Καταδρομή σε όψεις του ευρωπαϊκού 2018

Daher stellt sich die Menschheit immer nur Aufgaben, die sie lösen kann, denn genauer betrachtet wird sich stets finden, daß die Aufgabe selbst nur entspringt, wo die materiellen Bedingungen ihrer Lösung schon vorhanden oder wenigstens im Prozeß ihres Werdens begriffen sind.¹

Σε ιδανικές επιστημονικές και κομματικές συνθήκες κατά το 2018 ίσως θα έπρεπε να οργανώνουμε τις επετείους μας εντός μαυσωλείων, ιδρυμάτων και μουσείων. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που δεν ταιριάζει στην εργατική κριτική ως επιστήμη και κομμουνική μορφή οργάνωσης του βίου. Απ' αυτήν την άποψη πρέπει να ειπωθεί, ότι οι πολιτικές συνθήκες στα 2018 ήταν εκρηκτικές λόγω της συσσώρευσης ιστορικών αντιφάσεων στις πολιτικές της καπιταλιστικής κυριαρχίας, κάτι που εκφράσθηκε με την κατά Μπίφο κατάρρευση του κοινωνικού σώματος κατά την διάρκεια της ανταπεργίας και του εγκλεισμού (2020-2023). Όλο αυτό ήτο μια ειδικά προσδιορισμένη σε τελική ανάλυση βιοχημική κατάσταση που δεν επέτρεπε πολυτέλειες και τρυφηλότητες.

Σε ένα πιο ορισμένο επίπεδο, το 2018 στιγματίσθηκε από την ιδιότυπη προτεραιοποίηση της διπλωματίας και της εξωτερικής πολιτικής, καθώς και από την επαναφορά της νεωτερικής εθνικής προβληματικής, κάτι που είχε να κάνει με την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, διαδικασίας με διεθνή σημασία,² και με την θέσπιση³ κατά την ίδια χρονιά του εθνοκρατικού "Θεμελιώδους Νόμου" στο Ισραήλ, κάτι το οποίο εκ των πραγμάτων επανέφερε με κανονιστικό τρόπο την συνταγματική προβληματική της διπλής αφοσίωσης όσον αφορά τους εκτός Ισραήλ εβραϊκούς πληθυσμούς.

Η εξουσιαστική τεχνολογία του βρικολακιασμένου εθνοκρατικού προσδιορισμού ενισχύθηκε σε αφηρημένο επίπεδο από την απ' τα δεξιά οργάνωση της αντίδρασης επί του Μακεδονικού. Όλ' αυτά τόσο στην Βαλκανική και σε διάφορα πληθυσμιακά κομμάτια στις ΗΠΑ, όσο και στην Μέση Ανατολή έπαιρναν δυνάμει την μορφή μιας αντεπαναστατικής διαδικασίας ως “remake” μιας εντόπιας ένδοξης νεωτερικότητας.

Εντός αυτού του σκηνικού τόσο από αναρχίζουσα σκοπιά, όσο και από την υπεραριστερή φρασεολογία ξαμολύθηκαν παπικού τύπου αφοριστικές αντιλήψεις και συνθήματα, τα οποία επί του πρακτέου, αφαιρούσαν τους πληθυσμούς, οι οποίοι έχουν αναφορά σε αυτές τις δυνάμεις, από την επί της στιγμής πολιτική πάλη, καθώς και από μια αναγκαία σε εκείνη την συγκυρία ιστορική κριτική επίγνωση των τεθεισών προβληματικών.

Οι πολιτικές παρεμβάσεις μας σε εκείνη την χρονιά είχαν να κάνουν με την πρακτική όξυνση της μνήμης του πολιτικού κινήματος της εργατικής τάξης των ευρωπαϊκών χωρών, και την απόκρουση των ηττοπαθών και ανεδαφικών λογικών εντός του κινήματος και του προσοίκειου πολιτικού χώρου. Φρονούμε, ότι εξωτερικεύθηκε η ίδια επαναστατική, πολιτικοδημοκρατική συνέπεια, όπως και στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, επί των αιτημάτων της ενιαίας δημοκρατικής Γερμανίας με ενταγμένη την Αυστρία, της ανεξάρτητης δημοκρατικής Πολωνίας, της ελεύθερης αναγεννημένης Ιταλίας.⁴

Η κατά το 2018 ηττοπαθής λογική μέσα στο κίνημα έπαιρνε την ρητορική μορφή: “ό,τι είναι καπιταλιστικό και προέρχεται από τον ιμπεριαλισμό είναι κακό και γι' αυτό το καταγγέλλουμε”, “ό,τι είναι διεθνιστικό είναι κεφάλαιο”, γιατί, όπως (ξανα)διαβάσαμε πολύ πρόσφατα (μόλις χθες) σε μια ρητορική υπερηρωική διόρθωση, “το κεφάλαιο (ως σχέση...) δεν έχει πατρίδα”.

Ας αναλογισθούμε όμως: ποιά είναι η έμπρακτη συνέπεια της αντίληψης μια ανεξάρτητη Πολωνία θα είναι καπιταλιστική, επομένως καταγγέλουμε το αίτημα για ανεξάρτητη Πολωνία. Μα, φυσικά η έμπρακτη συνέπεια αυτής της αντίληψης στον 19ο αιώνα θα ήτο μια Ρωσοκρατούμενη Πρωσία και μια μάλλον Τουρκικά ελεγχόμενη Αυστρία, και δυο φορές φυσικά, οι Πολωνοί και οι Ιταλοί επαναστάτες θα ήταν χωμένοι πιο βαθιά στις φυλακές των δεσποτικών κρατών.

Σε ένα πιο συγκεκριμένο επίπεδο: το να φτιαχτεί ένα καπιταλιστικό εργοστάσιο σε μια απομονωμένη, καθυστερημένη αγροτική περιφέρεια είναι κάτι ριζοσπαστικό εντός αυτής της δοσμένης περιφέρειας, διότι δι' αυτού του τρόπου συγκεντρώνεται και αναπτύσσεται εργατική τάξη, αναπτύσσεται ταξική πάλη. Επ' αυτού η παραπάνω λογική παίρνει καθ' έξιν την εξής εκδοχή: “το εργοστάσιο είναι a priori καπιταλιστικό, και γι' αυτό δεν πρέπει να γίνει -κι ας μείνουν οι χωρικοί αιωνίως κάτω από την εξουσία του βούρδουλα”.

Πιο διεισδυτικά, όλη αυτή η ηττοπαθής λογική απηχεί έναν Απόλυτο Ιστορικισμό των κάθε ειδικών στην θέση του Απόλυτου Κριτικισμού των Χωρικών. Ο Απόλυτος Ιστορικισμός σ' αυτό κατατείνει στην Ιδεολογική μορφοποίηση του “λαού” στην θέση των απομειναριών του Νεγκρικά προσδιορισμένου Πλήθους. Ο “λαός” είναι αυτό που έχει αναφορά στο έθνος, και έτσι τόσο μυθολογικά, όσο και φετιχιστικά μοιάζει ότι ίσταται ύπερθεν των ταξικών ανταγωνισμών και διασπάσεων -είναι αυτό το οποίο ως εικαζόμενο μπορεί να κάνει με Ιδεολογικούς όρους την δουλειά του εθνικά νομισματωμένου χρήματος, ακόμα κι αν χρειαστεί να υποτιμιέται κάθε τόσο, ώστε να μπορεί α λά Πρεομπραζένσκι να εργαλειοποιεί στρατηγικά τον πληθωρισμό.

Όπως λένε, κάποιοι νεολαίοι, η φάση αυτή είναι late έιτιζ. 

Αναδείχθηκε πρόσφατα, ότι πρόκειται για μια ακόμη μορφή οσταλγίας: φαντασιακή ύπαρξη σε μια εικαζόμενη εικονική κυριαρχία η οποία παίρνει την μορφή της πατρίδας του εργάτη κόντρα στους κοζμοπολίτες, εθνικά (δηλαδή κομματικά) ύποπτους της Διεθνούς Ένωσης Εργατών.

Τα χρόνια μετά το 2018 έδειξαν ότι εξ ίσου η αριστερή εθνοκαπηλεία και η παπικού τύπου υπεραριστερά ήταν ανήμπορες στο να εμποδίσουν την επισώρευση καταστροφών ακόμα και στις χώρες τις οποίες φετιχοποιούν, και στις οποίες υποτίθεται ότι αναφέρονται και υπερασπίζονται.

Παρά τα περί του αντιθέτου των Γερμανών και Ελβετών κριτικών μας, -ευτυχώς, 

οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα.⁵

1 Zur Kritik der Politischen Ökonomie, MEW, Band 13, Dietz Verlag, Berlin, 1961, S. 9

2 Βλ. Νίκος Κοτζιάς, Η Λογική της Λύσης. Πολιτική Θεωρία και Πρακτική στις Διεθνείς Σχέσεις. Αλήθειες για το Μακεδονικό και τη Διαπραγμάτευση, εκδ. Gutenberg, Αθήνα, Δεκέμβριος 2020.

3 Ενδεικτικά βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Basic_Law:_Israel_as_the_Nation-State_of_the_Jewish_People

4 Ενδεικτικά βλ. Νίκος Κοτζιάς, Μαρξ και διπλωματία. Καρλ Μαρξ: Θεωρία και πρακτική εξωτερικής πολιτικής και διεθνών σχέσεων, εκδ. Κάκτος, Αθήνα, Οκτώβριος 2024.

5 Βλ. Über F. Lists Buch „Das nationale System der politischen Ökonomie“, https://www.marxists.org/deutsch/archiv/marx-engels/1845/list/flist.htm