com/watch?v=tVdlOvRX-Og